Thread by @sharpquadratic

1. 6.2.23 depreminde, Antakya Odabaşı mah.’de devrilen;‘yeni inşa edilmiş’ zayıf kat hasarlı binalar üzerine 👉 “ZAYIF KAT–YUMUŞAK KAT DÜZENSİZLİĞİ WEAK STOREY–SOFT STOREY IRREGULARITY” Makalesi ışığında bir inceleme. Kaynak Tezcan S.,Yazıcı A., Özdemir Z., Erka A., 2007: #Rende

2.FY3 #RendeSitesi örnek bir vaka; zemin kat üzeri katlar planı; A,B,D blokta aynı.C blok planı daha geniş. C&D bloklarda tüm katlar konut: zemin kat yüksekliği üst katlarla aynı (dolgu duvarlar korunmuş). A&B bloklarda zemin katlar (ve asma kat) dükkan yapılmış (dolgu duvarsız)

3.Deprem etkisiyle, aynı yöne devrilerek A&B bloklar yıkılırken,C&D bloklar ağır hasarlı da olsalar,yıkılmayarak, yönetmelikte istenen Can Güvenliği koşulunu sağladılar.

4.Rende sitesindeki tüm blokların taşıyıcı sistemlerinde (aynı plan geometrisi) ciddi burulma ve kiriş düzensizliği olmasına rağmen, blokların yıkılıp yıkılmamasını belirleyen faktör (son darbe) zayıf/yumuşak kat düzensizliği olmuş görünüyor , buradan başlayalım.👇

5. “Hangi ülkede olursa olsun, geçmiş depremlerde vuku bulan bina hasarları incelendiginde, tipik
olarak zemin katlarındaki yığma dolgu duvarları, üst katlardaki yığma dolgu duvarlara nazaran hiç
veya çok az olan binalarin, zemin kat hizasında büyük hasar gördüğüne şahit oluruz.

6. Çünkü, yığma
dolgu duvarlarından yoksun olan zemin katın yatay deplasmanlara karşı direnci, yığma dolgu
duvarları bakımından zengin olan üst katlara göre çok azdır. Bu yüzden düşey yönde rijitlik
Süreksizliği bulunan katlara zayıf kat denir.

7. Dükkan gibi ticari fonksiyonlara
geniş alanlar sağlayabilmek için, dolgu duvar örülmeyen ve/veya kat yüksekliği göreceli olarak büyük olan zemin katlar, ☝️çok katlı binalarda deprem hasarlarının odak noktasıdır.

8.Zayıf kat neden hasar görür:Yığma dolgu duvarlar(YDD) betonarme taşıyıcı sistemin iç kuvvet hesabına katılmaz. YDD’ın yatay deprem yüklerinden pay alıp; kolon-kiriş-perde’ye gelen iç kesit taleplerini küçültmesine👉taşıyıcı
sistemin gereğinden zayıf tasarlanmasına izin verilmez

9. Ancak, yığma dolgu duvarlar(YDD), bulundukları katın yatay deplasmanlarını azaltmada çok büyük
rol oynarlar. ☝️Yatay deplasmanların hesabında, özellikle binanin elâstik birinci doğal titreşim peryodunun tayininde, YDD’ın sağlayacağı rijitlik mutlaka göz
önüne alınmalıdır

10. Esasen, deprem esnasında zayıf katın hasar görmesinin başlıca nedeni, üst katlardaki YDD’ın, zemin katta bulunmayışıdır. Deprem hasarı yığma dolgu duvarlarının bulunmayışından kaynaklanıyor o halde, yatay deplasman hesabında, yığma duvarların
modellenmesi mecburiyeti vardir.

11.Gölcük depreminde hasar gören binalarda (şekil 5,6)Deprem yönetmeliği👉 TBDY2007’deki zayıf kat ve -yumuşak kat kriterlerine göre Ş.6’daki binada zayıf kat veya yumuşak kat düzensizliği bulunmamaktadır. Ama bina depremde zemin katın zayıflığı ve yumuşaklığı nedeni ile yıkıldı.

12.Demek ki, Türkiye
deprem yönetmeliği, bir binada zayıf veya yumuşak katın varlığını bulup çıkartamamaktadır.
Hayati bir konuda hem tasarım mühendisini yanıltmakta, hem de ortalığı toz pembe
göstererek, ilgilileri, can güvenligini tehdit eden bir konuda yanlış yönlendirmektedir

13. Bir binada zayıf kat düzensizliği olduğu halde ve hattà bu yüzden bina yıkıldığı halde, deprem yönetmeliğinin (TBDY2007) bu düzensizliği yakalayamamasının tek nedeni,☝️Taşıyıcı elemanlarin ‼️atalet momentleri yerine, eksik ve yanlış olarak, en kesit alanlarını kullanmasıdır.

14.Önerilen atalet momentleri yönteminde,Im katsayısı (Bir kattaki, dolgu duvarı brüt en kesitlerinin atalet momentleri toplamı) katsayısı, alışılageldiği gibi 0.151 olmak yerine, çatlaklı en kesitin
atalet momentine eşdeğer bir değeri temsil etmek üzere, 0.05 alınmıştır.👇

15.Önerilen yeni zayıf kat parametresi nz>0.50 ise, taşıyıcı elemanlarda her hangi bir süreksizlik veya
düzensizlik yok kabul edilir.Ancak, nz<0.50 ise, tasarım yenilenir.Zayıf kat kolonlarının,perdelerinin ve/veya dolgu duvarlarının sayı-boyutları nz>0.50 olana kadar arttırılır

16. İhtiyatlı davranmak üzere, 0.5 < nz <1 aralığındaki katların tüm kolonları sadece uçlarında değil, tüm
boyca sarılma etriyeleri ile sarılır.”TBDY2007’deki aynı yöntem (taşıyıcı en kesit hesabıyla (0.15 katsayısı) zayıf kat belirlenmesi) TBDY2018’de de maalesef aynı bırakılmış

17. Rende sitesinde yıkılan A&B bloklara zayıf kat düzensizliği yanında(zemin ve asma katta,üst katlarda olan, yığma dolgu duvarlar yok)A bloğun devrilme yönünde kısa kolon düzensizliği de eşlik ediyor.A B blokların zemin katlarının döşemesi Otopark tavan döşemesinden aşağı kotta

18.Depremde yüksek podyum (otopark tavan döşemesi)- binanın devrildiği yönde hareket kısıtlaması (restraint) getiriyor. Rönesans’ta da benzeri olmuştu. A blok Bodrum otoparkının ortasından çıkmıyor, otopark döşemesine kenarından dayanıyor.

19.Yapılabilecek en kötü taşıyıcı şema hatası burulma düzensizliği 👉 planda A,B,D bloklarda yapılmış.4 farklı aks sistemi,planda kaydırılarak yerleştirilmiş.Üst katlar planı(1.resim)Perde duvarlar kolonlar,tüm rijit elemanlar asimetrik(kaydırmalı) yerleşmiş.2.resim A&B zemin kat

20.Taşıyıcı sistemde mevcut Burulma düzensizliğine ek olarak saplama kiriş düzensizliği var.Bitmedi👇Kapalı çıkma boyunca konsol kiriş yapılmış,dış kolonları bağlayacak çerçeve kirişi kurulmamış,depremde yanal deplasmana karşı koyacak Moment çerçevesi yok,dış kolonlar zayıf aksta

21.Rende sitesinde tüm bloklarda,dış kolonları bağlayan çerçeve kiriş eksik, birkaç saplama kiriş var, kirişler (x,y) yönünde sürekli değil. Tüm bunlara rağmen C ve D bloğun yıkılmaması, zemin katta korunmuş yığma dolgu duvarların rijitlik sağlayarak yanal deplasmanı azaltmasıdır

22. Yıkılmayan binadaki vatandaşın çektiği video, kiriş süreksizliği orada da mevcut. m.facebook.com/story.php?stor…

23. Enkazda 3.resimde işaretli perde duvar, deprem etkisiyle,(rijit bodruma bağlı), üstten bağlı olduğu zemin kat tavan döşemesinden yırtılarak ayrılmış,donatıları betondan sıyrılmış.Döşeme bu hattan kırılmış.Perdeye x yönünde bağlanan çerçeve kirişler sağlı sollu eksik

Podyum-bina strüktürlerinde,
podyumun, bina duvarlarina
etkisiyle oluşan; kesme
anomalileri, iyi anlaşılmış değildir (Yacoubian 2017).
Binanin podyumun merkezinden
uzak oldugu (eksantrik), yerlesimde, binanın podyumla birlestigi bölgede
uyumsuz deformasyonlara sebep
olacaktir.

https://twitter.com/sharpquadratic/status/1635036666619654144

Hesaplanan yeni zayıf kat kriteri nz=0.13<0.50 olduğu için, binada düzensizlik vardır n:≥0.50
oluncaya kadar, kolon enkesit boyutları veya YDD’ın boyutları arttırılmalıdır. Eğer,
bu yeni kriter kullanılsa ve geregi olan islemler yapılsa idi, şekil6’daki bina yıkılmazdı