Józef Kasprowicz Profile picture
Prawnik, ekonomista. Wnuk oficera Brygady Świętokrzyskiej NSZ i żołnierza BCh. Piszę o historii Polski Podziemnej, czasem też o Kresach i podróżach po świecie.
GrandpaAquaman 🚀⚛️☢️🛤️ Profile picture Rafalski Profile picture 2 subscribed
Jul 10 18 tweets 7 min read
Była sobie wieś. Nazywała się Markowa. Leżała w województwie tarnopolskim, w powiecie Podhajce. Były tam dwie parafie - katolicka i grekokatolicka. Żyli tam razem Polacy i Ukraińcy.

A potem przyszła wojna.

To będzie wątek o dwóch kapłanach. I o piątym przykazaniu.⬇️

1/ Na zdjęciu: katolicki kościół św. Jana Nepomucena, Markowa (autor zdjęcia: Mateusz S. Świetlik) Poznajmy bohaterów tej historii.

Ks. Mikołaj Ferens pochodził spod Łomży. Był zakonnikiem, kapucynem. Parafię w Markowej objął w 1942, przenosząc się tu spod Lwowa.

Ks. Mychajło Szczurowski miał wtedy 75 lat. Grekokatolicką parafią w Markowej zarządzał od lat trzydziestu.

2/ Na obrazku: wieś Markowa, położenie na tle dzisiejszego obwodu tarnopolskiego na Ukrainie
Jul 8 12 tweets 5 min read
Noc 8.07.1942. Do więzienia w poznańskim Forcie VII wracają SS-mani. Jeden opowiada o egzekucji, którą właśnie wykonali. Więźniów miano zabrać do miejskiego zoo i... rzucić na pożarcie dzikim zwierzętom.

Tę noc nazwano nocą Nerona.

Tylko, czy ona naprawdę miała miejsce? ⬇️

1/ Na zdjęciu: tygrysy w poznańskim z o.o., zdjęcie z lat 70-tych Październik 1939. Wcielona do Rzeszy Wielkopolska staje się Krajem Warty. Namiestnik Rzeszy Arthur Greiser ma za zadanie ziemię tą w 10 lat uczynić w pełni niemiecką.

Ruszają wysiedlenia, Niemcy mordują inteligencję, zakazują wszelkich przejawów polskiego życia społecznego.

2/ Na zdjęciu: Arthur Greiser (drugi od lewej), listopad 1939
Jun 15 16 tweets 7 min read
14.06.1934 do gabinetu ministra Pierackiego dzwoni szef ONR, Mosdorf. "Proszę zadzwonić jutro"- mówi sekretarka. "Jutro będzie za późno"- słyszy w odpowiedzi.

15.06.1934 Polskę odwiedza Goebbels.

Tego samego dnia minister ginie w zamachu.

Co to wszystko ma wspólnego?⬇️

1/ Image Tym, co łączy te wydarzenia, jest obóz w Berezie Kartuskiej, powołany w odpowiedzi na ów mord dokonany na Bronisławie Pierackim przez ukraińskich nacjonalistów (OUN).

Do Berezy trafiły nie tylko osoby prowadzące działalność antypaństwową, ale także działacze opozycji.

2/ Na zdjęciu: budynki obozu w Berezie Kartuskiej
Jun 5 17 tweets 7 min read
"I że cię nie opuszczę aż do śmierci..."

Gdy nowożeńcy skończą wypowiadać przysięgę, Niemcy otaczają kościół św. Aleksandra.

5.06.1943 w ich ręce wpadł prawie cały, zgromadzony na ślubie, specjalny oddział AK.

Kto doprowadził do jednej z największych wsyp Podziemia?

⬇️

1/ Na zdjęciu: kościół św. Aleksandra w Warszawie, widok sprzed 1939 "Osa"-"Kosa 30" była oddziałem specjalnym AK, podporządkowanym Komendzie Głównej.

"Osa" to skrót od Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych. "Kosa 30" to nazwa przyjęta po włączeniu oddziału w struktury Kedywu.

Dowódca oddziału został ppłk Józef Szajewski "Philips".

2/ Na zdjęciu: odznaka Oddziału Szturmowego Kedyw AK
Jun 3 15 tweets 6 min read
4.06.1946 na Rynku w Sanoku UB wiesza żołnierza NSZ. Ubecy spędzają ludzi na publiczną egzekucję. Stawić się mają nawet uczniowie gimnazjów.

W tłumie stoi zgarbiony starzec, odziany w łachmany żebraka.

To dowódca. Przyszedł w przebraniu pożegnać swego żołnierza.

Wątek⬇️

1/ Na zdjęciu: rynek Sanoka, zdjęcie przedwojenne Czerwiec 1945. Zastępcą szefa UB w Sanoku jest Antoni Żubryd. Gdy komuniści orientują się, że jest on agentem Podziemia, wraz ze swoją grupą ucieka do lasu, uwalniając przy okazji kilku żołnierzy AK.

Jako mjr "Zuch" staje on na czele Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ.

2/ Na zdjęciu: mjr Antoni Żubryd "Zuch"
Jun 1 16 tweets 6 min read
"Prowadzę ze sobą samym spór o tę rzeźbę. Uległem sentymentalnej potrzebie spłacenia długu walczącym dzieciom, potem jednak zacząłem się wstydzić (...) dokonałem manipulacji na najbardziej intymnych uczuciach"

Czemu autor Pomnika Małego Powstańca powiedział te słowa? Wątek⬇️

1/ Image "Warszawskie dzieci pójdziemy w bój"- te słowa powstańczej pieśni widnieją na pomniku.

Ale, czy dzieci naprawdę walczyły w powstaniu? Czy dowódcy AK posyłali je z bronią przeciw Niemcom? Upamiętniając dzieci, które zginęły w czasie powstania, odpowiedzmy sobie na te pytania.

2/ Na zdjęciu: Kadr z filmu "Powstanie warszawskie", pokazujący młodych kurierów z Szarych Szeregów
May 20 18 tweets 7 min read
Był wczesny ranek, 21.05.1949.

Dowódca był sam. Jego kryjówkę otoczyło 140 ludzi z KBW, UB i MO.

Wie, że nie ma szans. Słyszy wezwanie, by się poddał.

"Sp...lać, dajcie mi w spokoju słuchać słowików" - krzyknie w odpowiedzi.

Chwilę potem weźmie do ręki granat...

Wątek⬇️

1/ Image Kpt. Zdzisław Broński "Uskok", bohater tej opowieści, bił się już 10 lat. Ów syn chłopskiej rodziny zaczął swą walkę we wrześniu 1939.

Czy był sens tak długo walczyć? Co myśleli i czuli osamotnieni żołnierze trwający w lesie?

W dziennikach "Uskoka" znajdziemy odpowiedzi.

2/ Na zdjęciu: Zdzisław Broński (przed wojną)
May 16 15 tweets 7 min read
W 1940 pewien jezuita próbuje dostać się do Auschwitz, gdzie osadzono jego braci. Złapany, staje przed komendantem, Rudolfem Hössem. Zaskakująco, ten każe puścić go wolno.

W 1947 ów jezuita odwiedzi Hössa w celi śmierci. Ma go wyspowiadać i... przywrócić Kościołowi.

Wątek⬇️

1/
Image
Image
Zakonnik, który jest bohaterem tej opowieści, nazywał się Władysław Lohn.

Do zakonu wstępuje w 1904. Następnie, kończy studia z filozofii, teologii, prawa. Robi doktorat w Rzymie.

W 1935 zostaje przełożonym Prowincji Małopolskiej Towarzystwa Jezusowego.

2/ Na zdjęciu: o. Władysław Lohn
May 13 15 tweets 6 min read
Mieli, na zlecenie Niemców, rozbić AK na Wileńszczyźnie.

Równo 80 lat temu to jednak AK rozbiła ich.

300 jeńców puszczono wolno w samych kalesonach, by wrócili pieszo do Wilna i by całe miasto mogło popatrzyć na wojaków, którzy chcieli się mierzyć z Armią Krajową.

Wątek⬇️

1/ Image Zacznijmy tę opowieść w czerwcu 1941. Zaczyna się niemiecki atak na ZSRS. Niemcy błyskawicznie prą do przodu. Po 3 dniach wkraczają do Wilna.

Litwini witają ich entuzjastycznie. Próbują tworzyć w mieście litewską administrację.

Niemcy mają jednak inne plany.

2/ Na zdjęciu: Niemcy wkraczają do Wilna, 1941
May 9 18 tweets 7 min read
Przewodniczącemu Trybunału Ludowego, przed którym trzęśli się ze strachu generałowie, uczestnicy zamachu na Hitlera, powiedziała: "Niebawem stanie pan na moim miejscu".

Kat wspominał później, że nigdy nie widział, by ktoś tak umierał.

9.05.1921 urodziła się Sophie Scholl.⬇️

1/ Image Sophie była córką Roberta Scholla, burmistrza Forchtenbergu, przeciwnika Hitlera, który kilka lat spędził w więzieniu.

Mocno wierzącego protestanta.

Wartości chrześcijańskie, jakie wpajał on swoim dzieciom, odegrały dużą rolę w późniejszym życiu Sophie i jej postawie.

2/ Na zdjęciu: Robert Scholl, ojciec Sophie
Apr 20 14 tweets 6 min read
Była 8 rano, 20 kwietnia 1943. Na krakowskiej ulicy, nieopodal Wawelu, pojawiło się dwóch elegancko ubranych młodzieńców. W ręku każdy z nich trzyma bukiet kwiatów.

A w bukietach ukryte mają granaty.

Czekają.

Za chwilę mają zabić dowódcę SS w Generalnym Gubernatorstwie.⬇️

1/ Na zdjęciu: Wawel (siedziba władz okupacyjnych Generalnego Gubernatorstwa) w czasie niemieckiej okupacji. SS-Obergruppenführer Friedrich Krüger. Do NSDAP wstąpił w 1929. W ankiecie w pytaniu o religię napisał: "Nie wierzę w Boga, wierzę tylko w Niemcy."

Wstąpił też do SA, z którego przeniósł się do SS.

Mimo wysokiego stopnia, nie pełnił żadnej ważnej funkcji. Do jesieni 1939.

2/ Na zdjęciu: Friedrich Krüger
Apr 18 13 tweets 6 min read
Wystraszony chłopiec podnosi ręce do góry...

Esesmana, który mierzy do niego z pistoletu maszynowego, 20 lat później sędzia spyta, co myślał w tej dokładnie chwili, celując do dziecka.

To zdjęcie jest symbolem powstania w getcie. Kim byli ludzie na nim uwiecznieni?
Wątek⬇️

1/ Image Jürgen Stroop życzył sobie, by w czasie likwidacji getta robić ujęcia z bliska, by pokazać twarze i emocje ludzi idących na śmierć.

Tak powstał album "Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!".

Jedno z 52 zdjęć podpisano: "Siłą wyciągnięci z bunkrów".

2/ Na zdjęciu: Jürgen Stroop (w środku) z esesmanami w czasie likwidacji getta w Warszawie. Po prawej stoi ten sam człowiek, który mierzy z pistoletu do chłopca na omawianym w tym wątku zdjęciu. Jego tożsamość w kolejnych wpisach.
Apr 16 22 tweets 8 min read
Był jednym z najdzielniejszych cichociemnych, powstańcem, wysokim oficerem Komendy Głównej AK.

Mało kto wie, kim był 20 lat wcześniej.

Dowodził brygadą Armii Czerwonej. I szedł w 1920 na Warszawę...

Opowiem Wam może najbardziej dziwny i tajemniczy życiorys z Podziemia.⬇️

1/ Image Nazywał się Bolesław Kontrym. Pseudonim miał "Żmudzin".

Jedni mówią, że od prapradziadka, powstańca 1794 i 1830, propagatora języka żmudzkiego w Wilnie.

Inni, że od powiedzenia, które miało oddawać jego charakter: "ukąsiła żmija Żmudzina i zdechła gadzina od jadu Żmudzina"

2/ Na zdjęciu: Bolesław Kontrym "Żmudzin"
Apr 8 17 tweets 8 min read
Wczoraj wybrałem się w miejsce, o którym mówi się, że jest nawiedzone.

Rzeczy, które naprawdę działy się tam w czasie wojny, są jednak bardziej przerażające niż opowieści amatorów paranormalnych sensacji.

Zapraszam do opuszczonego szpitala w Otwocku. Opowiem jego historię⬇️

1/ Image Powstał w 1908r. Jego pełna nazwa brzmiała: Zakład dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Żydów. Od imienia fundatorki, Zofii Endelman, zwano go "Zofiówką". Była to jedna z pierwszych placówek tego typu w Europie.

Przejdźmy przez dawną bramę (zdjęcie) i wejdźmy na teren szpitala.

2/ Image
Mar 13 17 tweets 7 min read
13.03.1943 rozpoczyna się likwidacja getta w Krakowie. W "Liście Schindlera" widzimy scenę z dziewczynką w czerwonym ubranku idącą samotnie ulicami getta.

Prawdziwa dziewczynka w czerwonym płaszczyku jednak przeżyła. Uratowała ją polska rodzina.

Poznaj jej historię.⬇️

1/ Image "W getcie jest zawsze zimno (...) Babcia jest zawsze (...) zdejmuje ze mnie mój czerwony płaszczyk. To jest przepiękny płaszczyk z kapturem z czerwonej, miękkiej wełny. Sama mi go uszyła."

Bohaterka naszej opowieści nazywa się Roma Liebling. W marcu 1943 ma 4 i pół roku.

2/ Na zdjęciu: Roma Liebling w swoim czerwonym płaszczyku
Mar 7 16 tweets 6 min read
Była 19.00. Do piwnicy więzienia na Rakowieckiej sprowadzono człowieka. Był siwy, choć miał tylko 30 lat. Miał połamane ręce i wybite zęby. Żeby go dodatkowo upokorzyć, ubrano go w mundur Wehrmachtu.

7.03.1949 zamordowany został mjr Hieronim Dekutowski "Zapora".

Wątek⬇️

1/ Image Urodził się w 1918, był więc rówieśnikiem niepodległej RP. Ojciec był piłsudczykiem, działaczem PPS. Starszy brat Józef poległ w 1920.

"Zawsze chciał być taki, jak Józef" - wspominał jego przyjaciel z dzieciństwa.

W 1938 robi maturę. Na studia do Lwowa pójść już nie zdąży.

2/ Na zdjęciu: Hieronim Dekutowski
Mar 5 14 tweets 5 min read
Jak wielu Polaków ratujących Żydów zostało zapomnianych?

Przeczytajcie historię Jadwigi Długoborskiej. Historię kobiety, która, by ocalić innych ludzi, zdobyła się na najwyższe poświęcenie. I zapłaciła za nie najwyższą cenę.

Będzie to jednocześnie opowieść o zapomnieniu...

1/ Na zdjęciu: Jadwiga Długoborska Bohaterka tej opowieści urodziła się w 1899 jako Jadwiga Wagner. W 1919 wyszła za mąż za Bolesława Długoborskiego, zarządcę dóbr rodziny Sienkiewiczów w Oblęgorku.

Przed II Wojną mieszkała w Ostrowi Mazowieckiej. Pracowała tam jako nauczycielka. Prowadziła także pensjonat.

2/ Na zdjęciu: Komitet ds. Dożywiania Dzieci, w którego działalność przed wojną angażowała się Jadwiga Długoborska (na zdjęciu siedzi w środku)
Feb 29 17 tweets 7 min read
"Czasami usiłuje się stonować też nazwę mówiąc o nas "niezłomni". Ale niezłomny to był Łokietek. Myśmy byli wyklęci"

Dlaczego walczyli? Co myśleli o swojej walce? Czy wierzyli w jej sens?

Przed jutrzejszym świętem oddajmy głos im samym. Żołnierzom Wyklętym.

Wątek⬇️

1/ Na zdjęciu: żołnierze V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej "Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości (..) W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą" - napisał gen. Okulicki w rozkazie o rozwiązaniu Armii Krajowej.

Dowódcy i zwykli żołnierze stanęli przed pytaniem - co robić?

2/ Na zdjęciu: gen. Leopold Okulicki "Niedźwiadek", ostatni komendant główny AK
Feb 19 17 tweets 7 min read
Bić się dalej, czy nie bić? W 1945 to był dylemat wielu żołnierzy. On uważał, że bić się trzeba.

Był socjalistą, oficerem AK, twórcą Konspiracyjnego Wojska Polskiego, jednym z wybitniejszych Wyklętych. Został zamordowany 17.02.1947.

Zapraszam na opowieść o "Warszycu"⬇️

1/ Image Stanisław Sojczyński, bo tak nazywa się bohater tej historii, urodził się w chłopskiej, wielodzietnej rodzinie. Ukończył seminarium nauczycielskie, a potem kurs podchorążych, zostając porucznikiem.

Wybrał pracę nauczyciela j. polskiego w małej szkole w Borze Zającińskim.

2/ Na zdjęciu: Stanisław Sojczyński z uczniami (członkami szkolnego chóru), szkoła powszechna w Borze Zajączyńskim
Feb 14 18 tweets 6 min read
Za okupacji rządził tu tajemniczy człowiek. Bali się go nawet lokalni dowódcy SS.

W końcu Armia Krajowa postanowiła zakończyć jego władzę.

To, co działo się później, nie miało odpowiednika nigdzie za okupacji.

Zapraszam do „Banditenstadt”. Tak Niemcy nazwali to miasto.⬇️

1/ Image Nazywał się Eduard Fitting. Nie wiadomo, skąd pochodził, ani kim był. Jedni pogardliwie mówili, że był tylko robotnikiem portowym. Inni, że agronomem. Inni, że krewnym Hansa Franka (bez wątpienia, znali się osobiście).

W 1940 pojawił się w Końskich, w Górach Świętokrzyskich.

2/ Image
Feb 4 15 tweets 6 min read
4 lutego 1945. To też była niedziela. W więzieniu na Pradze, zwanym "Toledo", UB morduje człowieka.

Był żołnierzem Legionów i Wojska Polskiego.

I najwyższym stopniem dowódcą w polskim podziemiu, który był Żydem. Był Majorem Narodowych Sił Zbrojnych.

Poznaj jego historię⬇️

1/ Image Nazywał się Szmul Ostwind i urodził się 1899 r. w Warszawie w tradycyjnej żydowskiej rodzinie. Był synem Wolfa i Rebeki z domu Saudel.

Ma 16 lat, gdy ucieka z domu, by dołączyć do Legionów Polskich.

Był rok 1915. Jego dowódca zostaje mjr Edward Rydz "Śmigły" (zdjęcie).

2/ Image