Był ranek 13.02.1943. W kobiecym baraku obozu na Majdanku rozlega się głos:

"Hallo, hallo, tu Radio Majdanek. Dzień dobry paniom!".

Młoda dziewczyna udaje, że w dłoni ma mikrofon.

Znacie historię Radia Majdanek? I niezwykłych kobiet, więźniarek obozu na Majdanku?

Wątek⬇️

1/ Na Majdanku wszystko, co trzeba, było zaraz przy bramie. Plac apelowy, gdzie dokonywano selekcji, kto ma żyć. Łaźna, gdzie odbywała się brutalna kąpiel. A z łaźni przejście do komory gazowej.

W styczniu 1943 do obozu dociera transport "Pawiaczek" - więźniarek z Pawiaka.

2/

Więzienie w Rawiczu, 1950r. Strażnicy wydają rodzinie zwłoki zamordowanego 67-letniego człowieka.

W tym czasie więźniowie w celach stają na baczność.

Człowiekiem tym był przewodniczący parlamentu Polski Podziemnej, dowódca podziemnych oddziałów PPS, Kazimierz Pużak. Wątek⬇️

1/ Bohater tej opowieści urodził się 26.08.1883 (dziś mamy więc rocznicę) w Tarnopolu w robotniczej rodzinie o ukraińskich korzeniach.

Początkowo chciał być prawnikiem, rozpoczął nawet studia we Lwowie. Porzucił je jednak dla działalności politycznej. W 1904 wstępuje do PPS.

2/

Sierpniowa noc. Na cmentarzu na skraju Puszczy Ruskiej pojawiają się Sowieci.

Rozkopują świeżą mogiłę żołnierzy AK, poległych w bitwie z nimi 21.08.1944.

Chcą się upewnić, że ich legendarny dowódca na pewno poległ wraz z nimi.

"Bezręki major"- tak na niego mówili.

Wątek⬇️

1/ Bohater naszej opowieści to Maciej Kalenkiewicz. Był on synem posła na Sejm RP z ramienia ZLN (endecja), Jana Kalenkiewicza.

Kalenkiewicze to ziemiańska rodzina spod Nowogródka, pieczętująca się herbem Kotwicz (na zdjęciu). Od tego herbu wziął się pseudonim naszego bohatera.

2/

W niemieckim więzieniu siedzi starszy człowiek. Mimo ciężkich tortur, odmawia podpisania volkslisty.

"Habsburg nie jest Niemcem"- mówi gestapowcom.

Znacie historię Karola Olbrachta Habsburga, pułkownika Wojska Polskiego? I jego żony, Alicji Habsburg, żołnierza AK?

Wątek ⬇️

1/

Opowieść tę zacznijmy wcześnie, bo już w 1838, gdy syn cesarza Leopolda II, ks. cieszyński Karol Ludwik Habsburg kupuje dobra w Żywcu.

Jego syn, arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg w 1856 roku założy tutaj słynny browar.

Zaczyna się historia żywieckiej linii Habsburgów.

2/

"Dziwne wojsko. Zawieszone w pustce- z portretami prezydenta Raczkiewicza i premiera Arciszewskiego na ścianach. Z namiętnym kultem II Korpusu i jego wodza"- pisał o nich Wańkowicz

80 l. temu powstała Brygada Świętokrzyska. Oddział, koło którego narosło wiele mitów.

Wątek⬇️

1/ 11.08.1944. Niemiecki urzędnik dostrzegł coś w oddali. Polecił polskiemu robotnikowi, by podał mu lornetkę. Spojrzał. Zbladł.

"Niczego tam nie ma! Niczego nie widzę!"- stwierdził.

Wzdłuż lasu szły setki partyzantów.

To oddziały NSZ zmierzały na koncentrację do Lasocina.

2/

Lata 70. Polski dziennikarz płynie na wyspę Sylt odwiedzić starszego, szanowanego pana.

Rozmawiają o Chopinie. I Rzezi Woli.

Gdy padnie jedno pytanie, rozmówca zasugeruje, by dziennikarz już wracał. "Morze niespokojne" - doda zimno Heinz Reinefarth, kat Warszawy.

Wątek⬇️

1/ Nazywał się Krzysztof Kąkolewski. W RFN i USA odwiedził 10 wysokich rangą niemieckich zbrodniarzy. Rozmowę z nimi zaczynał zwykle od pytania: "co u pana słychać?" I tak zatytułował książkę, która potem powstała.

Będzie to opowieść o wyparciu winy za zbrodnie i o braku kary.

2/

Walczyli w całkowitej ciszy. Ich serca biły jednak głośniej od bomb...

W Powstaniu Warszawskim brał udział oddział, który był fenomenem na skalę światową.

Był to oddział złożony z niesłyszących żołnierzy.

Znacie historię Plutonu Głuchoniemych Armii Krajowej?

Wątek⬇️

1/ Opowieść tę zacznijmy 3 lata przed godziną "W", w 1941 r.

W warszawskim Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych nauczyciel WF-U, ppor. Wiesław Jabłoński "Łuszczyc" (zdjęcie) organizuje konspiracyjną komórkę Związku Walki Zbrojnej.

Wstępuje do niej 20 wychowanków Instytutu.

2/

Rok 1946. W Norymberdze zeznaje gen. von dem Bach, dowódca wojsk tłumiących Powstanie. Mówi o pewnym dowódcy, wspominając, że nie mógł z nim rozpocząć żadnych negocjacji, bo każda odpowiedź była dla niego obrazą.

"To był bohater. Ten człowiek był fanatykiem"- mówi.

Wątek⬇️

1/ Bohaterem tej historii jest płk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel", dowódca Powstania na Żoliborzu. Jeden z najlepszych dowódców Powstania.

Był doświadczonym żołnierzem. Karierę zaczynał w armii carskiej, potem walczył w I Korpusie Polskim w Rosji, był bohaterem wojny 1920 r.

2/

Była sobie wieś. Nazywała się Markowa. Leżała w województwie tarnopolskim, w powiecie Podhajce. Były tam dwie parafie - katolicka i grekokatolicka. Żyli tam razem Polacy i Ukraińcy.

A potem przyszła wojna.

To będzie wątek o dwóch kapłanach. I o piątym przykazaniu.⬇️

1/ Poznajmy bohaterów tej historii.

Ks. Mikołaj Ferens pochodził spod Łomży. Był zakonnikiem, kapucynem. Parafię w Markowej objął w 1942, przenosząc się tu spod Lwowa.

Ks. Mychajło Szczurowski miał wtedy 75 lat. Grekokatolicką parafią w Markowej zarządzał od lat trzydziestu.

2/

Noc 8.07.1942. Do więzienia w poznańskim Forcie VII wracają SS-mani. Jeden opowiada o egzekucji, którą właśnie wykonali. Więźniów miano zabrać do miejskiego zoo i... rzucić na pożarcie dzikim zwierzętom.

Tę noc nazwano nocą Nerona.

Tylko, czy ona naprawdę miała miejsce? ⬇️

1/ Październik 1939. Wcielona do Rzeszy Wielkopolska staje się Krajem Warty. Namiestnik Rzeszy Arthur Greiser ma za zadanie ziemię tą w 10 lat uczynić w pełni niemiecką.

Ruszają wysiedlenia, Niemcy mordują inteligencję, zakazują wszelkich przejawów polskiego życia społecznego.

2/

14.06.1934 do gabinetu ministra Pierackiego dzwoni szef ONR, Mosdorf. "Proszę zadzwonić jutro"- mówi sekretarka. "Jutro będzie za późno"- słyszy w odpowiedzi.

15.06.1934 Polskę odwiedza Goebbels.

Tego samego dnia minister ginie w zamachu.

Co to wszystko ma wspólnego?⬇️

1/ Tym, co łączy te wydarzenia, jest obóz w Berezie Kartuskiej, powołany w odpowiedzi na ów mord dokonany na Bronisławie Pierackim przez ukraińskich nacjonalistów (OUN).

Do Berezy trafiły nie tylko osoby prowadzące działalność antypaństwową, ale także działacze opozycji.

2/

"I że cię nie opuszczę aż do śmierci..."

Gdy nowożeńcy skończą wypowiadać przysięgę, Niemcy otaczają kościół św. Aleksandra.

5.06.1943 w ich ręce wpadł prawie cały, zgromadzony na ślubie, specjalny oddział AK.

Kto doprowadził do jednej z największych wsyp Podziemia?

⬇️

1/ "Osa"-"Kosa 30" była oddziałem specjalnym AK, podporządkowanym Komendzie Głównej.

"Osa" to skrót od Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych. "Kosa 30" to nazwa przyjęta po włączeniu oddziału w struktury Kedywu.

Dowódca oddziału został ppłk Józef Szajewski "Philips".

2/

4.06.1946 na Rynku w Sanoku UB wiesza żołnierza NSZ. Ubecy spędzają ludzi na publiczną egzekucję. Stawić się mają nawet uczniowie gimnazjów.

W tłumie stoi zgarbiony starzec, odziany w łachmany żebraka.

To dowódca. Przyszedł w przebraniu pożegnać swego żołnierza.

Wątek⬇️

1/ Czerwiec 1945. Zastępcą szefa UB w Sanoku jest Antoni Żubryd. Gdy komuniści orientują się, że jest on agentem Podziemia, wraz ze swoją grupą ucieka do lasu, uwalniając przy okazji kilku żołnierzy AK.

Jako mjr "Zuch" staje on na czele Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ.

2/

"Prowadzę ze sobą samym spór o tę rzeźbę. Uległem sentymentalnej potrzebie spłacenia długu walczącym dzieciom, potem jednak zacząłem się wstydzić (...) dokonałem manipulacji na najbardziej intymnych uczuciach"

Czemu autor Pomnika Małego Powstańca powiedział te słowa? Wątek⬇️

1/ "Warszawskie dzieci pójdziemy w bój"- te słowa powstańczej pieśni widnieją na pomniku.

Ale, czy dzieci naprawdę walczyły w powstaniu? Czy dowódcy AK posyłali je z bronią przeciw Niemcom? Upamiętniając dzieci, które zginęły w czasie powstania, odpowiedzmy sobie na te pytania.

2/

Był wczesny ranek, 21.05.1949.

Dowódca był sam. Jego kryjówkę otoczyło 140 ludzi z KBW, UB i MO.

Wie, że nie ma szans. Słyszy wezwanie, by się poddał.

"Sp...lać, dajcie mi w spokoju słuchać słowików" - krzyknie w odpowiedzi.

Chwilę potem weźmie do ręki granat...

Wątek⬇️

1/ Kpt. Zdzisław Broński "Uskok", bohater tej opowieści, bił się już 10 lat. Ów syn chłopskiej rodziny zaczął swą walkę we wrześniu 1939.

Czy był sens tak długo walczyć? Co myśleli i czuli osamotnieni żołnierze trwający w lesie?

W dziennikach "Uskoka" znajdziemy odpowiedzi.

2/

W 1940 pewien jezuita próbuje dostać się do Auschwitz, gdzie osadzono jego braci. Złapany, staje przed komendantem, Rudolfem Hössem. Zaskakująco, ten każe puścić go wolno.

W 1947 ów jezuita odwiedzi Hössa w celi śmierci. Ma go wyspowiadać i... przywrócić Kościołowi.

Wątek⬇️

1/

Zakonnik, który jest bohaterem tej opowieści, nazywał się Władysław Lohn.

Do zakonu wstępuje w 1904. Następnie, kończy studia z filozofii, teologii, prawa. Robi doktorat w Rzymie.

W 1935 zostaje przełożonym Prowincji Małopolskiej Towarzystwa Jezusowego.

2/

Mieli, na zlecenie Niemców, rozbić AK na Wileńszczyźnie.

Równo 80 lat temu to jednak AK rozbiła ich.

300 jeńców puszczono wolno w samych kalesonach, by wrócili pieszo do Wilna i by całe miasto mogło popatrzyć na wojaków, którzy chcieli się mierzyć z Armią Krajową.

Wątek⬇️

1/ Zacznijmy tę opowieść w czerwcu 1941. Zaczyna się niemiecki atak na ZSRS. Niemcy błyskawicznie prą do przodu. Po 3 dniach wkraczają do Wilna.

Litwini witają ich entuzjastycznie. Próbują tworzyć w mieście litewską administrację.

Niemcy mają jednak inne plany.

2/

Przewodniczącemu Trybunału Ludowego, przed którym trzęśli się ze strachu generałowie, uczestnicy zamachu na Hitlera, powiedziała: "Niebawem stanie pan na moim miejscu".

Kat wspominał później, że nigdy nie widział, by ktoś tak umierał.

9.05.1921 urodziła się Sophie Scholl.⬇️

1/ Sophie była córką Roberta Scholla, burmistrza Forchtenbergu, przeciwnika Hitlera, który kilka lat spędził w więzieniu.

Mocno wierzącego protestanta.

Wartości chrześcijańskie, jakie wpajał on swoim dzieciom, odegrały dużą rolę w późniejszym życiu Sophie i jej postawie.

2/

Była 8 rano, 20 kwietnia 1943. Na krakowskiej ulicy, nieopodal Wawelu, pojawiło się dwóch elegancko ubranych młodzieńców. W ręku każdy z nich trzyma bukiet kwiatów.

A w bukietach ukryte mają granaty.

Czekają.

Za chwilę mają zabić dowódcę SS w Generalnym Gubernatorstwie.⬇️

1/ SS-Obergruppenführer Friedrich Krüger. Do NSDAP wstąpił w 1929. W ankiecie w pytaniu o religię napisał: "Nie wierzę w Boga, wierzę tylko w Niemcy."

Wstąpił też do SA, z którego przeniósł się do SS.

Mimo wysokiego stopnia, nie pełnił żadnej ważnej funkcji. Do jesieni 1939.

2/

Wystraszony chłopiec podnosi ręce do góry...

Esesmana, który mierzy do niego z pistoletu maszynowego, 20 lat później sędzia spyta, co myślał w tej dokładnie chwili, celując do dziecka.

To zdjęcie jest symbolem powstania w getcie. Kim byli ludzie na nim uwiecznieni?
Wątek⬇️

1/ Jürgen Stroop życzył sobie, by w czasie likwidacji getta robić ujęcia z bliska, by pokazać twarze i emocje ludzi idących na śmierć.

Tak powstał album "Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!".

Jedno z 52 zdjęć podpisano: "Siłą wyciągnięci z bunkrów".

2/

Był jednym z najdzielniejszych cichociemnych, powstańcem, wysokim oficerem Komendy Głównej AK.

Mało kto wie, kim był 20 lat wcześniej.

Dowodził brygadą Armii Czerwonej. I szedł w 1920 na Warszawę...

Opowiem Wam może najbardziej dziwny i tajemniczy życiorys z Podziemia.⬇️

1/ Nazywał się Bolesław Kontrym. Pseudonim miał "Żmudzin".

Jedni mówią, że od prapradziadka, powstańca 1794 i 1830, propagatora języka żmudzkiego w Wilnie.

Inni, że od powiedzenia, które miało oddawać jego charakter: "ukąsiła żmija Żmudzina i zdechła gadzina od jadu Żmudzina"

2/