Thread by @radboudspruit

1/ Mijn oude Tante Jo was het eerste familielid die 23 jaar geleden in mijn werkplaats kwam kijken hoe dat nou zat met die grafkisten die ik daar maakte. Ze vond het geweldig en wilde er zelfs meteen al één bestellen ‘voor later’. Maar eigenlijk had ze ook een andere vraag.

2/ ‘Nu jij dit werk doet durf ik het je wel te vragen, Radboud. Wil jij het graf van mijn moeder in Franeker opknappen? Ik ben er zo lang niet meer geweest en ik heb opa destijds beloofd voor het graf te zorgen.’
‘Natuurlijk zei ik. Maar hoe zit dat dan? Ik wist niet eens ....

3/ ...dat het graf van de eerste vrouw van opa nog bestond.’
‘Ja, dat bestaat nog,’ zei mijn tante. ‘Ik ging er jaarlijks met ome Johan heen maar sinds hij dood is kan dat niet meer. Ik ben bang dat het verwaarloosd is’.
We spraken meteen een zondag af.

4/ En zo gingen we samen met mijn dochter naar Franeker. Het graf stond op het oude gedeelte van de begraafplaats. In 1923 was Maria, de eerste vrouw van mijn opa, begraven. 34 Jaar jong. Wat mij meteen opviel was een tweede naam op de steen, Christina.

5/ Toen ik mijn tante ernaar vroeg zei ze, ‘Christina is mijn zusje. Zij was als eerste overleden. Daarna mijn moeder die hoogzwanger was. Dat nieuwe babytje kon ook niet meer gered worden, dus eigenlijk liggen ze hier met z’n drieën.’

6/ ‘Wat een ramp voor opa,’ zei ik. ‘Hoe vaak heeft hij hier vroeger wel niet rouwend aan het graf gestaan’? Mijn tante vertelde dat ze pas 4 jaar was toen haar moeder overleed. Omdat mijn opa nog 2 oudere kinderen had werd het hem teveel toen zijn vrouw Maria ziek werd.

7/ Kleine Jo werd bij familie ondergebracht en was niet bij het overlijden en de uitvaart van haar moeder geweest. Sterker nog, toen ze een paar maanden later terugkwam in het gezin, werd haar niet eens verteld dat haar moeder overleden was. Als je het er niet over hebt, ...

8/ ...is het er ook niet, dacht men 100 jaar geleden. Maar mijn tante miste haar moeder natuurlijk direct.
Nu als oude vrouw had ze geen herinnering meer aan haar moeder. Wat ze nog wel als de dag van toen voelde was het missen van haar moeder. Als klein meisje was ze ...

9/ ...haar direct gaan zoeken: in kamers, in kasten, buiten op straat… Mijn opa vond haar vaak in het kippenhok want daar bij de kippen voelde ze zich veilig. Kippenvoer was na de dood van haar moeder ook het enige dat ze wilde eten.

10/ ‘Maar hoe ging opa verder om met het verlies van zijn vrouw en twee kinderen?’,
vroeg ik.
‘Eigenlijk heeft hij er nooit meer echt over gesproken. Op zijn sterfbed in 1958 heb ik hem beloofd dat ik voor het graf zou zorgen.’
We waren stil geworden van dit verhaal.

11/ Ik pakte mijn spullen en ging de steen schoonmaken en de letters weer zwart schilderen.
En zo gingen we vervolgens elk jaar, met familie, een zondag naar Franeker. We zaten uren rond het graf. Veel praten, koffiedrinken en koeken eten. En altijd vroeg tante Jo zich af ...

12/ ...of haar moeder daar nog zou liggen, en hoe ze er uit zou zien.
Ik zei dan: ‘ik weet het niet. We moeten het de begraafplaatsbeheerder eens vragen.’
Maar daar kwam het nooit van. Ik vroeg ook wel eens of ze zelf niet in Franeker bij haar moeder en zusjes begraven ...

13/ ...wilde worden. Dat vond ze wel een mooi idee. ‘Maar,’ zei ze dan, ‘ik wil dicht bij jullie zijn, zodat jullie mijn graf kunnen bijhouden.’
Ik beloofde één keer per jaar te komen. Maar, nee, dat was niet genoeg, we moesten vaker komen.
Mijn tante, die nooit getrouwd is, ...

14/ ...werd ouder en ouder en steeds vaker reed ik met haar door het land naar een uitvaart van een oud familielid of oude vriendin. Vaak hadden we het dan weer over haar moeder. In haar portemonnee droeg ze altijd een bidprentje van haar moeder.

15/ Dat had ze, toen ze volwassen was, van haar vader gekregen.
Het verhaal bleef mij bezighouden: mijn opa die nooit over zijn traumatische ervaringen met de dood wilde praten, daarna mijn moeder (zijn jongste dochter) die ook nooit over haar aanstaande dood wilde praten, en ...

16/ ...dan ik, die altijd zo bang voor de dood was geweest. Nu ik kisten was gaan maken begreep ik steeds beter dat dat het thema van onze familie was, dat ik moest aan gaan.
En er ontstond een idee bij mij.
Op een dag zat tante Jo weer naast mij in mijn bestelbus.

17/ Omdat ze zo klein was kon ze er zelf niet in stappen. Ik tilde haar dan op en zette haar op de bijrijders stoel. Als een meisje giechelde ze dan, ‘Ooooh Radboud , jij bent zo sterk!’ Een mooi ritueel altijd.
Maar toen ze daar nu zat zei ik tegen haar, ...

18/ ..‘Tante Jo ik, heb een idee. Het is een beetje een ongebruikelijk idee, dus zeg maar eerlijk wat u ervan vindt:
De volgende keer dat we naar Franeker gaan om uw moeder te bezoeken, nemen we een kist van mij mee en gaan we uw moeder en zusje opgraven.

19/ We kijken hoe ze eruitzien, nemen ze mee naar Utrecht en begraven ze in een graf waar u later ook komt te liggen. Wat vindt u daarvan’?
Er viel een lange stilte in de auto. ‘Kan dat Radboud’?
‘Ja, waarom niet. Het is niet alledaags en ik moet even wat regelen maar ...

20/ ...maar er is wat mij betreft geen enkel probleem.’
Een glimlach kwam op haar gezicht. ‘Dat gaan we doen, Radboud! En als ze het graf open maken, wil ik daarbij zijn.’
Met een krachtige blik in haar ogen vervolgden wij onze weg.
En voor mij was er werk aan de winkel.

21/21 Memento Maria ❤️

Wordt vervolgd.

Ik heb maar één foto van mijn opa. Dit is jaren later wanneer hij perronchef was van Utrecht CS. Ze woonden toen vlak aan het spoor in de stationstraat.