#शिवकाळ भाग १) #Thread - शिववाणी
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या व्यक्तिमत्त्वातील सर्वोच्च गुणांपैकी एक गुण म्हणजे - राजेंची अमोघ गोड वाणी' महाराजांची बोली, अन त्या बोलीमधील चातुर्य, याबद्दल ऐतिहासिक दस्ताऐवजामधील वर्णने फार कमी आहेत तरीही उपलब्ध साधने काय सांगतात हे आपण बघू 👇
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या व्यक्तिमत्त्वातील सर्वोच्च गुणांपैकी एक गुण म्हणजे - राजेंची अमोघ गोड वाणी' महाराजांची बोली, अन त्या बोलीमधील चातुर्य, याबद्दल ऐतिहासिक दस्ताऐवजामधील वर्णने फार कमी आहेत तरीही उपलब्ध साधने काय सांगतात हे आपण बघू 👇
समकालीन छत्रपती शिवाजी महाराजांचे चरीत्र लिहणारे परमानंद आपल्या शिवभारत संस्कृत काव्यग्रंथात सांगतात, "राजेंची वाणी अतीशय छान आणि गोड होती" याच सविस्तर वर्णन आपल्याला समकालीन कृष्णाजी अनंत विरचित सभासद बखर, आग्रा भेटी दरम्यान राजपूत बातमीदारानी टिपलेली काही वर्णने यात मिळेल
सभासद बखरीत - सभासद सांगतात -
"मातब्बर चहु जागचे मराठे यासी आप्तपणा करावा, पत्रे लिहावी; त्यास आणवून भेट घ्यावी; आपण त्याजकडे जाऊन आम्हास अनुकूल व्हा असे बोलावे; असे करण्यात ज्यानी महाराजांचे बोलणे परम आदराचे व पराक्रमाचे ऐकावे त्यास वेध लागून वाटावे की, हे परमथोर आहेत;
"मातब्बर चहु जागचे मराठे यासी आप्तपणा करावा, पत्रे लिहावी; त्यास आणवून भेट घ्यावी; आपण त्याजकडे जाऊन आम्हास अनुकूल व्हा असे बोलावे; असे करण्यात ज्यानी महाराजांचे बोलणे परम आदराचे व पराक्रमाचे ऐकावे त्यास वेध लागून वाटावे की, हे परमथोर आहेत;
यांचेच संमते चालावे; हे सांगतील तैसे करावे; प्राणही गेले तरी जावोत; परंतु सेवा करून त्यांचे आज्ञेत राहावे अशी सर्वांची चित्ते वेधून घेतली.”
यात सभासद जे लिहतात ते अतिशय योग्य आणि वस्तुस्थितीला धरूनच आहे ! त्याकाळचे मातब्बर शूरवीर मराठे सरदार हे परकीय सत्तेकडे चाकरी करत !
यात सभासद जे लिहतात ते अतिशय योग्य आणि वस्तुस्थितीला धरूनच आहे ! त्याकाळचे मातब्बर शूरवीर मराठे सरदार हे परकीय सत्तेकडे चाकरी करत !
हिंदवी स्वराज्याच्या महान उपक्रम तडीस लावायला या वीर मराठ्यांची गरज लागणारच, यामुळे त्यांनी 12 मावळातील, विविध दऱ्या खोऱ्यातील मातब्बर मराठे सरदारांना पत्र लिहली ! व आपण एकमेकांचे आप्त आहोत आपण एकत्र यावे यात सामील व्हावे अशा आशयाची अनेक पत्र उपलब्ध आहेत ! त्यांपैकी एक पत्र देतोय
12 मावळपैकी गुंजनमावळचे देशमुख; हैबतराव देशमुख यांना लिहलेले पत्र याचा उत्तम नमुना आहे, यात राजे हैबतरावाना सांगतात की अनेक लोकांनी तुमचे आमच्याविरिद्ध कान फुंकले आहेत, तुमची देशमुखी बळकावू, तुमच्या अडचणी आहेत, याचा फायदा आम्ही घेऊ अस तुम्हाला लोक सांगत आहेत !
अशा गोष्टी असल्या तरी तुम्ही घाबरण्याचे कारण नाही, तुमचे हजार गुन्हे माफ, तुम्हाला वाईट वर्तणूक केली तर, आम्हाला आईसाहेबांची आणि महादेवाची शपथ आहे, कुठलीही चिंता करू नका, आमच्यावर विश्वास ठेवून आमच्याकडे या !
या पत्रात महाराजांनी हैबतरावाना स्वराज्यात सामील होण्यासाठी धीर दिलाय
या पत्रात महाराजांनी हैबतरावाना स्वराज्यात सामील होण्यासाठी धीर दिलाय
लोकं आपल्या बाजूने वळवण्याचे हे पत्र उत्तम उदाहरण आहे ! झाल्या गेल्या गोष्टीना, हेवेदावे विसरून, अथवा त्याना महत्व न देता त्या कुशल व कार्यक्षम माणसाना आता सोबत घेणे व एकत्र मिळून काम करणे व स्वराज्याचा उत्कर्ष साधने हे जास्त महत्वाचे महाराजांनी जाणले, ही एक उत्तम मुत्सद्देगिरी !
महाराजांची वाणी कशी होती, त्यांच्याशी संवाद साधणाऱ्या राजपूत बातमीदाराने नमूद करून ठेवली आहे ! आग्रा भेटीत असताना एक राजपूत बातमीदार सांगतो की - मी त्यांच्याशी ( राजे ) बोललो, काही प्रश्न विचारले, त्याची समपर्क उत्तर मिळाली, त्याचा युक्तिवाद काय वर्णावा !
ते जे सांगतात, आणि आपण ऐकतो ते शब्द आपल्याला लगेच पटतात, आणि आवडतात ! ते ससस्मित बोलतात, राजे अंतर्बाह्य सज्जन आहेत !
राजेंची वाणी व बोलण्याच्या अंदाजावरून समजून व उमजून येईल की, राजेंच वक्तृत्व व वाणी अंत्यत प्रभावी आहे, एक राजाला व एका लोकपुढारी ला शोभेल अशीच आहे !
राजेंची वाणी व बोलण्याच्या अंदाजावरून समजून व उमजून येईल की, राजेंच वक्तृत्व व वाणी अंत्यत प्रभावी आहे, एक राजाला व एका लोकपुढारी ला शोभेल अशीच आहे !
संदर्भ - १) शिवकाल -१६३० ते १७०७ - इतिहास अभ्यासक डॉ वि. गो खोबरेकर ,
२) सभासद बखर
३ ) शिवकालीन पत्र सार संग्रह
२) सभासद बखर
३ ) शिवकालीन पत्र सार संग्रह
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
