Thread by @JozefKasprowicz

29.05.1943 w ruinach getta, w jednej z wielu takich egzekucji, Niemcy mordują 530 więźniów Pawiaka.

Po tej zbrodni w Warszawie pojawiły się napisy "Pawiak pomścimy".

Wątek o największym niemieckim więzieniu w okupowanej Polsce, jego ofiarach oraz katach. I o zemście.⬇️

(1)

Historia Pawiaka (nazwanego tak od ul. Pawiej) sięga lat 30. XIX wieku. W carskim więzieniu siedzieli powstańcy styczniowi czy uczestnicy rewolucji 1905. 24.04.1906 OB PPS przeprowadziło brawurową akcje uwolnienia 10 więźniów Pawiaka (na zdjęciu: uczestnicy tej akcji).

(2)

Niemieckim więzieniem Pawiak został 2.10.1939. Pierwszymi jego więźniami stali się przedstawiciele polskiej inteligencji, którą Niemcy postanowili eksterminować w ramach Intelligenzaktion. Więziono tu mężczyzn, kobiety (żeńską część więzienia zwano "Serbią"), a nawet dzieci.

(3)

"Przy oknie leży na brzuchu dowódca jednego z oddziałów leśnych z Podhala (...) Nasz bohaterski partyzant dostał „tylko” 500 kijów. Oba pośladki miał w ropie (...) Ani nie pisnął z bólu. Wytrzymał i to i nie mniej odważnie się zachował, gdy go zabierano na rozstrzelanie."

(4)

Zaczynał się w Palmirach, Kampinosie i Wólce Węglowej na zachodzie, ciągnąc się przez Magdalenkę i Las Kabacki na południu, Anin i Wawer na wschodzie, a kończył w Bukowcu na północy.

Warszawski pierścień śmierci. Tu masowo w latach 1939-44 rozstrzeliwano więźniów Pawiaka.

(5)

"Był też porucznik AK (...) I jego te tortury nie ominęły. Wkładano mu rurę gumową do odbytnicy i pompowano do kiszek powietrze tak, że mu omal brzuch nie pękł. A jednak nic nie powiedział, co by mogło innym zaszkodzić."

(6)

Dzielna 25, Dzielna 27, Gęsia, Zamenhofa, Lubeckiego, Nowolipki...

Kolejne miejsca mordów.

Od maja 1943 więźniów Pawiaka, setkami, Niemcy rozstrzeliwują w ruinach zlikwidowanego warszawskiego getta.

(7)

"(...) słyszałem krzyki torturowanych, obok mnie siedziała kobieta, której ucięli piersi, krew się lała na ziemię. Był mężczyzna, którego tak pobili, że twarz była całkiem nieludzka."

(8)

Jesień 1943. Dowódcą SS na dystrykt warszawski zostaje Franz Kutschera. Zarządza masowe łapanki Polaków. Z ulicy trafiają, jako zakładnicy, na Pawiak, do specjalnych cel. Egzekucje przeprowadzano kilka razy dziennie. Nazwiska ofiar ogłaszają niemieckie plakaty i megafony.

(9)

Przez Pawiak w czasie wojny przeszło około 100 tys. ludzi.

37 tys. zginęło. Mordowani w masowych egzekucjach, zmarli w wyniku bestialskich tortur...

60 tys. wyjechało stąd do obozów koncentracyjnych.

Zdjęcie: zamordowani więźniowie Pawiaka, ul. Leszno, 11.02.1944

(10)

"Na noszach zaniesiono mnie do więziennego szpitala (...) polski personel lekarski czekał na mnie (...) poczułam chłodne palce na rozpalonym gorączką czole i jak z zaświatów dotarł do mnie cichy szept: "Nie bój się, dziecinko, teraz jesteś już między swoimi".

(11)

Na Pawiaku funkcjonowała polska konspiracja. Działali w niej szczególnie lekarze, Polacy pracujący w miejscowym szpitalu. Z i do więzienia przemycano grypsy. Dzięki poświęceniu takich ludzi możliwe były akcje odbijania więźniów, w tym ta najsłynniejsza, akcja pod Arsenałem.

(12)

"Pawiak pomścimy"

I pomszczono. Zacznijmy od najważniejszego kata. Dowódca SS na dystrykt warszawski, który zarządził masowe uliczne łapanki, przewożenie na Pawiak jako zakładników, a później egzekucje.

Franz Kutschera. Wyrok wykonano 1.02.1944.

(13)

"Pawiak pomścimy"

Mordował więźniów dla przyjemności. Wieszał, kazał kłaść się na rozżarzonych węglach, szczuł psami. Osobiście zamordował mjr. Dionizego Błeszyńskiego, komendanta Obwodu AK Warszawa-Wola.

Franz Bürkl. Wyrok wykonano 7.09.1943

(14)

"Pawiak pomścimy"

Sadysta kierujący oddziałem kobiecym, tzw. "Serbią", Pawiaka. Ernst Weffels. Wyrok wykonano 1.10.1943.

Jego kochanka, donosicielka, pomagająca rozpracowywać konspirację na Pawiaku, w tym szpitalnych lekarzy, Sabina Bykowska. Wyrok wykonano 5.10.1943.

(15)

"Pawiak pomścimy"

Herbert Schultz, Karl Brockmann, Ewald Lange, Stephan Klein, Jacob Lechner, Karl Riemann, Adolf Wagner...

Wyroki wykonano.

Na zdjęciu: strona pisma SS z nazwiskami poległych "za führera i Rzeszę", wśród których są też nazwiska katów z Pawiaka.

(16)

Nie wszystkich katów dosięgła sprawiedliwość...

Np. Thomas Wippenbeck, zwany "wiszatielem". W 1972 sąd w RFN uznał go winnym pomocnictwa przy mordzie co najmniej 100 więźniów, po czym... odstąpił od wymierzenia kary, uzasadniając to tym, iż wykonywał tylko rozkazy...

(17)

Pawiak Niemcy wysadzili w powietrze w czasie powstania. Przetrwało tylko rosnące na Pawiaku drzewo. Wiąz. Po 1945 ludzie zaczęli przybijać do niego tabliczki z nazwiskami ofiar. Drzewo obumarło ponad 20 lat temu. Dziś w miejscu, gdzie rosło, stoi jego odlew.

(18)