Thread by @sharpquadratic

1. 6.2.23 depreminde Antakya depreminde yıkılan, yumuşak kat düzensizliği olan☝️Yeni binalar üzerine “Earthquake Behavior of Buildings”, Murty et al. 2012, “Seismic Design for Architects”, Charleson, 2009, kitapları, ışığında bir analiz. #İsharApt inşaat yapım yılı 2022‼️.

2.İsharApt yıkımını anlamak için önce Deprem-Zemin/Bina periyodu ilişkisini anlamalıyız.Aynı sarkaç gibi,binalar DEPREM etkisiyle,doğal titreşim periyodlarına göre salınım yaparlar(ters sarkaç).Periyot:döngüsel hareketlerde,hareketin bir tam tur tamamlanması için geçen süredir👇

3. Binalar gibi,zeminlerin de doğal titreşim periyodu olur, her ikisinin de ölçü birimi saniyedir. Antakya’daki gibi gevşek çökellerden oluşan, yumuşak zeminlerin, zemin periyotları geniş bir aralıktır👇 2sn’ye uzayabilir.Kabaca bir hesapla,bina periyodu kat başına 0.1sn alınır,

4. 10 katlı bina periyodu (kolon kiriş sistemi)ise 1 sn,(perde duvarlı) ise ~0.7sn düşünülebilir. Yumuşak zeminde çok fazla yıkım olmasının sebebi tam olarak budur, inşa edilen binaların genelinin,periyodu; yumşk.zemin periyodu ile aynı aralıktadır.Zemin/bina periyot etkileşimi👇

5.Bunu grafik olarak görelim👇Turuncu çizgi: binalar Yığma Dolgu Duvarlı-tüm katlar konut gibi düşünebiliriz.Mavi, zemin kat YDD’siz, üst katlar YDD’li (zemin dükkan üst katlar konut gibi).Yeşil:tüm katlar YDD’siz.Grafik1: Kıyaslama binasının kat sayısı/Periyot değişimine göredir

6. Son 20 yılda; imar değişiklikleri ile yeni yapıların geneli; 8-10 katlı.“Yönetmelikte verilen ivme spektrumunda, zemin periyodu ile yapı periyodu birbirinden uzaklaştıkça binaya etki eden deprem ivmesi⬇️ dolaysyla dprm kuvveti⬇️azalır”Çelikkollu.Önemli

7.Zeminin sertliği/yumuşaklığına bağlı olarak,tepki spektrumu grafiklerinde ivme eğrileri farklı olur.1.Resimde orta sertlik, 2. Resimde, sert zemin/yumuşak zemin ivme grafikleri gösteriliyor.Zemin ölçümü yapılarak,düşük ivmeyi veren PERİYOTTA bina taşıyıcı sistemi, tasarlanmalı.

8. Yumuşak zeminin Periyot Aralığı,~10 katlı bina ile aynı aralıkta olabiliyor,net.O halde, bunun binaya etkisi ne olur?Bunu anlamak için sarsma tablası testi yapılıyor. Kat sayısı farklı bina maketleri (ivme ölçerli)aynı tabla üzerinde, kayıtlı bir deprem ivmesi ile sarsılıyor.

10. Her birinin üzerinde farklı‼️ ivme ölçülüyor. Binalar titreşim Periyotları ölçüsünde, aynı depremden; farklı ivme değeri ile etkilenir☝️. Buna tepki spektrumu❇️ denir.Deprem hasarına yol açan Kuvvet=ivme* bina kütlesi çarpımıdır.☝️F=m*a. Binalara etki eden spektral İvme 👇

11.her binaya,her zemine aynı etki eden sabit bir deprem ivmesi değildir!Zemine bağlı olarak,Bina periyodu ölçüsünde ⬇️⬆️ bir değerdir.O halde Bina periyodunu değiştirirsek, binaya etkiyen deprem kuvvetini azaltabiliriz, (HASARI azaltabiliriz) periyoda etki eden faktörler nedir?

12.Bina yüksekliği en büyük etkiye sahip. Yumuşak zeminde,*7-10 kat imarlı bina yapacağız, bina yarışa 1-0 yenik başlıyor:tehlike sınırındayız. Ne yapabiliriz? İnş.Zemini hakim periyodunun, tam tespiti için jeoloji-jeofizik uzm.’ndan *zemin ölçümü isteriz.

13.Diyelim ki, ölçüme göre inş. yapılacak zemin hakim periyodu T=1sn.Zeminde, rezonans risk bölgesi 7-20 katlı binalar için var(resim 1)TEHLİKE‼️. Bir başka örnek👉European Code grafiği👇T=0.5 için 4-13 katlı,T=1.5 için 9-29 kat arası rezonansa girer.

14.*Zemin periyodunu bilmeyen kişilerce‼️kat sayısı/bina yksklği belirlenen İMAR PLANLARI ile Binaların rezonans bölgesine girmesi (Depremde binaya etkiyen ivme değerlerinin⬆️ artması) çok mümkündür. Kaçınmak için ya kat sayısı azaltmalı veya bina rijitliğini değiştirmeliyiz.

15. Yönetmelikteki zemin spektrumuna göre, depremle, binaya etki edecek ivme değerini azaltacak periyoda göre taşıyıcı sistemi tasarlamalıyız. Ayrıca binada: Yanal ötelenmeleri azaltacak: ☝️yatay rijitliği, dayanım ve sünekliği mutlaka sağlamalıyız. Düzensizliklerden kaçınmalıyız

16.İsharApt, yumuşak zeminde 8+çatı katlı, kapalı çıkmalı,zemin katı dükkan bir yapı. Yumuşak kat düzensizliği tehlikesi var.Yüksek zemin katta dükkanlar; YDD’siz.Zemin kat konut devam etseydi,Yığma Dolgu Duvarlar, rijitliği arttırırdı.

17. Dış Kolonları bağlayacak çerçeve kiriş ne üst katlarda ne Zemin katta yok. Süreksiz Kiriş yapılması:-planda kırmızı çizgi eksik kiriş- depremde en çok zorlanan kolon kiriş birleşimlerinde, ihtiyaç olan yanal rijitlikten binayı mahrum bırakmak, depremde hasarın önünü açmaktır.

18. Kirişli plak döşeme✅ taşıyıcı sistemi seçilmiş, ama kirişler süreksiz❌, İshar Apt döşemeleri;X-Xyönünde kirişsiz döşeme gibi davranıyor. Dış akslarda kirişlerle çerçeve oluşturulmamış. Bakanlığın genelgesi bu kirişlerin atılması (yapılması) yönündedir, yapılmamış.

19.Perde yerleşimi👇2018 Deprem Yntmlği “Rijitliği yüksek taşıyıcı elemanlar bina çevresinde düzenlenmelidir”der. Kastedilen perde duvar (Res.1✅işrtli), İsharApt’nda cephede (bina çevresinde)perde duvar yok.Burulma ve yanal ötelenmeye etkisiz ‘perde YERLEŞİMİ’ yapılmış❌işaretli

20. Yıkıma giden sürede; bina salınımla (yanal ötelenme yapar👇 delta 🔼 kadar) ve beraberinde, kolon kiriş birleşimlerinde mafsallar oluşur,sarı daireler-kirişte mafsal-.O halde Önce yanal ötelenmeyi sınırlandırmalı birleşimleri güçlendirmeliyiz nasıl? Önce ☝️Kirişler yapılmalı.

21.Birleşim bölgelerinde, tersinir deprem kuvvetiyle,☝️DONATI SIYRILMASINI önlemek için, kolon ebatlarını büyük tutmalı+ iyi kaliteli beton kullanmalıyız. Resim1&2.İsharApt’nda; geniş açıklık/kat sayısı/ani rijitlik değişimi olan zemin kat faktörlerine göre kolon ebatları küçük

22.Benzer bir zemin katı açık lobi olan İshar Apt’nından 800m uzaktaki, depremde hasar görmeyen büyük açıklıklı Anemon oteldeki geniş kolon,geniş perde duvar ebatları için ekli tweet’i açınız 👇 Resim 2 İshar Apt 2A aksı zemin kat kolon ebadı. Resim 3 İshar köşe kolonu.

https://twitter.com/sharpquadratic/status/1654893630413484033

23.İshar Apt’nda çıkmalı yapı ve köşe kolon düzensizliği mevcut 👉Yapının 1A-1E bölgesi esnek davranır (YDD’siz köşe).En büyük kesme kuvveti zemin katta etki eder,+yumuşak kat dznszliği de var, en çok zorlanan zemin kat 1A-1E köşe kolonları, onlar da çerçeve kirişle bağlanmamış.

24.Depremde İsharApt, büyük⬆️ deprem ivmesi ile, büyük kesme kuvveti etki eden zemin katta, rijitlikten yoksun👉1A-1E aksındaki zayıf köşe kolon/döşeme birleşimlerinin zorlanmasıyla,büyük yanal ötelenme akabinde oluşan 2.mertebe kuvvetler etkisiyle 1A köşesi yönünde yıkılmıştır.

25.İshar Apt taşıyıcı sistemi, tasarlanandan çok büyük ivmeye maruz kalmış, binanın ‘rezonans bölgesinde’ kalmış olması olasıdır☝️“İMAR PLANLAMA çalışmalarında,bölgelere BİNA/KAT YÜKSEKLİĞİ verilirken kriterlere, REZONANS etkisi de,eklenerek değrlndrme yapılmalı.”KeleşCevher,2018

26. Kaynak: “Seismic Design for Architects”,Charleson, 2009. “Earthquake Behavior of Buildings”,Murty et al. 2012, “Zemin Hakim Periyodu ve Bina Yüksekligi Rezonans İlişkisi”,Keçeli,Cevher,2018. academia.edu/36573017/Seism…
iitk.ac.in/nicee/IITK-GSD…
dergipark.org.tr/tr/download/ar…

27. Not: Binanın statik-mimari projelerine ulaşamadım. Analiz enkaz ve inşaat fotoları incelenerek varsayımla, şematik taşıyıcı sistem planı, inşaat fotolarına bakılarak varsayımla yapıldı ( görünmeyen bölgeyi daireledim).

Düzeltme: *Zemin hakim titreşim periyodunu Jeofizik mühendisleri tespit eder. Sadece ☝️Jeofizik yöntemlerle ortaya konulabilir.

28. IHA Drone çekimi: 1:34-2:25 arası İshar Apt’ı, çekiminin görüntülerini kullandım. Francois Tilquin Resonance of Buildings👉 Sarsma Tablası, (binaların ağırlık-bina yüksekliğine göre Periyot değişimi) için iyi bir deney linki.