Thread by @SoudabehQaisari

از پوشکین تا پوتین: ایدئولوژی امپریالیستی ادبیات روس
نویسنده: ولودیمیر یرمولنکو فیلسوف اوکراینی
مترجم: سودابه قیصری
منبع: فارن‌پالیسی

ادبیات کلاسیک روسیه، اشباع از ایدئولوژی غیربشری امپریالیستی، امروز به طرزی مایوس‌کننده گستاخ به نظر می‌رسد. 👇

یکی از خیابان‌های خوخولیو- شهری در شرق کی‌یف- نام میخائل لرمانتُف شاعر روس قرن نوزدهم را بر خود دارد. لرمانتُف هرگز اوکراین را ندید و فقط در معدودی از اشعارش به موضوعات اوکراینی اشاره کرده است. با وجود این هنوز بسیاری از خیابان‌های سراسر اوکراین نام او و دیگر چهره‌های فرهنگی 👇

روسیه، میراث گذشته امپریالیستی شوروی، را بر خود دارند. خوخولیو که در ماه مارس شاهد جنگی شدید بود، به شکلی مشابه آنتون چخوف، ولادیمیر مایاکوفسکی و الکساندر پوشکین را بزرگ می‌دارد. نامگذاری خیابان‌ها در هر شهر، شهرستان و روستا صرفا ابزاریست برای یک امپراتوری تا سپهر استعماری‌اش👇

را مشخص و آن را کنترل کند. هر نام مشهور روس راهی بود برای محروم‌‌کردنِ یک چهره‌ی مشهور اوکراینی. نام خیابان‌ها وسیله‌ای بود برای پاک‌کردنِ خاطره‌ی محلی. 
بزرگان ادبی روسیه نه تنها نام خود را به پروژه‌ی امپریالیستی کشورشان وام دادند، بلکه بیش از آنچه عموما دانسته و تایید می‌شود،👇

نوشته‌هایشان نیز به شکل‌گیری، انتقال و نیوشاندن ایدئولوژی امپریالیستی روسیه و جهان‌بینی ناسیونالیستی کمک کرد. 
لرمانتُف چگونه بود؟ او تصویری خاص در ادبیات روسیه در نقش نویسنده، سرباز، زن‌باره و شاعری رومانتیک دارد.👇

او شمایل یک قفقازی ساده دل و عاشق را زنده کرد، شخصیتی که قوه‌ی تخیل او و بسیاری از دیگر نویسندگان مشهور روس را تسخیر کرده بود. مانند پوشکین، لرمانتُف به طرزی غم‌انگیز در یک دوئل جان باخت.  
اما پشتِ رومانتیسیسم اوائل قرن نوزدهم، چیز دیگری نهفته است: بی‌عاطفگی یک امپراتوری.👇

مشهورترین شعر لرمانتُف- The Novice، نوشته‌شده در ۱۸۳۹- روایت یک راهب قفقاز است که زمان کودکی توسط یک افسر ارتش روس به اسارت برده می‌شود. نومیدی و یاس احساس کلیدی این شعر است: تاریخ پرشکوه و غرورآمیز مردم قفقاز مربوط به گذشته است و برای همیشه سپری شده است و نوستالژی شخصیت اصلی 👇

برای گذشته‌ی از دست‌رفته به ما می‌گوید که او به جبهه‌ی شکست‌خورده‌ی نژاد بشر تعلق دارد. در شعر ناپسند و وقیح لرمانتُف، Ulansha، او تجاوز جمعیِ سربازان روس به یک زن را روایت می‌کند؛ متن هیچ‌گونه حس همدردی آشکاری با قربانی نشان نمی‌دهد. شعر "قفقازی‌ها" اشاره می‌کند که محلی‌ها، 👇

قفقازی‌های واقعی نیستند بلکه سربازان روسی که در اوائل قرن نوزدهم آن منطقه را فتح کردند، واقعا قفقازی‌اند- به همین طریق سربازان روس اعزام‌شده برای اشغال افغانستان در زبان عامیانه "افغان‌ها" خطاب می‌شدند.
  👇

لرمانتف قفقازی‌ها را باب طبعِ استعمار روس به تصویر کشید و پوشکین دقیقا همان کار را با اوکراین کرد. نگاهی به Poltava بیندازید: شعر پوشکین درباره‌ی ایوان مازِپا، مردی که علیه تزار پتر کبیر که کنترلش بر اوکراین را شدیدتر می‌کرد، شورش کرد. 👇

برای اوکراینی‌ها مازپا نماد مقاومت ملی در برابر تسلط روس‌ها و یادآوری از این است که روسیه تزاری پیمان قرن هفدهمی مبنی برای حفظ استقلال قزاق‌ها (اوکراینی‌های امروز) در برابر وفاداری به مسکووی‌ها (روس‌های کنونی) را شکست.
👇

از نظر اوکراینی‌ها، پتر این پیمان را زیر پا گذاشت، از نظر روس‌ها، هرگونه ادعای استقلال عملی خیانت‌آمیز است- همان‌طور که اکنون پوتین چنین فکری دارد.👇

پوشکین با تصویر مازپا در نقش خائنی شهوت‌پرست که "مثل آب خون می‌ریزد" دیدگاه روس را ترویج و از آن جانبداری می‌کند.
پوشکین اوکراینی‌ها را آدم‌هایی جلوه می‌دهد که چونان "دوستان دوران لعنتی قدیم" باید بر آنان ترحم کرد و ازشان روی گرداند. 
وقتی جستجو را شروع کنید، 👇

ادبیات روسیه را سرشار از گفتمان امپریالیستی، استیلا و قساوت آرمانی‌شده و سکوت در باب پیامدها می‌یابید. 
پیام مشابهی را در داستان تاریخی و مشهور نیکلای گوگول درباره‌ی اوکراین -تاراس بولبا- خواهید یافت. وقتی گوگول - زاده‌شده در اوکراین- هویت اوکراینی خود را با هویت روس تاخت زد، 👇

بیشتر استعداد خود را در اثبات این که هر چیز اوکراینی از مُدافتاده و منسوخ و از آن مهم‌تر خشن است، به کار بست.
در گفتار گوگول، اوکراینی‌ها به امپراتوری روسیه نیاز دارند تا متمدن شوند. 
البته راه دیگری هم برای دید متفاوت به چیزها وجود داشت. 👇

چند سال پس از این که پوشکین و گوگول تصویرشان از قزاق‌های اوکراین را به عنوان بخشی از گذشته‌ای منسوخ و خشن عرضه کردند، تاراس شوچنکو- شاعر، نقاش و قهرمان ملی اوکراین- به همکاران خود می‌گفت که روحیه‌ی ضداستبدای و دموکراسی‌خواه قزاق‌ها بقایای گذشته نیست بلکه نویدگر آینده است.
👇

دیدگاه شوچنکو در باب قزاق‌ها به همان سیاق با دیدگاه لرمانتف متفاوت بود:
نه دورنمایی روستایی و خوش‌منظر جایی که سلطه‌ی آرمانی‌شده‌ی روس، تاریخ را مخدوش می‌کند بلکه صحنه‌ای پرماجرا که خشونت امپراتوری رودهای خون جاری می‌کند و مقاومت شدید و سازش‌ناپذیر است.👇

Boritesya–poborete
("بجنگ، پیروز خواهی شد")، شعار سنتی شوچنکو در باب شورش علیه استبداد، از شعر "قفقاز" او می‌آید و به یک اندازه در مورد مبارزه‌ی قفقازی‌ها و اوکراینی‌ها علیه قدرت امپراتوری روسیه صدق می‌کند. 
👇

قفقازِ لرمانتف مانند برف سفید، به شکلی دلپذیر سرد و بی‌خبر از رنج انسانی است، اما قفقازِ شوچنکو با خون سرخ شده و در جنگ انسان برای آزادی غرق است. لرمانتف از دید متجاوزان روس درباره‌ی تجاوز جمعی  شعر می‌سُراید؛ 👇

تصویر شوچنکو از دیدِ Pokrytka - واژه اوکراینی برای "زنِ به زور تسخیرشده" - است. شعر بحث‌انگیز مذهبی او "ماریا" همتاسازی از زن تجاوز‌دیده‌ی اوکراینی است که کودکی نامشروع از سربازی مسکووی، احتمالا پس از تجاوز، را می‌زاید با مادر حضرت مسیح- هر دو مادرانی تنها و رنج‌کشیده. 👇

همدلی با زنانی که از خشونت جنسی رنج بردند واکنش شوچنکو است به شاعرانه‌کردنِ تجاوز توسط لرمانتف- و در هر دو مورد، مرتکب روس است و قربانی، سوژه‌ای فتح‌شده. 
بله، وقتی جستجو را شروع کنید، ادبیات روسیه را سرشار از گفتمان امپریالیستی، استیلا و قساوت آرمانی‌شده و سکوت در باب پیامدها 👇

می‌یابید. حتی اگر شعر یا داستان نسبت به رعیت امپراتوری ظاهرا همدلانه باشد، مانند تاراس بولبا یا Mtsyri، این همدلی انگاشتی شاعرانه درباره‌ی تقدیر غمگین سوژه و عقب‌ماندگی و مقهورشدگی است. زمانی که خاورشناسی اروپایی گونه‌ای تصویر از جوامع افریقایی و آسیایی به دست می‌داد گویی 👇

تاریخی قابل عرض ندارند، ادبیات روسیه از جوامع قفقاز و اوکراین تصویری می‌ساخت که تاریخ‌ خشونت‌بارشان سزاوار فراموش‌شدن بود. شباهت‌های سیاست روسیه‌ی امروز در باب استیلا و سلطه عمیق و گسترده‌اند. رساله‌ی " به افتراگویان روسیه" پوشکین نمونه‌ای خارق‌العاده از رساله‌‌ای ضداروپایی است👇

که برای امپریالیسم تجاوزگر روس بستر ایجاد می‌کند. طرز برخورد او با قیام ۱۸۳۰ تا ۱۸۳۱ لهستان از جهاتی شبیه دیدگاه کنونی کرملین در باب انقلاب‌های موسوم به رنگی در امپراتوری سابق شوروی است.

پوشکین آشکارا غرب را با جنگ تهدید می‌کند (فکر می‌کنید کشورگشایی و فتح را فراموش کرده‌ایم؟) و عظمت قدرت روسیه و فتوحاتش (از استپ‌های داغ کولکیس -گرجستان امروز- تا کوه‌های یخی فنلاند) را به خواننده یادآوری می‌کند. 👇

از ایدئولوژی پوشکین تا ریتاریک نئوامپریالیستی امروز مسیری مسقیم وجود دارد. طی جنگ روسیه- اوکراین، یکی از شعارهای روس‌ها این بوده است: "ما می‌توانیم تکرار کنیم" - عامدانه ویرانی و فتوحات جنگ‌های گذشته را برای ارعاب دشمنان فرضیِ روسیه احیا می‌کنیم. 👇

به شکلی مشابه، شاعر روس و هم‌عصر پوشکین، فئودور تایچشف، در زمان انقلاب‌های ۱۸۴۸ اروپا، امپراتوری روسیه را به عنوان سپربلای اروپا جهت ممانعت از گسترش دموکراسیِ خطرناک مغتنم می‌شمرد - 👇

درست همان‌گونه که روسیه‌ی امروز الگوی خودکامگی برای نیروهای ضددموکراتیک در راست و چپ اروپاست و از آنان حمایت می‌کند.

منبع:
foreignpolicy.com/2022/06/25/rus…

#SlavaUkraïni
#RussianColonialism

اصلاحیه مهم: دوستان عزیز! در متن قزاق و قفقاز غلط است. اشاره نویسنده به قوم کازاک است که همان اوکراینی‌های امروزند. پس هر جا در متن قزاق یا قفقاز دیدید، آن را با کازاک جایگزین کنید. سپاس از توجه‌تون و بابت این اشتباه پوزش می‌خوام.