داستان #پان‌عربیسم
فقدان برخورداری از ساحلی طولانی٬ عراق را در #تنگنای_ژئوپلتیک انداخته. کشوری نفت‌خیز که تنها ۸۰ km ساحل دارد. دو هجوم خونبار به ایران و کویت تلاش برای حل این تنگنا بود. تنها عراقی با‌اعتماد‌بنفس می‌توانست این تلاش‌های نظامی را دنبال‌کند. ریشه آن پان‌عربیسم بود
فقدان برخورداری از ساحلی طولانی٬ عراق را در #تنگنای_ژئوپلتیک انداخته. کشوری نفت‌خیز که تنها ۸۰ km ساحل دارد. دو هجوم خونبار به ایران و کویت تلاش برای حل این تنگنا بود. تنها عراقی با‌اعتماد‌بنفس می‌توانست این تلاش‌های نظامی را دنبال‌کند. ریشه آن پان‌عربیسم بود
پان‌عربیسم با جورجی زیدان و جنبش #النهضه در پایان سدۀ ۱۹ بر سر زبانها افتاد.با آغاز جنگ جهانی اول،شریف حسین بن علی،حاکم حجاز، پان‌عربیسم را علیه ترکان عثمانی بکار‌گرفت.پس از خُلف وعدۀ لندن در سپردن خاورمیانهٔ عربی به او، فرزندانش، عبدالله حاکم اردن و فیصل حاکم سوریه و سپس عراق شد
این جمال عبدالناصر بود که با کودتای۱۹۵۲ و #بحران_سوئز ۱۹۵۶ قهرمان پان‌عربیسم گشت. کودتای عراق به رهبری عبدالکریم قاسم در ۱۴ ژوئیۀ ۱۹۵۸ خطر پان‌عربیسم را برای ایران دوچندان کرد. شاه که در استانبول برای گفتگوهای #پیمان_بغداد منتظر فیصل دوم بود٬ از کودتا و قتل وحشیانه‌اش شگفت‌زده‌شد
گرچه شاه از در دوستی با عراق انقلابی درآمد٬ اما قاسم خوزستان را بخشی از عراق میدید و از نام مجعول برای خلیج‌فارس استفاده می‌کرد.رهبران بعدی٬ عبدالسلام و عبدالرحمن عارف٬ نیز این نگاه را دنبال کردند. با قدرت‌یابی حزب بعث و البکر و صدام در ۱۹۶۸ تنش‌های مرزی در اروند به اوج خود رسید
عراق خودرا نگهبان #دروازه_شرقی جهان عرب میدید و از جدایی‌طلبان عرب،طایفه جوانرودی،حزب دموکرات کردستان وپناه علی خان جوانشیر بلوچ حمایت می‌کرد. تیمور بختیار،رئیس پیشین ساواک، محمود پناهیان،وزیر جنگ فرقه دموکرات آذربایجان٬ و محمدتقی زهتابی٬رهبر پان‌ترک جبهه ملی خلقها٬حمایت می‌شدند
اینجا بود که ایران از کردهای عراق و ملامصطفی بارزانی پشتیبانی‌کرد. از ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۵ این کردها٬ نخستین پراکسی ایران مدرن٬ بودند که دو سوم ارتش عراق را زمین‌گیرکرد. استراتژی #مهار عراق از طریق حمایت از پیشمرگه‌های کُرد آغاز #سیاست‌خارجی‌غیردولتی ایران بود که پس از انقلاب با تشدیدشد.
عراق متحد شوروی در منطقه بود و در مقابل،شاه از #زبانِ_جنگ_سرد سودجُست تا جنگ کُردی را به جبهه‌ای در جنگ سرد، و نه رقابتی منطقه‌ای میان ایران و عراق و یا جنگ داخلی میان بغداد و کُردها، نشان داده چرا که وی بفراست دریافته‌بود آمریکا جنگ‌ها را از دریچۀ رقابت بین‌المللی با شوروی میدید
شاه سرانجام با دست‌بالای نظامی در #میدان و #دیپلماسی منطقه‌ای از رژیم بعث در اروند امتیاز گرفته و صدام حسین را وادار به نوشیدن #جام_زهر کند. #قرارداد_الجزایر ۱۹۷۵ نماد والای #میدان_دیپلماسی ایران شد.نیم سده بعدتر ایران با تکرار #میدان_دیپلماسی در #برجام به دستاوردی استراتژیک رسید
ایران اما اهرم خود را در #میدان رها کرد، قدرت نفوذ #دیپلماسی خود را نیز از دست داد.عراق با جنگ‌افزارهای روسی، سازماندهی ارتش و خلاصی از جنگ کُردی، برتری ایران را به چالش کشید. عدم حفظ برتری در #میدان بقای امتیازات بدست‌آمده از #دیپلماسی را برهم می‌زند; امری که شاه بدان توجه نکرد
گرچه اسرائیل پان‌عربیسم را در #جنگ_شش‌روزه ۱۹۶۷ خرد کرده و ناصر را دق مرگ کرد، این ایران بود که نابودگر نهایی آن شد. این شاه بود که با #میدان_دیپلماسی صدام حسین را تحقیر کرد. در ادامه٬ ایران انقلابی رویایش را برهم‌زد و دو دهه بعدتر نیز بدست همپیمانان شیعه عراقی به دار آویخته‌شد.
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
