Arash Reisinezhad آرش رئیسی‌نژاد Profile picture
Fellow @LSEMiddleEast | Former Prof @UnivOfTehran | PhD @FIU | BE @SharifSocial | #strategic_loneliness #Geopolitics #Geoeconomics #ROADtoGeopolitics
Jan 10 22 tweets 9 min read
داستان علویان سوریه (۲)

بانی فرقه #علویه یا #نصیریه ابوشعیب محمد بن نُصَیر نُمَیری یا #ابن_نصیر از غالیان شیعه بود و با محمد بن عثمان بن سعید عمری دومین نایب واپسین امام شیعیان درگیر شده و خود را نایب وی و سپس باب امام یازدهم و سرانجام پیغمبری خواند که امام دهم او را مبعوث کرده پس از مرگ #ابن_نصیر ابتدا محمد بن جندب و سپس عبدالله جنان #جنبلانی ایرانی تبار و ملقب به #الفارسی جانشینش شدند. این الفارسی بود که جشن هاى ایرانى #نوروز و #مهرگان را به عنوان روزهاى تجلى الوهیت امام نخست شیعیان در خورشید گرامى داشت و #نصیریه در قدیم به تاسی از وی بزرگ می‌شمردند.
Jan 9 19 tweets 11 min read
داستان علویان سوریه (۱)
 
عَلَویه و عَلِوی ناهمسانند. عَلَویه یا نُصَیریه در کرانه مدیترانه‌ای سوریه و استان هاتای ترکیه است; استانی که سوریه آن را بخشی از خاک خود می‌دانست. عَلِوی، علوی‌گرایی یا قزلباش‌گرایی اما بزرگترین اقلیت دینی ترکیه است و باورهایی همچو شیعه ۱۲ امامی دارد. Image
Image
#علویان_سوریه در طول تاریخ زیر تیغِ تکفیرِ اعراب و ترکان سنی بودند تا آنکه فروپاشی امپراتوری عثمانی و آغاز قیمومیت فرانسه بر سوریه چرخشی در سرنوشت تیره آنان شکل داد و در ۱۹۲۰ م. زمینه برای برپایی دولت مستقل علویان #لاذقیه در ورای منطقه جبال نصیریه با نظام اداری ویژه‌ای فراهم شد. Image
Image
Image
Image
Dec 4, 2024 16 tweets 7 min read
داستان سوریه

دلِ شامات است; سرزمینی با قدمتی طولانی ولی فاقد هویت ملی! کشوری که حتی نام خود را از تمدنی تاریخی ورای مرزهایش به عاریت گرفته: امپراتوری #آسور یا #آشور در شمال عراق؛ #سوریا نامی بود که یونانیان و رومیان آن را بر شامات گذاشتند و #آسورستان نامی بود که ایرانیان بر عراق Image
Image
Image
Image
جغرافیای گسسته سوریه اما بلای جانش گشته؛ جغرافیایی که این کشور را به شش بخش جداگانه تقسیم کرده‌است: واحه‌ای در جنوب‌غربی، دروازه‌ای در شمال، نواری ساحلی در غرب، فلاتی ناهموار در جنوب، دالانی شمالی-جنوبی و زمینی هموار و بایر در شرق. کنش و رخدادهای سوریه را از دریچه جغرافیا ببینید! Image
Image
Nov 3, 2024 15 tweets 5 min read
داستان #کالج_الکترال

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انتخاباتی دو مرحله‌ای است که از طریق #مجمع_گزینندگان (کالج الکترال) رئیس‌جمهور و معاون وی را برمی‌گزیند. در دیگر جمهوری‌های جمهوری‌های ریاستی (برزیل) و نیمه ریاستی (فرانسه) رئیس جمهور با رأی مستقیم (هر نفر یک رأی) برگزیده می‌شود Image شهروندان آمریکایی که در یکی از ۵۰ ایالت یا در واشینگتن دی‌سی ثبت‌نام شده‌اند، رأی خود را برای انتخاب گزینندگان به صندوق می‌اندازند. گرچه مردم در روز انتخابات نام نامزدهای ریاست‌جمهوری را در برگه‌های اخذ رأی می‌نویسند، اما در عمل گزینندگان رئیس‌جمهور و معاون وی را انتخاب می‌کنند.
Sep 14, 2024 14 tweets 12 min read
#صادق_قطب_زاده از وزارت تا اعدام

چمران یگانه چهره پشتیبان صدر در میان انقلابیون ایرانی نبود. قطب زاده همانند #مصطفی_چمران از جوانان حامی #دکتر_محمد_مصدق بود که برای آموزش در رشتۀ زبان انگلیسی راهی آمریکا شده بود. #قطب_زاده شخصیتی تک‌رو و پرسروصدا بود که اعتمادبه‌نفس بالایی داشت
Image
Image
آوازۀ او در میان مبارزین انقلابی ایرانی زمانی بالا گرفت که در جریان مراسم نوروز سفارت ایران در واشینگتن سیلی بر گوش #اردشیر_زاهدی سفیر وقت ایران در آمریکا نواخت. صادق قطب‌زاده با اخراج از آمریکا راهی کانادا شد تا مبارزات خود را در انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از ایران پی گیرد.
Image
Image
Sep 12, 2024 20 tweets 5 min read
داستان #زندگی_در_شکاف

برای بیش از ۲.۵ هزاره است که ایران در دل غرب آسیا جای گرفته؛ در گستره‌ای از نیل و بسفر تا سند و ختن که در گذشته #اویکومن می‌نامیدش. برخلاف تاریخ دیرینش، حضور جغرافیایی قدرت‌های بزرگ در همسایگی آن از قاعده‌ای نوین تبعیت می‌کند: «نه خیلی دور، نه خیلی نزدیک»! آمریکا تمرکز روزافزونی بر حوزه #ایندو_پاسیفیک داشته، روسیه در محور دنیپر-کریمه گیر کرده و چین چشم به تایوان دوخته. با این حال، هر سه کوشیده‌اند تا سیاست خاورمیانه‌ای خود را با رویکرد نوین ژئواکونومیکی مبتنی بر توسعه اقتصادی همراه سازند؛ امری خلافِ آمدِ عادت در منطقه‌ای تاریخی!
Apr 29, 2024 24 tweets 14 min read
۴۰۲ سال پیش در چنین روزی #شاه_عباس بزرگ #جزیره_هرمز را آزاد کرد؛ جزیره‌ای که ۱۱۵ سال زیر یوغ پرتغالی‌ها بود. در ۱۴۹۷ م. #واسکودوگاما پرتغالی از دماغه امید نیک در جنوب آفریقا گذشته و با دور زدن راه زمینی در قلمروهای اسلامی توانست مسیر دریایی را از آتلانتیک به اقیانوس هند بیابد.
Image
Image
این آغاز دسترسی اروپاییان به آسیا بود. در ۱۵۰۵ م. #مانوئل_یکم پادشاه پرتغال، سیاست توسعه‌طلبی و کنترل شاهراه‌های بازرگانی در آفریقا و آسیا را دنبال کرد. دو سال بعد همزمان با سال‌های آغازین فرمانروایی #شاه_اسماعیل صفوی، نیروهای پرتغالی به فرماندهی آلفونسو دو #آلبوکرک جزیره هرمز را
Image
Image
Apr 25, 2024 17 tweets 7 min read
۳۰۳ سال پیش، در ۶ اردیبهشت ۱۱۰۰، در زمانه شاه سلطان حسین، واپسین فرمانروای ایران صفوی، بیش از ۸۰ هزار ایرانی در زمین لرزه ویرانگر تبریز جان خود را از دست دادند. اوژن فلاندن می‌نویسد «سخت‌ترین زمین‌لرزه‌ها در سال ۱۷۲۱ اتفاق افتاده و هشتادهزار نفر جمعیت این شهر را از بین برده‌است. Image این واقعه در زمان شاه سلطان حسین و به وقتی است که این شاهزاده تیره‌بخت می‌خواست سلطنت را به یک افغان فتنه‌جو که در این وقت اصفهان را محاصره کرده بود، واگذار نماید.» کروزینسکی نیز روایت می‌کند که «در زلزلهٔ ۱۷۲۱ م، ۸۰٬۰۰۰ تن به خاک هلاک افتادند.» این اما ششمین زمین‌لرزه تبریز بود. Image
Apr 19, 2024 16 tweets 4 min read
داستان زدوخورد

از پایان جنگ سرد این اسرائیل بود که مدام تهدید به حمله مستقیم به خاک ایران می‌کرد. شگفت آنکه تهران بود که این مهم را برای نخستین بار انجام داد! عملیات #وعده_صادق در پاسخ به بمباران کنسولگری ایران در دمشق انجام شد؛ عملیاتی که دستکم ۱۲ پیامد استراتژیک داشته است: ۱. تغییر خطوط قرمز پیشین: اشتباه استراتژیک اسرائیل فرصتی برای سپاه فراهم کرد تا خط قرمز نوینی را حولِ اصل #تقدس_سرزمینی #territorial_sanctity تعریف کند؛ اصلی مطابق با حقوق بین‌الملل که در میان حامیان و حتی منتقدین مشروعیت دارد، گرچه نمی‌تواند امنیت پایگاه‌ها در سوریه را تضمین کند
Apr 11, 2024 11 tweets 5 min read
داستان «منطقه خاكستری»

زمانی که قدرتی بزرگ وارد حوزه نفوذ سنتی قدرتی متوسط می‌شود، یک شیوه رویارویی برای طرف ضعیفتر آن است که از درگیری مستقیم با قدرت نیرومندتر پرهیز کرده و هزینه حضورش را زیاد کند؛ وضعیتی که به مداخله‌گر خارجی ضربه زده و هزینه تحمیل کند؛ وضعیتی مبهم و خاکستری! Image #منطقه_خاکستری برخلاف نام آن که تصوری از فضای عینی را تداعی می‌کند، تعریفی جغرافیایی نیست؛ بلکه یک استراتژی مبتنی بر #مزایای_ژئوپلیتیکی است. منطقه خاکستری در میانه وضعیت جنگ و صلح جای گرفته؛ جایگاهی در میانه طیفی که آغاز آن «رقابت» و انتهای آن «جنگ» دارد. Image
Feb 22, 2024 13 tweets 9 min read
داستان ترکمنچای

اینجا #ترکمنچای در میانه جاده تبریز-زنجان است؛ جایی در دامنه جنوبی کوه‌های بزقوش که ۱۹۶ سال پیش شاهد مذاکرات ایران قجر و روسیه تزاری بود؛ مذاکراتی که به #عهدنامه_ترکمنچای انجامید. اینجا پایان شکست ایران از روسیه بود؛ اما به نقطه آغازی در سرنوشت کشور تبدیل شد.
Image
Image
۱۴ سال پیش از این، ایران ولایات قره‌باغ، گنجه، شکی، شروان، قوبا، دربند، بادکوبه (باکو)، داغستان، گرجستان شرقی (کاختی و کارتلی)، گرجستان غربی (آبخاز، سامگرلو، گوریا و ایمرتی) و شمال تالش را طی #عهدنامه_گلستان به روسیه تزاری واگذار کرده بود. سایه جنگ اما هنوز بر سپهر کشور آشکار بود
Image
Image
Feb 15, 2024 19 tweets 12 min read
در فقر و تنگدستی تحصیل کرد، تبعید شد، ‌زندگی مخفی داشت، قصد جانش کردند، گریخت؛ محمد #بهمن_بیگی اما «سنگ زیرین آسیاب» بود، نومید نشد، دست از پای ننشست، شكست نخورد، دل در گروی وطن داشت و بیش از نیم میلیون عشایر ایرانی را باسواد کرد. چرا که عاشق بود: عاشق بخارای خود، ایل خود، بود!
Image
Image
در تیره بهمن بیگلو از طایفه عمله ایل بزرگ #قشقایی زاده شد. با اعتراض قشقایی‌ها به دولت مرکزی، به همراه پدر تبعیدی خود به تهران رفت و پای به دبستان گذاشت. اژدهای فقر اما کابوس زندگیش بود! «دستمان از دار و ندارمان کوتاه بود. … رنج کوچک من از فقر بود. رنج بزرگم از استتارِ فقر بود.»
Image
Image
Jan 24, 2024 18 tweets 10 min read
داستان یمن

اینجا تنگه #باب_المندب میان شبه جزیره عربستان و شاخ آفریقاست؛ تنگه‌ای ژئواستراتژیک که دریای سرخ و خلیج عدن را پیوند داده و با اتصال به سوئز و مدیترانه تکمیل‌کننده مسیر اروپا-اقیانوس هند است. باب‌المندب هویت استراتژیک یمن را برساخته ولی کشور را نفرین کرده: #نفرین_تنگه
Image
Image
همین نفرین است که یمن را آماج حملات از سوی نه تنها قدرت‌های منطقه‌ای، بلکه قدرت‌های دوردست کرده. جغرافیا اما هدیه‌ای نیز برای یمن گذاشته: کرانه طولانی دریایی ظاهرا تسخیر سرزمینی یمن را آسان ساخته؛ با این حال، تله‌ایست تاریخی برای مهاجمین و استتاری است برای کشور «دره‌ها و واحه‌ها» Image
Jan 10, 2024 10 tweets 4 min read
داستان #انزوا

اینجا #راه_ابریشم باستانی است؛ مجموعه شبکه بازرگانی از چین تا اروپا. برای دو هزاره قلب تجارت و تحولات سیاسی جهان گرداگرد این شاهراه بود. این شاهراه وارث #راه_شاهی بود؛ شاهرایی از دریای اژه تا خلیج‌فارس. و ایران، به عنوان کشوری مبتنی بر راه و بازار، در میانه آن بود
Image
Image
اوج بازرگانی زمینی و دریایی ایران در دوران ساسانیان و صفویان بود. هر دو فاقد #متحد_استراتژیک بودند. بهمین دلیل با بازرگانی، مبادلات اقتصادی و ائتلاف‌های موقت سیاسی کوشیدند بر #انزوا پیروز شوند. اینان می‌دانستند که در دفاع از ایران #تنها هستند، پس باید از #انزوا در جهان پرهیز کنند
Dec 27, 2023 18 tweets 7 min read
داستان #تنهایی_استراتژیک ایران

تدوین هر سیاست موثری بدون درک ویژگی‌های بنیادین یک کشور امکان‌ناپذیر است. #تنهایی_استراتژیک مهم‌ترین ویژگی ژئوپلیتیکی ایران است؛ مشخصه‌ای تاریخی ورای نظام سیاسی، ایدئولوژی مسلط یا شخصیت حاکمانش. حتی #شاه هم این ویژگی بنیادین ایران را دریافته بود 👇 تنهایی استراتژیک که نخستین بار از سوی پروفسور #محی‌الدین_مصباحی بیان شده، بدین معناست که «ایران، چه آگاهانه و خودخواسته و‌ چه ناخواسته و از روی ناچاری، از اتحادهای معنادار با قدرت‌های بزرگ محروم است و به گونه‌ای استراتژیک تنهاست.» این ویژگی بنیادین #ژئوپلیتیک ایران نشان‌دهندهِ 👇 Image
Dec 26, 2023 10 tweets 5 min read
داستان #زلزله_بم

در سرمای سخت کویر، در بامدادان شنبه، به محله معلم در شهر #بم رسیدیم؛ محله‌ای که به گفته بازماندگان، کسی از آن جان بدر نبرده بود! خانه‌ها از خشت بودند و زلزله همه را ویران کرده بود؛ ‌ویرانه‌ای همچو تپه‌های گِلی. هفت پیکرِ خسبیده را از زیرِ خروارها آوار درآوردیم! Image به خانه‌ای خشتی رسیدیم. از بوی ناخوشایند پیکرهایِ مانده زیر آوار، جایشان را یافتیم. با کمک لودرِ جوانمردی سیستانی، آوارهای تلنبار شده را کنده تا به پتویی رسیدیم. پتو را کنار زدیم؛ بزغاله‌ای قهوه‌ای بود و دستانی کوچک گرد آن بزغاله؛ کودکی سه چهارساله که بزغاله را در آغوش گرفته بود! Image
Dec 20, 2023 14 tweets 10 min read
داستان شب یلدا

در طولانی‌ترین شب سال ایزدی ایرانی از آذرخش و از دل غاری در البرز زاده شد: #مهر (میثره یا #میترا). نور بود و خدای آیین #مهر_پرستی شد، دل جنگاوران و سلحشوران را ربود و نماد پرتو خورشید شد. اسطوره زاده‌شدنش اما سرآغاز یکی از جشن‌های کهن ایرانی شد: #شب_یلدا #شب_چله
Image
Image
در باور ایرانیان پیش از زرتشت، مهر خدای پیمان بود که با نور و گرمای خود بر تاریکی و سرما چیره می‌شد. از شب یلدا به بعد است که روزها طولانی‌تر شده تا بهار فرا رسد. جشن #مهرگان نیز به مناسبت مهر بود و به اسطوره اسارت ضحاک بدست فریدون و شکست گئومات مغ توسط داریوش هخامنشی اشاره داشت
Image
Image
Dec 14, 2023 10 tweets 4 min read
از ۱۲۶۶ تا ۱۲۷۵ هفت مدرسه را در تبریز ساخت ولی هر بار متحجرین و قشریون آن را ویران می‌کردند: چهار مدرسه نخست را چپاول کردند، دانش‌آموزان مدرسه پنجم را کشتند، در مدرسه ششم به جانش سوقصد کرده و مدرسه هفتم را بمب‌گذاری کردند. اما #میرزا_حسن_رشدیه از پای ننشست! Image خواننده #روزنامه_ثریا بود و به گفته خود، این روزنامه «بسی تاریکی‌ها را روشن کرد.» تا آن که در یکی از شماره‌های روزنامه ثریا نوشته بود: «در اروپا از هر هزارنفر، یک نفر بی سواد است و در ایران از هر هزار نفر، یک نفر با سواد؛ و این از بدی اصول تعلیم است!» روح بیقرارش برآشفته شده بود. Image
Oct 29, 2023 9 tweets 7 min read
داستان كوروش بزرگ

۲۵۶۲ سال پیش در چنین روزی وارد #بابل، کلانشهر جهان باستان، شده و فرمانی را صادر کرد که در سال ۱۹۷۱ سازمان ملل آن را نخستین منشور #حقوق_بشر نامید. بزرگترین دولت جهانی، شاهنشاهی هخامنشی، را بنیان نهاد و بر گستره‌ای پهناور از فرغانه و سند تا بسفر و غزه فرمان راند. Image
Image
ایرانیان او را پدر می‌نامیدند، بابلیان او را برگزیده خدای بزرگ خود #مردوک می‌دانستند؛ یهودیان وی را مسیح #یهوه می‌خواندند و اعراب او را #ذوالقرنین می‌شمردند. #گزنفون شاگرد #سقراط در #کوروش_نامه او را برترین شاه خواند. #شاه_فیلسوف ِ افلاطون در کتاب #جمهور کسی نبود جز #کوروش_بزرگ! Image
Image
Oct 26, 2023 14 tweets 4 min read
داستان بازدارندگی

#بازدارندگی یا #deterrence از جنگ سرد تاکنون مبنای عمل استراتژی کشورها بوده. بازدارندگی به کاربرد مجموعه‌ای از تهدیدها برای قانع کردن رقیب به عدم انجام یک عمل نامطلوب اشاره دارد. خط قرمزی را ترسیم کرده و تهدید می‌کند که گذر از آن به برخورد سخت با رقیب می‌انجامد بازدارندگی نقطه مقابل #وادارندگی یا #compellence که اشاره به استفاده از تهدید برای قانع کردن حریف به عقب‌نشینی از انجام عملی نامطلوب دارد. یکی از مهم‌ترین نمودهای وادارندگی #دیپلماسی_اجبار یا #coercive_diplomacy است که می‌تواند شامل جنگ (آزادسازی کویت) یا تحریم (علیه ایران) باشد.
Sep 9, 2023 11 tweets 6 min read
داستان زنگزور

اینجا جاده گوریس-قاپان در سیونیک است؛ جاده‌ای که پس از پیروزی باکو در جنگ دوم قره‌باغ، دسترسی ایران به ایروان را با مشکل مواجه ساخته. باکو بدون معامله مسکو-آنکارا نمی‌تواند #قره‌باغ را دوباره پس بگیرد. پس خواهان دسترسی به نخجوان و ترکیه از طریق #کریدور_زنگزور است.
Image
Image
کریدور تنها شامل جاده‌های ترانزیتی و راه‌آهن نیست؛ بلکه، دربردارنده شبکه لوله‌های انرژی، زیرساخت‌های تجاری و خطوط فیبر نوری است. در واقع، کریدور ۲ نقطه جغرافیایی الف و ب را بهم می‌پیونداند و، همزمان، زیرساخت اقتصادی، حقوقی و، اخیرا، تکنولوژیک میان این دو نقطه را نیز تغییر می‌دهد. Image