Thread by @MaciekKong

Edward Gierek, który przez dekadę faktycznie rządził Polską, znów na pierwszych stronach gazet. Jak za najlepszych lat propagandy sukcesu.

Wszyscy wiedzą, że Gierek służył pod gwiazdą czerwoną. A czy wiecie, że służył też pod znakiem swastyki? Tak, i to na Kresach. ⬇️⬇️⬇️

1/

Zanim rzucimy tych kilka ciekawych faktów z wczesnego życia przyszłego I sekretarza, zaznaczę, że jego życiorys nie jest do końca przejrzysty. W dużej mierze opiera się na jego własnych wspomnieniach pisanych pod przyszłą - z okresu belgijskiego - komunistyczną działalność.

2/

Zagadką jest min. to, kiedy naprawdę Gierek związał się z komunistami. Oraz - co ważne później - czy był na tzw. podwójnej smyczy, czyli czy był również agentem sowieckim.

My jednak sięgnijmy do początków.

(zdj. kopalnia Kazimierz w Sosnowcu, w której zginął jego ojciec)

3/

Po śmierci ojca (miał 4 lata) i pierwszego ojczyma, rodzina Gierka z drugim ojczymem w 1923 r. wyjechała, jak wielu Polaków, do Francji.

W 1926 młody Edward rozpoczął pracę jako ładowacz w kopalni Arenberg-Wallers (na zdj). Miał wtedy 13 lat, ale podobno sfałszował metrykę.

4/

Kopalnia ta była na północy Francji (Nord), ale później jeszcze kilkakrotnie wraz ojczymem zmieniali miejsce pracy. W końcu wylądowali w górniczej miejscowości Leforest, również na północy.

Te 11 lat francuskich Gierka obrosło legendą. Tutaj miał prowadzić ciężkie życie...

5/

Wówczas też, jeszcze we Francji, miał się związać z ruchem związkowym oraz wstąpić w wieku 19 lat do Komunistycznej Partii Francji.

Czy tak było? Trudno to zweryfikować.

Niemniej na jego życie - o ile wierzyć życiorysowi - wpłynęło o wiele bardziej znane wydarzenie.

6/

Jak wiadomo, w 1929 r. w ekonomię światową uderzył Wielki Kryzys. Stopniowo pojawiały się redukcje i napięcia.

W sierpniu 1934 w kopalniach Escarpelle (zdj.) w Leforest zwolniono dwóch górników. Pracujący tam Polacy rozpoczęli strajk i zamieszki. Wkroczyła policja.

7/

Polacy jako zakładników wzięli francuskich górników. Dwie nacje zaczęły ze sobą walczyć.

Po spacyfikowaniu, władze wydaliły z Francji do Polski 77 prowodyrów, głównie wśród młodych górników.

Podobno był wśród nich Gierek.

(ryc. wydalenie polskich górników, gazeta z 1934)

8/

Dotarłem do francuskiej kroniki filmowej z 1934, która omawia incydent z Leforest i przedstawia wyjazd Polaków z Francji.

Być może wśród tych ludzi jest przyszły budowniczy Drugiej Polski? ;)

Nie znam języka, więc w razie błędów proszę o ewentualne komentarze.

9/

W sierpniu 1934 roku 21-letni Edward Gierek wraz z innymi wydalonymi górnikami zostaje deportowany do Polski.

Według późniejszych życiorysów, powodem była działalność komunistyczna. Jednak jak wynika z relacji o strajku w Leforest, miał on inne podłoże.

(fot. 1934)

10/

Gierek po 11 francuskich latach wraca do Zagłębia Dąbrowskiego. Zna już świetnie francuski, co mu się przyda w latach 70.

Co ciekawe, współpracownicy twierdzili, że mówił nie żargonem górników z Nord, ale literacką francuszczyzną. Czy był tylko górnikiem?

(fot. 1934)

12/

Warto dorzucić, że wydarzenia w Leforest potrząsnęły całą opinią publiczną we Francji. W kolejnych miesiącach tamtejszych 40 tysięcy Polaków bało się wydalenia. Eksmisje trwały.

Sytuacja uspokoiła się dopiero wiosną 1936 roku wraz z przyjściem do władzy Frontu Ludowego.

13/

Tymczasem Gierek w Zagłębiu żył z oszczędności matki i bezskutecznie szukał pracy. Podobno w cegielni płacili cegłami, ale nie umiał ich sprzedawać.

Aż dostał powołanie do wojska.

Trafił do 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju, w województwie stanisławowskim.

14/

I tu jest ta zagadkowa "swastyka", symbol 1 Pułku Artylerii Motorowej. A raczej modny wówczas krzyżyk szczęścia, który nie kojarzył się jeszcze tylko z narodowymi socjalistami z Niemiec.

Pod tym to znaczkiem Edward Gierek przesłużył dwa lata.

15/

W latach 1934-36 Gierek służył w pod dowództwem ppłk art. Tadeusza Bogdanowicza.

Według opinii przełożonego "wykonywał swe obowiązki żołnierskie sumiennie i solidnie". Nic nie wiadomo o jakiejkolwiek agitacji ani politykowaniu.

Był wówczas lojalnym żołnierzem II RP.

16/

W wojsku ceniono u Gierka znajomość francuskiego, nadal języka elit.

Wyróżniał się, jak napisano w aktach, "przeszkoleniem w dziedzinie materiałów wybuchowych i dyplomem elektryka". Ukończył kurs kierowcy samochodowego.

Podobno nieźle grał też na akordeonie.

(zdj. 1934)

17/

Po odbębnionym woju wrócił w rodzinne strony, ożenił się ze Stasią, a krótko potem wyjechał do Belgii.

Tam już na dobre wkręcił się w działalność komunistyczną. Wrócił do Polski jako żarliwy stalinista w 1948. Rozpoczął karierę... ciąg dalszy znamy.

18/

Pozostaje kilka pytań.

Kiedy tak naprawdę zaczął przygodę z bolszewizmem? Czy już we Francji? Jeśli tak, to czy utrzymywał kontakty z nielegalną KPP w Polce? Nic o tym nie wiadomo.

Jak traktować jego pobyt w wojsku? Czy kontrwywiad nie miał na oku wyrzuconych górników?

19/

Według historyków Gierek musiał mieć mocne umocowanie w Sowietach. Już w 1956 roku traktowany jest jako człowiek Moskwy. Mówiąc wprost, najprawdopodobniej był sowieckim agentem.

Mówił o tym ostatnio Piotr Gajdziński u @PiotrZychowicz .

Polecam:


20/

Zagadką pozostaje początek tej współpracy. Czy nastąpiło to we Francji, czy później w Belgii?

A może zwerbowany został nie górnik, ale żołnierz? Hm...

Paradoksem zaś pozostaje, że koniec drogi Gierka był taki sam, jak jej początek... Strajk w obronie dwojga robotników.

21/21

A tu jeszcze bonus... Moja ukochana satyra na Edwarda Gierka i jego propagandę sukcesu.

Piosenka "Wódz" zespołu Trzeci Oddech Kaczuchy ❤️ @AndrzejJaneczko (Andrzej Janeczko, Maja Piwońska i śp. Zbigniew Rojek)

Występ z niezapomnianego festiwalu w Opolu w 1981.