Thread by @EasyRid04682094

Krótki wątek o plagiatach i o rzetelności naukowej, o który nie prosiliście, a który dostaniecie i tak, gdyż jest niedziela wieczorem; zatem #jedziemy.
Należy rozróżnić 3 sprawy: plagiat, rzetelność naukową (czy raczej jej brak) oraz odpowiedzialność dyscyplinarną akademików 👇

Co to jest plagiat, wszyscy myślą że wiedzą, ale w szczegółach nie jest tak prosto: może być jawny, ukryty, całościowy, częściowy, redakcyjny, inkorporacyjny, itd; jak prawnicy się za coś wezmą, to zawsze pokomplikują. Ale istota, opisana w art. 115 pr. aut. jest zawsze ta sama:

Plagiat to wprowadzanie w błąd co do autorstwa. Najczęściej poprzez podawanie nieswojego za swoje. I tu zaczynają się schody: pr. aut. chroni autorstwo UTWORU. Czyli - "przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci". Pół biedy...

...gdy ktoś ordynarnie i dosłownie przepisał. Również gdy w typowym stylu pracy studenckiej "sparafrazował". Ale co kiedy zreferował czyjeś (wysoce oryginalne) ustalenia? Albo co gorsza, oceny, konkluzje z jakichś wnioskowań, które były dość swobodne? W humanistyce to częste.

Np. Antoni Dudek uważa Jana Olszewskiego za wyjątkowego nieudacznika i a jego działania za główną przyczynę opóźnienia lustracji w Polsce. Zaś przyczyny upadku jego rządu widzi nie w spisku agentów, tylko w jego niezdolności do dogadania się z UD, która chciała wejść do koalicji.

Na poparcie tych tez podaje zawsze ten sam zestaw argumentów, których tu już nie powtarzam, bo powtórzyłem je wraz z wnioskami Dudka w bodaj kilku moich wątkach. Ale bez powołania się na Dudka! Splagiatowałem go, czy nie? Niech się @KatedraKarneUJ wypowie, sam jestem ciekaw.

Gdybym to zrobił w tekście naukowym to na pewno dopuściłbym się nierzetelności naukowej, nie wskazując, od kogo zaczerpnąłem te ustalenia. Rzetelność naukową rozumiemy bowiem znacznie szerzej niż plagiat. A jak? A najśmieszniejsze, że właśnie nie wiadomo. Bo tego nie zdefiniowano

W naszym kochanym, jakże zadowolonym z siebie i ho-ho-ho światku naukowym nie ma powszechnie przyjętego soft law (kodeksów etyki, spisanych zbiorów zasad uznawanych przez środowisko), które określałyby, co to jest rzetelność naukowa, a co nie. Głównie dlatego, że to niepotrzebne!

Bo to są wiecie, rzeczy o których gentlemani nie rozmawiają, to się po prostu wie; polscy naukowcy wyssali to wprost ze stosunku mistrz-uczeń, czy może podczas tego stosunku; anyway KULTURALNI LUDZIE wiedzą. Wszyscy wiedzą, a zarazem nie wie nikt i to najwyraźniej służy wszystkim

A służy, gdyż w Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce mamy odpowiedzialność dyscyplinarną. Nie wolno robić brzydko, bo komisja ukarze. A brzydko robi ten, kto popełnia " czyn uchybiający obowiązkom nauczyciela akademickiego lub godności zawodu nauczyciela akademickiego".

A jaki to jest czyn? No, właśnie lepiej żeby to nie było nigdzie napisane. Bo mogłoby się okazać, że ktoś wyskoczy z pomysłem, że dopisanie szefa do wniosku grantowego (a potem do publikacji) - chociaż palcem nie kiwnął ani przy jednym, ani przy drugim - to jakiś podejrzany czyn.

Takie pomysły mogłyby poważnie zaszkodzić nie tylko stosunkom mistrz-uczeń, ale w ogóle nauce. Zresztą nie tylko polskiej. Tyle że w niepolskiej, to się jednak o tym dyskutuje i jakieś zasady próbuje tworzyć. A u nas tworzy się np takie dokumenty jak AKADEMICKI KODEKS WARTOŚCI UJ

Jest to bite 7 stron (z pojedynczą interlinią!) o Prawdzie, Sprawiedliwości, Odpowiedzialności, Życzliwości, oraz - a jakże - o Rzetelności. Niestety, zupełnie nie wynika z tego tekstu, jak uczciwie referować cudze poglądy i jak korzystać z danych zebranych przez magistranta.

Owszem, mamy 3 dokumenty, odnoszące się do rzetelności naukowej: Kodeks NCN, Rekomendacje Zespołu Etyki przy MNiI z 2004 i - stosunkowo najsensowniejsze - rekomendacje opracowane przez Zespół do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich, powołany przez Kudrycką w 2012. A teraz poproszę

...poproszę Szanownych Obserwujących mnie przedstawicieli Akademii - rączka w górę, kto o nich słyszał, kto widział, żeby na jego/jej uczelni prowadzono w oparciu o nie jakieś szkolenia dla naukowców, albo kto zetknął się z ich wykorzystaniem w postępowaniach dyscyplinarnych?

A przecież te dokumenty dotyczą tylko rzeczy najgrubszych, takich już w miarę ewidentnych: manipulowania danymi, fałszowania wyników, głównych zasad atrybucji autorstwa. A głośny case z badaczem Pacyfiku pokazuje, że mamy kłopot ze sprawami w dużej mierze warsztatowymi.

Dla mnie problem Bartosiaka nie polega na tym, czy dobrze, czy źle zrobił przypis. Problemem jest konstrukcja. Z tego co zdążyłem przeczytać, to była ona następująca: JB referował przyczyny wybuchu wojny USA-Japonia w 1941 PO COŚ. Po to, żeby pokazać, jak błędy w ocenie sytuacji

...przekładają się na strategiczne decyzje mocarstw - co z kolei było już zasadniczą tezą jego pracy: że wzajemne postrzeganie się przez współczesnych graczy (Chiny i USA), również może być obarczone błędami poznawczymi, warunkującymi ich decyzje.

Ale miał zdaje się pecha i nie wiedział że poglądy speców od tematu są w kwestii przyczyn wybuchu wojny na Pacyfiku rozbieżne. To spory red flag co do rzetelności naukowej, bo akurat każdy student, a zwłaszcza prawa, wie że w każdej sprawie znawcy tematu mają rozbieżne poglądy

Do tego właśnie służy magisterka w humanach i soszialach (sajensach, nie midiach): żeby student nauczył się identyfikować rozbieżne stanowiska w literaturze i je poprawnie referować. Wygląda na to, że JB nie sprostał temu zadaniu i tu trochę dziwne, że promotor nie wyłapał.

To, że nie wyłapali recenzenci, to akurat dziwne nie jest, no ale to musielibyśmy pogadać o zasadach - tych realnie praktykowanych - warunkujących rzetelność recenzji i dlaczego jest ona taka a nie inna (zob. też Życzliwość i Lojalność, AKADEMICKI KODEKS WARTOŚCI UJ, Kraków 2003)

Anyway, wyszło głupio, a wystarczyło napisać: badacze nie są zgodni co do przyczyn, JA JEDNAK ZA NAJBARDZIEJ PRZEKONUJĄCĄ UWAŻAM KONCEPCJĘ i tu zrobić przypis*; i można jechać dalej. A zamiast tego wyszło właśnie jak w słabej magisterce: a, mam tu coś pod ręką, to przepiszę i wio

* dwa przypisy, żeby pokazać że zna się obie koncepcje. Jeśli koncepcji jest więcej, to odpowiednio więcej. Najlepiej jakby była już jakaś praca referująca stan badań nt danego zagadnienia, takie prace są bezcenne, bo w nich już wszystko jest i można odesłać do nich 1 przypisem

Pozornie kwestia błaha, że nie przywołał tych innych koncepcji, no ale właśnie nie błaha: albo znasz się na tym, o czym chcesz pisać, tworzysz te swoje ustalenia po dogłębnej analizie tego, co ustalili inni albo piszesz z palca. Jeśli wybrałeś świadomie koncepcję, na której...

...oparłeś swoje dalsze rozumowanie, to czyni to Twoje ustalenia bardziej wiarygodnymi, niż jeżeli oparłeś ją na czymś, co akurat miałeś pod ręką. A jeśli to, co miałeś pod ręką było akurat głupotą, dawno już obaloną przez innych badaczy? Czy twoje rozumowanie zachowuje sens?

W tym kontekście odpisanie żywcem - choć ma największy ciężar prawny, bo rodzi zarzut o plagiat - jest z punktu widzenia warsztatu naukowego mniej istotne. Bo, choć brzydkie, nie musi pozbawiać automatycznie tej pracy wartości ( i tego zapewne bronił promotor w swoich tweetach).

Taki paradoks: to że autor coś po drodze odpisał jest oczywiście żenujące. Ale kluczowe jest PO CO ODPISAŁ. Istotą pracy naukowej są własne ustalenia i poprawność dojścia do nich. Jeśli skopiował cudze ustalenia i cudze argumenty, ale zrobił przypisy, to praca jest do dupy...

...chociaż uczciwa. I, umówmy, się takich prac jest mnóstwo. A jeśli kopiując coś po drodze, wykorzystał to poprawnie i doszedł do własnych ustaleń, to... no cóż. To praca może być ciekawa, chociaż nieuczciwa. Jaka jest praca JB - nie wiem. Nie znam się na Pacyfiku :)

Czy to co skopiował, to pogląd ważny, potwierdzony (wtedy nie musiał zaszkodzić dalszemu rozumowaniu), czy egzotyka którą gdzieś wygrzebał (wtedy raczej leży całość pracy i kwestia czy zrobił przypis czy nie, nie ma znaczenia)? To w tej kwestii chętnie usłyszałbym, co mówią spece

Oh, wait do tego służy przecież recenzja...**

** Nt. recenzji, ich rzetelności oraz ich roli w życiu akademickim zob. wyżej.
EOT