Thread by @CR_Partou

منطقهٔ صنعتی دونباس؛ خاک نفرین شده یا دژ دفاعی مستحکم؟ {بخش سوم}

#روسیه
#اوکراین
#دونباس

لینک بخش نخست:

https://twitter.com/CR_Partou/status/1637549198198415360?s=20

لینک بخش دوم:

https://twitter.com/CR_Partou/status/1637820754891816962?s=20

۱- ژوئن ۱۹۴۱ میلادی پس از نزدیک به دو سال از معاهده مولوتوف - ریبن‌تروپ، که از ابتدا مشخص بود تنها برای به تاخیر انداختن ر‌یارویی دو ابرقدرت امضا شده است؛ با حمله برق‌آسای ورماخت آتش نبرد میان آلمان نازی و شوروی شعله‌ور شد.

۲- ورماخت با استعدادی قریب به سه میلیون سرباز در سه ارتش شمال، مرکز و جنوب در جبهه‌ای به طول نزدیک به سه هزار کیلومتر؛ به عمق خاک شوروی حمله‌ور شده و در مدت کوتاهی صدها کیلومتر در هر سه جبهه پیشروی کردند.

۳- در فاصلهٔ زمانی شکست ارتش سفیدها در برابر بلشوویک‌ها در جنگ داخلی روسیه (۱۹۲۱) تا آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹)؛ ارتش سرخ اقدام به توسعه شدید استحکامات دفاعی در منطقهٔ صنعتی دونباس کرده بود. آن‌ها تجربه‌ای گران‌بها از شکست بزرگ خود در دونباس کسب کرده بودند.

۴- به ویژه در سال‌های پایانی دهه ۳۰ میلادی؛ به خوبی آگاه بودند که یک نبرد بزرگ با آلمان نازی به رهبری هیتلر قطعی بوده و احتمالا در ابتدای نبرد آن‌ها در نقش مدافع خواهند بود.

هدف جبههٔ جنوبی ورماخت در تهاجم به شوروی؛ ابتدا تصرف اوکراین و زمین‌های زراعی غنی این منطقه و

۵- سپس حرکت نهایی به سمت روستوف، استالینگراد و قفقاز با هدف دستیابی آلمان به چاه‌های نفت این منطقه بود. هدفی که یک مانع سخت در برابر آن وجود داشت؛ عبور از منطقه صنعتی دونباس.

۶- یک میلیون سرباز آلمانی به رهبری فیلدمارشال فون روندشتت؛ در ارتش جنوب تا ابتدای سپتامبر ۱۹۴۱ با عقب راندن ارتش شوروی، موفق به تصرف بخش اعظم خاک اوکراین شامل شهر کیف شدند و در ورودی شهر ملیتوپل در جنوب و شهر دنیپروپتروفسک در مرکز اوکراین با مقاومت سنگین‌تر مواجه شدند.

۷- این دورهٔ زمانی مصادف با توقف ارتش مرکزی ورماخت در مسیر مسکو به دستور مستقیم هیتلر و تمرکز بر اجرای طرح‌های عملیاتی شمال (لنینگراد) و جنوب (چاه های نفت قفقاز) بود. زمان؛ فاکتور حیاتی در زمینه عملکرد نهایی ارتش جنوب بود. آن‌ها بایستی به سرعت و پیش از فرا رسیدن زمستان سرد و

۸- پر بارش شوروی با رسیدن به حاشیهٔ خزر کار را به اتمام می‌رساندند.
ارتش سرخ تنها نیرویی نبود که از دشواری نبرد در منطقهٔ صنعتی دونباس اطلاع داشت. استراتژیست‌های آلمانی به فرماندهی کل ورماخت هشدار دادند که قوای جبههٔ جنوب غربی ارتش شوروی نباید فرصت عقب‌نشینی به منطقهٔ دونباس

۹- یا مناطق شمالی‌تر نظیر بریانسک و کورسک برای مقابله با ارتش مرکزی آلمان در راه مسکو را پیدا کنند. با فرمان مستقیم هیتلر؛ قوای تحت امر روندشتت مامور به انجام عملیات‌های محاصره‌ای و نفوذ به پشت مراکز تجمع قوای شوروی شدند تا فرصت عقب‌نشینی به دونباس و نبرد سخت شهری

۱۰- در این منطقه را به ارتش سرخ ندهند.

در ماه سپتامبر ۱۹۴۱ تهاجم بزرگ ارتش جنوب با تکیه بر لشکرهای انبوه زرهی آغاز شد. قوای تحت امر روندشتت در استان زاپوریژیا و دنیپروپتروفسک موفق به دور زدن مراکز تجمع ارتش شوروی شدند اما موفق به جلوگیری کامل از فرار قوای مذکور نشده و

۱۱- 12- بخشی از آن‌ها به دونباس رسیدند و با نیروهای کمکی تازه نفس تقویت شدند. به هر ترتیب ارتش جنوبی ورماخت در ابتدای ماه اکتبر به دروازه‌های منطقه صنعتی دونباس رسیده و حمله مستقیم از غرب و جنوب را آغاز کردند.

۱۲- قوای مشترک آلمان و ایتالیا با حمله از بخش جنوبی دونباس موفق به تصرف شهر دونتسک و ماکیوکا شدند اما در حومه شهرهای هورلیوکا و یناکیه‌وه به مدت یک ماه متوقف شدند. آن‌ها سرانجام موفق به عبور از خطوط دفاعی ارتش سرخ در این دو شهر شدند اما مجددا در شرق این جبهه در شهرهای اسنیژنه و

۱۳- خروستالنی با دفاع سرسختانهٔ مدافعین روس مواجه شدند. این بار ارتش آلمان مسیر غربی دونباس را آزمایش کرد. آن‌ها موفق به تصرف شهرهای اسلاویانسک، کراماتورسک، باخموت و پوپاسنا و دبالتسوه شدند اما با رسیدن به شهر لیسیچانسک در نزدیکی رودخانه سیورسکی‌دونتس بار دیگر پیشروی ورماخت متوقف

۱۴- شد.

ارتش جنوب در طول شش ماه نبرد سنگین؛ موفق به پیشروی قابل توجهی شده بود، اما زمان با ارزش در حال از دست رفتن بود. ارتش سرخ همچنان کنترل نیمی از منطقهٔ صنعتی دونباس را در اختیار داشت. نیمهٔ متراکم‌تر و قابل دفاع‌تر.

۱۵- قوای ارتش جنوب تصمیم می‌گیرند تا بدون ورود به بخش شرقی منطقهٔ صنعتی دونباس، از مسیر جنوب به سمت شهر روستوف پیشروی کرده و در ادامه به جهت قفقاز حرکت کنند؛ اما نیروهای شوروی مستقر در نیمهٔ شرقی منطقهٔ صنعتی دونباس اقدام به قیچی کردن مسیر پیشروی آن‌ها کرده و ورماخت از حومه

۱۶- روستوف؛ به جنوب دونباس عقب نشینی کرد. این بار ارتش آلمان تصمیم به امتحان کردن جبههٔ شمال دونباس گرفت. در دسامبر ۱۹۴۱ شهر خارکیف به تصرف ارتش آلمان نازی درآمد و قوای ارتش سرخ به پشت رودخانه سیورسکی‌دونتس عقب‌نشینی کردند.

۱۷- ورماخت قصد عبور از رودخانه و محاصرهٔ دونباس از جهت شمال را داشت اما این بار فرماندهی مرکزی شوروی اقدام به ارسال ۳۶۰ هزار نیروی کمکی در این جبهه کرد. در ماه ژانویهٔ ۱۹۴۲ ارتش سرخ ضمن بازپس‌گیری شهر ایزیوم؛ در تلاش بود تا با رسیدن به شهر دنیپروپتروفسک و ادامهٔ پیشروی به جنوب

۱۸- دست به محاصرهٔ کامل قوای آلمانی در بخش غربی دونباس بزند؛ اما همان اتفاقی که برای قوای مهاجم آلمانی در حومهٔ روستوف رقم خورده بود برای ارتش سرخ تکرار شد. قوای آلمانی مستقر در نیمهٔ غربی دونباس و جنوب خارکیف دست به حملات سنگین به دو جناح ارتش سرخ زده و آن‌ها را قیچی کردند.

۱۹- فرماندهی ارتش سرخ ابتدا تصمیم به حملهٔ مستقیم به بخش تحت کنترل آلمان در دونباس زد؛ اما آن‌ها قادر به عبور از خطوط دفاعی ورماخت در اسلاویانسک و کراماتورسک نبودند. سپس جهت حمله عوض شده و در آوریل و مه ۱۹۴۲ به سمت شهر خارکیف حرکت کردند.

۲۰- در این عملیات ۷۶۵ هزار سرباز ارتش سرخ مشارکت داشتند اما در این محور نیز با شکست مواجه شدند. نتیجه برای ارتش سرخ یک فاجعه بزرگ؛ با از دست دادن ۱۷۰ هزار سرباز (کشته و اسیر) بود.

۲۱- ارتش سرخ در نبرد دونباس پیروز شده و در نبرد خارکیف شکست خورد. فرماندهی ورماخت دریافت که طرح عبور مستقیم از منطقهٔ صنعتی دونباس یک اشتباه بزرگ بوده و تصمیم به دور زدن آن از عمق مناطق شوروی در شمال اوکراین گرفت.

۲۲- اما گذشت زمان به ضرر آلمان‌ها تمام شده بود و رویای رسیدن به قفقاز؛ به زودی در نبرد کابوس‌وار استالینگراد به تاریخ سپرده می‌شد.

پایان بخش سوم