Był sobie chłopiec. Miał 5 lat, gdy do jego wsi przyszli Niemcy. Jednego dnia zamordowali 1200 ludzi, w tym 300 dzieci.

Chłopiec w podpalonym domu stanął w ogniu jak żywa pochodnia.

Przeżył.

Po latach stanie się on symbolem fałszu niemiecko-polskiego pojednania.

Wątek⬇️

1/ Opowieść tę zacznijmy latem 1943. Na Lubelszczyznę dociera cichociemny, oficer AK, który przeszedł do NSZ, kpt. Leonard Zub-Zdanowicz ". Stworzy silny oddział - 1 Pułk Legii Nadwiślańskiej Ziemi Lubelskiej.

Oparciem dla niego był Borów i kilka innych wsi w Lasach Janowskich.

2/

Więzienna karetka mknie przez Warszawę. Na Pięknej drogę blokuje jej trzech żołnierzy z rewolwerami.

Ocalony wiezień to Żyd. Mocno się zdziwi, gdy odkryje, że uwolnili go narodowcy z NSZ. Zostanie oficerem ich wywiadu.

Jego historia jest nie tylko ciekawa, ale też zabawna⬇️

1/ Początek 1940, okupowana Warszawa. Żołnierz Września, Feliks Pisarewski, wstępuje w szeregi Związku Walki Zbrojnej. Przyjmuje pseudonim "Parry".

Początkowo działa w wywiadzie. W warszawskich knajpach podprowadza podpitym Niemcom broń. I dokumenty. Te są szczególnie cenne.

2/

Był chłodny, zimowy poranek w Górach Świętokrzyskich. Na górskiej ścieżce pojawiają się żołnierze AK.

Mają rozkaz rozstrzelać dawnego kolegę.

Gdy już to zrobią, zakopią go przy drodze. Twarzą do dołu.

Człowiek ten był zdrajcą. Zginęło przez niego kilkaset ludzi.

Wątek⬇️

1/ Ta historia zaczyna się wiosną 1942. D-ca III odcinka "Wachlarza" kpt. "Wania" szuka kogoś do organizacji transportu. Żołnierze polecają Jerzego Wojnowskiego.

Zgadza się. Wybiera pseudonim "Motor".

Podoba się dowódcy. "Gdy mówi, odsłania piękne, białe, nieco drapieżne zęby"

2/

To była scena jak z greckiej tragedii. Ich dwóch, dowódca i młody żołnierz. Tamtych, UB i KBW, aż 150.

Wybiegli ku nim. Chłopak padł ranny. Zawołał dowódcę. Ów podszedł. Przeżegnał go. Po czym dobił strzałem w głowę. I sam odebrał sobie życie.

Byli to ojciec i syn.

Wątek⬇️
1/ Urodził się w 1901 w Żebrach k. Łomży. Tę wieś jego rodzina, Żebrowscy herbu Jasieńczyk, dostali od Władysława Jagiełły w zamian za udział w wojnie z Krzyżakami.

Był wnukiem powstańca 1863, brat walczył w wojnie 1920.

Kazimierz Żebrowski miał skąd czerpać życiowe wzory.

2/

Nad obozem koncentracyjnym zapada noc. Na stosie ciał przeznaczonych do spalenia w krematorium leży konający więzień, były żołnierz AK.

Stanie się cud. Pewien człowiek go ocali.

Słyszeliście historię Stanisława Staszewskiego - piosenkarza znanego dziś jako Tata Kazika?

⬇️

1/ Staszek Staszewski urodził się w 1925. Pochodził ze szlacheckiej, zubożałej rodziny. Jego ojciec był dyrektorem szkoły.

Gdy wybucha wojna, Staszek ma tylko 14 lat.

Jako nastolatek, trafi na Pawiak.

Po uwolnieniu wstępuje do Armii Krajowej. Przyjmuje pseudonim "Nowy'.

2/

Był ranek 13.02.1943. W kobiecym baraku obozu na Majdanku rozlega się głos:

"Hallo, hallo, tu Radio Majdanek. Dzień dobry paniom!".

Młoda dziewczyna udaje, że w dłoni ma mikrofon.

Znacie historię Radia Majdanek? I niezwykłych kobiet, więźniarek obozu na Majdanku?

Wątek⬇️

1/ Na Majdanku wszystko, co trzeba, było zaraz przy bramie. Plac apelowy, gdzie dokonywano selekcji, kto ma żyć. Łaźna, gdzie odbywała się brutalna kąpiel. A z łaźni przejście do komory gazowej.

W styczniu 1943 do obozu dociera transport "Pawiaczek" - więźniarek z Pawiaka.

2/

Więzienie w Rawiczu, 1950r. Strażnicy wydają rodzinie zwłoki zamordowanego 67-letniego człowieka.

W tym czasie więźniowie w celach stają na baczność.

Człowiekiem tym był przewodniczący parlamentu Polski Podziemnej, dowódca podziemnych oddziałów PPS, Kazimierz Pużak. Wątek⬇️

1/ Bohater tej opowieści urodził się 26.08.1883 (dziś mamy więc rocznicę) w Tarnopolu w robotniczej rodzinie o ukraińskich korzeniach.

Początkowo chciał być prawnikiem, rozpoczął nawet studia we Lwowie. Porzucił je jednak dla działalności politycznej. W 1904 wstępuje do PPS.

2/

Sierpniowa noc. Na cmentarzu na skraju Puszczy Ruskiej pojawiają się Sowieci.

Rozkopują świeżą mogiłę żołnierzy AK, poległych w bitwie z nimi 21.08.1944.

Chcą się upewnić, że ich legendarny dowódca na pewno poległ wraz z nimi.

"Bezręki major"- tak na niego mówili.

Wątek⬇️

1/ Bohater naszej opowieści to Maciej Kalenkiewicz. Był on synem posła na Sejm RP z ramienia ZLN (endecja), Jana Kalenkiewicza.

Kalenkiewicze to ziemiańska rodzina spod Nowogródka, pieczętująca się herbem Kotwicz (na zdjęciu). Od tego herbu wziął się pseudonim naszego bohatera.

2/

W niemieckim więzieniu siedzi starszy człowiek. Mimo ciężkich tortur, odmawia podpisania volkslisty.

"Habsburg nie jest Niemcem"- mówi gestapowcom.

Znacie historię Karola Olbrachta Habsburga, pułkownika Wojska Polskiego? I jego żony, Alicji Habsburg, żołnierza AK?

Wątek ⬇️

1/

Opowieść tę zacznijmy wcześnie, bo już w 1838, gdy syn cesarza Leopolda II, ks. cieszyński Karol Ludwik Habsburg kupuje dobra w Żywcu.

Jego syn, arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg w 1856 roku założy tutaj słynny browar.

Zaczyna się historia żywieckiej linii Habsburgów.

2/

"Dziwne wojsko. Zawieszone w pustce- z portretami prezydenta Raczkiewicza i premiera Arciszewskiego na ścianach. Z namiętnym kultem II Korpusu i jego wodza"- pisał o nich Wańkowicz

80 l. temu powstała Brygada Świętokrzyska. Oddział, koło którego narosło wiele mitów.

Wątek⬇️

1/ 11.08.1944. Niemiecki urzędnik dostrzegł coś w oddali. Polecił polskiemu robotnikowi, by podał mu lornetkę. Spojrzał. Zbladł.

"Niczego tam nie ma! Niczego nie widzę!"- stwierdził.

Wzdłuż lasu szły setki partyzantów.

To oddziały NSZ zmierzały na koncentrację do Lasocina.

2/

Lata 70. Polski dziennikarz płynie na wyspę Sylt odwiedzić starszego, szanowanego pana.

Rozmawiają o Chopinie. I Rzezi Woli.

Gdy padnie jedno pytanie, rozmówca zasugeruje, by dziennikarz już wracał. "Morze niespokojne" - doda zimno Heinz Reinefarth, kat Warszawy.

Wątek⬇️

1/ Nazywał się Krzysztof Kąkolewski. W RFN i USA odwiedził 10 wysokich rangą niemieckich zbrodniarzy. Rozmowę z nimi zaczynał zwykle od pytania: "co u pana słychać?" I tak zatytułował książkę, która potem powstała.

Będzie to opowieść o wyparciu winy za zbrodnie i o braku kary.

2/

Walczyli w całkowitej ciszy. Ich serca biły jednak głośniej od bomb...

W Powstaniu Warszawskim brał udział oddział, który był fenomenem na skalę światową.

Był to oddział złożony z niesłyszących żołnierzy.

Znacie historię Plutonu Głuchoniemych Armii Krajowej?

Wątek⬇️

1/ Opowieść tę zacznijmy 3 lata przed godziną "W", w 1941 r.

W warszawskim Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych nauczyciel WF-U, ppor. Wiesław Jabłoński "Łuszczyc" (zdjęcie) organizuje konspiracyjną komórkę Związku Walki Zbrojnej.

Wstępuje do niej 20 wychowanków Instytutu.

2/

Rok 1946. W Norymberdze zeznaje gen. von dem Bach, dowódca wojsk tłumiących Powstanie. Mówi o pewnym dowódcy, wspominając, że nie mógł z nim rozpocząć żadnych negocjacji, bo każda odpowiedź była dla niego obrazą.

"To był bohater. Ten człowiek był fanatykiem"- mówi.

Wątek⬇️

1/ Bohaterem tej historii jest płk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel", dowódca Powstania na Żoliborzu. Jeden z najlepszych dowódców Powstania.

Był doświadczonym żołnierzem. Karierę zaczynał w armii carskiej, potem walczył w I Korpusie Polskim w Rosji, był bohaterem wojny 1920 r.

2/

Była sobie wieś. Nazywała się Markowa. Leżała w województwie tarnopolskim, w powiecie Podhajce. Były tam dwie parafie - katolicka i grekokatolicka. Żyli tam razem Polacy i Ukraińcy.

A potem przyszła wojna.

To będzie wątek o dwóch kapłanach. I o piątym przykazaniu.⬇️

1/ Poznajmy bohaterów tej historii.

Ks. Mikołaj Ferens pochodził spod Łomży. Był zakonnikiem, kapucynem. Parafię w Markowej objął w 1942, przenosząc się tu spod Lwowa.

Ks. Mychajło Szczurowski miał wtedy 75 lat. Grekokatolicką parafią w Markowej zarządzał od lat trzydziestu.

2/

Noc 8.07.1942. Do więzienia w poznańskim Forcie VII wracają SS-mani. Jeden opowiada o egzekucji, którą właśnie wykonali. Więźniów miano zabrać do miejskiego zoo i... rzucić na pożarcie dzikim zwierzętom.

Tę noc nazwano nocą Nerona.

Tylko, czy ona naprawdę miała miejsce? ⬇️

1/ Październik 1939. Wcielona do Rzeszy Wielkopolska staje się Krajem Warty. Namiestnik Rzeszy Arthur Greiser ma za zadanie ziemię tą w 10 lat uczynić w pełni niemiecką.

Ruszają wysiedlenia, Niemcy mordują inteligencję, zakazują wszelkich przejawów polskiego życia społecznego.

2/

14.06.1934 do gabinetu ministra Pierackiego dzwoni szef ONR, Mosdorf. "Proszę zadzwonić jutro"- mówi sekretarka. "Jutro będzie za późno"- słyszy w odpowiedzi.

15.06.1934 Polskę odwiedza Goebbels.

Tego samego dnia minister ginie w zamachu.

Co to wszystko ma wspólnego?⬇️

1/ Tym, co łączy te wydarzenia, jest obóz w Berezie Kartuskiej, powołany w odpowiedzi na ów mord dokonany na Bronisławie Pierackim przez ukraińskich nacjonalistów (OUN).

Do Berezy trafiły nie tylko osoby prowadzące działalność antypaństwową, ale także działacze opozycji.

2/

"I że cię nie opuszczę aż do śmierci..."

Gdy nowożeńcy skończą wypowiadać przysięgę, Niemcy otaczają kościół św. Aleksandra.

5.06.1943 w ich ręce wpadł prawie cały, zgromadzony na ślubie, specjalny oddział AK.

Kto doprowadził do jednej z największych wsyp Podziemia?

⬇️

1/ "Osa"-"Kosa 30" była oddziałem specjalnym AK, podporządkowanym Komendzie Głównej.

"Osa" to skrót od Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych. "Kosa 30" to nazwa przyjęta po włączeniu oddziału w struktury Kedywu.

Dowódca oddziału został ppłk Józef Szajewski "Philips".

2/

4.06.1946 na Rynku w Sanoku UB wiesza żołnierza NSZ. Ubecy spędzają ludzi na publiczną egzekucję. Stawić się mają nawet uczniowie gimnazjów.

W tłumie stoi zgarbiony starzec, odziany w łachmany żebraka.

To dowódca. Przyszedł w przebraniu pożegnać swego żołnierza.

Wątek⬇️

1/ Czerwiec 1945. Zastępcą szefa UB w Sanoku jest Antoni Żubryd. Gdy komuniści orientują się, że jest on agentem Podziemia, wraz ze swoją grupą ucieka do lasu, uwalniając przy okazji kilku żołnierzy AK.

Jako mjr "Zuch" staje on na czele Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ.

2/

"Prowadzę ze sobą samym spór o tę rzeźbę. Uległem sentymentalnej potrzebie spłacenia długu walczącym dzieciom, potem jednak zacząłem się wstydzić (...) dokonałem manipulacji na najbardziej intymnych uczuciach"

Czemu autor Pomnika Małego Powstańca powiedział te słowa? Wątek⬇️

1/ "Warszawskie dzieci pójdziemy w bój"- te słowa powstańczej pieśni widnieją na pomniku.

Ale, czy dzieci naprawdę walczyły w powstaniu? Czy dowódcy AK posyłali je z bronią przeciw Niemcom? Upamiętniając dzieci, które zginęły w czasie powstania, odpowiedzmy sobie na te pytania.

2/

Był wczesny ranek, 21.05.1949.

Dowódca był sam. Jego kryjówkę otoczyło 140 ludzi z KBW, UB i MO.

Wie, że nie ma szans. Słyszy wezwanie, by się poddał.

"Sp...lać, dajcie mi w spokoju słuchać słowików" - krzyknie w odpowiedzi.

Chwilę potem weźmie do ręki granat...

Wątek⬇️

1/ Kpt. Zdzisław Broński "Uskok", bohater tej opowieści, bił się już 10 lat. Ów syn chłopskiej rodziny zaczął swą walkę we wrześniu 1939.

Czy był sens tak długo walczyć? Co myśleli i czuli osamotnieni żołnierze trwający w lesie?

W dziennikach "Uskoka" znajdziemy odpowiedzi.

2/

W 1940 pewien jezuita próbuje dostać się do Auschwitz, gdzie osadzono jego braci. Złapany, staje przed komendantem, Rudolfem Hössem. Zaskakująco, ten każe puścić go wolno.

W 1947 ów jezuita odwiedzi Hössa w celi śmierci. Ma go wyspowiadać i... przywrócić Kościołowi.

Wątek⬇️

1/

Zakonnik, który jest bohaterem tej opowieści, nazywał się Władysław Lohn.

Do zakonu wstępuje w 1904. Następnie, kończy studia z filozofii, teologii, prawa. Robi doktorat w Rzymie.

W 1935 zostaje przełożonym Prowincji Małopolskiej Towarzystwa Jezusowego.

2/