Thread by @Przewodzik

#PrzewodzikKsiążkowy #ChińskiTydzień

„W roku 1402 na tronie zasiadł cesarz Yongle, za sprawą którego rozpoczął się jeden z najbardziej pamiętnych okresów w dziejach Chin, gdyż kontrolowany przez państwo handel zagraniczny zaczął być rozwijany na wielką skalę. Yongle (1)

sfinansował sześć wypraw admirała Zheng He do Azji Południowo-Wschodniej i Południowej, Arabii i Afryki. Chińczycy wiedzieli o tych krainach, od dawna prowadząc handel, ale na taką skalę wcześniej niczego nie robiono. Za pierwszym razem wypłynęło 27 800 ludzi, a flota (2)

składała się z 62 dużych statków towarowych i 190 mniejszych jednostek, z których jedna wiozła tylko pitną wodę, reszta zaś przeznaczona była na zapasy i dla żołnierzy. Niemniej po szóstej ekspedycji w roku 1422 Yongle więcej ich już nie wysyłał. Zrobił z tego natomiast stałą (3)

praktykę jego następca Hongxi, który panował tylko dwa lata, od roku 1424 do 1425. Po jego przedwczesnej śmierci na tronie cesarskim zasiadł Xuande, który na początku zezwolił Zheng He na jeszcze jeden rejs w roku 1433. Potem jednak handel z zagranicą został zakazany, a od (4)

1436 r. samo budowanie statków pełnomorskich stało się nielegalne. Zakaz handlu zamorskiego przestał obowiązywać dopiero w roku 1567.
Te wydarzenia to tylko wierzchołek wyzyskującej góry lodowej, gdyż zakazywano także wielu innych czynności gospodarczych z obawy przed ich (5)

destabilizującymi konsekwencjami. Najistotniejszy był jednak ich negatywny wpływ na rozwój chińskiej gospodarki. Dokładnie w czasie gdy handel międzynarodowy i odkrycie Ameryk gruntownie przekształcały instytucje europejskie, Chiny odwracały się od punktu zwrotnego i skupiały (6)

się tylko na sobie. Ten zwrot nie zakończył się wcale w roku 1567. Dynastia Ming została obalona w 1644 roku przez Dżurdżenów, którzy od XVII wieku zaczęli nazywać siebie Mandżurami, a którzy rozpoczęli dynastię Qing. Rozpoczął się bardzo niespokojny okres, gdyż nowi władcy (7)

przystąpili do masowych wywłaszczeń i konfiskat. (…) W 1661 r. cesarz Kangxi nakazał, by wszyscy poddani mieszkający nad morzem od Wietnamu po prowincję Zhejiang — zatem właściwie całe południowe wybrzeże Chin, niegdyś bardzo aktywne gospodarczo — przenieśli się o 27 km w (8)

głąb lądu. Brzeg był nieustannie patrolowany, aby dopilnować, czy życzenie cesarza jest wykonywane, i aż do roku 1693 obowiązywał zakaz jakiegokolwiek handlu zagranicznego. Zakaz ten, wznawiany kilkakrotnie w wieku XVIII, skutecznie zdławił handlowe kontakty Chin z zagranicą. (9)

Nawet jeśli w jakimś okresie zakaz nie obowiązywał, to i tak niewielu było śmiałków chcących inwestować w tę działalność, skoro cesarz w każdej chwili mógł zmienić zdanie, a wtedy groziła utrata nie tylko statków i towarów, lecz także życia za kontakty z cudzoziemcami.Dobrze (10)

już znany powód, dla którego władcy z dynastii Ming i Qing nie pozwalali na kontakty handlowe z zagranicą — bali się twórczej destrukcji. Ich głównym celem politycznym była polityczna stabilność, zaś handel zagraniczny był czynnikiem potencjalnie destabilizującym, gdyż kupcy (11)

mogli się dzięki niemu bogacić i nabierać śmiałości, jak stało się w Anglii w okresie ekspansji atlantyckiej. Zresztą takie też było przekonanie cesarzy z dynastii Song, którzy wprawdzie sponsorowali innowacje techniczne i pozwalali na bardziej swobodne kontakty handlowe,ale (12)

pod warunkiem że wszystko będzie pod ich ścisłą kontrolą. Sytuacja zdecydowanie się pogorszyła za panowania dynastii Ming i Qing, gdy wzrósł nadzór państwa nad działalnością gospodarczą, a handel zamorski został w ogóle zakazany. Oczywiście nawet wtedy funkcjonował rynek (13)

wewnętrzny, a podatek od działalności gospodarczej nie był zbyt wysoki, ale co z tego, skoro cesarze nie wspierali innowacji, a polityczną stabilność cenili wyżej niż dostatek gospodarczy. Nietrudno przewidzieć, jakie były konsekwencje tego absolutystycznego nadzoru; podczas (14)

gdy inne kraje się uprzemysławiały, gospodarka chińska przez cały wiek XIX i na początku XX trwała w zastoju. Do roku 1949, gdy Mao rozpoczął komunistyczne rządy w Chinach, te stały się jednym z najuboższych krajów świata”. (15)

Daron Acemoglu & James A. Robinson "Dlaczego narody przegrywają", Poznań 2014 (16)