Thread by @sankett0fficial

शेतकऱ्याचा असूड - महात्मा ज्योतिराव फुले

भारतातील परंपरागत समाज संस्थेच्या विरुद्ध बंड करणारे पहिले बंडखोर, भारतीय स्त्री-शिक्षणाचे जनक, स्त्री-स्वातंत्र्याचे आणि हक्काचे उद्गाते, शेतकरी-कामकऱ्यांची चळवळ उभारणारे पहिले पुढारी म्हणून ज्योतिराव गोविंदराव फुले हे ख्यातीप्राप्त

आहेत. महात्मा फुले हे गौतम बुद्ध, संत कबीर, संत तुकाराम आणि लोकराजा शिवाजी यांची परंपरा जोपासणारे विवेकवादी होते. समाजसुधारणा, स्त्रीदास्य विमोचन, सर्वांना शिक्षणाचा हक्क याविषयी ते आग्रही होते. शिक्षण हा माणसाचा तिसरा डोळा आहे, हे त्यांनी 'तृतीय रत्न' या नाटकातून दाखवून दिले आहे

शिक्षणानेच मनुष्य विवेकशील व संवेदनशील बनतो. शिक्षणाअभावी माणूस मानवी हक्क, प्रतिष्ठा, दर्जा ह्यांना पारखा होतो. समाजसुधारणेचा परीघ व्यापक होण्यासाठी शिक्षणाशिवाय पर्याय नाही, याची त्यांना जाणीव होती. अशिक्षितपणामुळे शेतकरी, कामकरी यांचे जीवन शोचनीय झाले आहे. अज्ञान, अंधश्रद्धा,

कुप्रथा यांमुळेच मानवी समुदाय दुःखाच्या छायेत लोटला आहे. 'शेतकऱ्याचा असूड' मधून त्यांनी शेतकऱ्यांच्या अवनतीचे समर्पक चित्र रेखाटले आहे.

शेतकरी समृद्ध होण्यासाठी कृषिक्रांतीचे विचार
मांडणारे जोतिराव फुले या देशातील एक प्रखर
समाजसुधारक होते. त्यांनी लिहिलेला 'शेतकऱ्यांचा असूड'

भारतीय शेतकऱ्यांची दयनीय अवस्था समाजापुढे आणणारा पहिलाच ग्रंथ आहे. तो आजही प्रस्तुत ठरावा, हे खरे म्हणजे शेतीपुढचे प्रश्न सोडविण्यातील आपल्या अपयशाचा परिपाक म्हणावा लागेल. सव्वाशे वर्षे उलटली तरीही शेतकऱ्यांची अवस्था दयनीय आहे. कधी अवकाळी, तर कधी दुष्काळी अशा अस्मानी संकटात

संघर्ष करणारा शेतकरी अनास्थेमुळे पुरता भुईसपाट झाला आहे. फुले यांनी 'शेतकऱ्याचा असूड' मधून शेतकऱ्यांच्या हालअपेष्टांचे विदारक चित्र समाजापुढे आणले. तत्कालीन परकी राजवटीवर आणि प्रस्थापित व्यवस्थेवर ओरबाडे ओढले. जागतिकीकरणाच्या काळात औद्योगिक उत्पादन करणाऱ्या कारखानदाराला जसा

आपल्या वस्तूंचे भाव ठरविण्याचा अधिकार आहे, तसा तो शेतकऱ्याला आजही नाही. शेतकऱ्याला 'जैसे थे' ठेवण्यात येथील व्यवस्था कमालीची यशस्वी झाली आहे. भारतीय अर्थव्यवस्था कृषिप्रधान समजली जाते, मात्र शेती अथवा शेतकरी केंद्रबिंदू मानून कधी नियोजन झाले नाही. कर्जाच्या खोल गर्तेत शेतकरी

अडकला आहे. निसर्गाचा असमतोल झाल्याने व त्यामुळे होणाऱ्या नुकसानीमुळे हैराण होणाऱ्या, उद्ध्वस्त होणाऱ्या शेतकऱ्यांजवळ काहीच पर्याय राहत नसल्याने त्यांना आत्महत्या कराव्या लागणे हे खरेच दुखद आहे. फुले यांनी शेती व शेतकऱ्यांच्या दुरवस्थेची कारणे व
ते सोडविण्याचे उपाय याबाबत चिकित्सा

केली आहे. अडाणी शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने 'उच्चवर्णीय सांगतील तो धर्म व इंग्रज सांगतील ते कायदे' होते. कितीही अन्याय व जुलूम झाला तरी तो आपल्या नशिबाचा भाग आहे म्हणून शेतकरी सहन करतात. शेतसारा द्यायला पैसा नाहीत. नवीन मोट, नाडा घ्यायला पैसा नाही. उसाचे बाळगे मोडून हुंडीची ही अवस्था

झाली आहे. मका ही खुरपण्याविना वाया गेली आहे. भूस सरून बरेच दिवस झाले, सरबड गवत, कडब्याच्या गंजी संपत आल्या आहेत. जनावरांना पोटभर चारा मिळत नाही', असे
वर्णन जोतिरावांनी केले आहे.

शेतीचे आधुनिकीकरण करावे, वृक्षतोड बंद करावी, पावसावर अवलंबून न राहता नव्या उपकरणांचा वापर करावा, धरणे

व कालवे बांधावेत, दुष्काळात कर्जे द्यावीत. शेतीसाठी लागणारे आवश्यक पाणी देण्याची व्यवस्था सरकारने करावी. शेतीला पाणी देताना ते नळाद्वारे देण्यात यावे, असे उपाय ते सुचवितात. वन्यप्राण्यांमुळे व रानडुकरांमुळे नुकसान झाल्यास पोलिस अधिकारी किंवा अंमलदाराच्या पगारातून किंवा
सरकारी

खजिन्यातून शेतकऱ्यांना भरपाई द्यावी, असेही ते सुचवितात. महात्मा फुले यांनी ज्ञानाधारित शिक्षणासोबत कौशल्यपूर्ण मूल्याधिष्ठित शिक्षणाची गरज असल्या प्रतिपादित केले होते. त्यासाठी त्यांनी त्यांच्या शाळेत औद्योगिक शिक्षण सक्तीचे केले होते. महात्मा फुलेंचे शिक्षण, समाजसुधारणा व

शेतीविषयक विचार आजही प्रासंगिक आहेत आणि हे विचार आज अमलात आणले तर शेतकऱ्यांना आत्महत्या करण्याची वेळ येणार नाही.

#शेतकऱ्याचा_असूड #महात्मा_फुले
#ThanksPhuleAmbedkar