Thread by @selcuksalih

Türkiye’de yaşayan İranlı harika bir kadınla yaptığım sohbetimde, Türklerin İranlılardan çok daha muhafazakar olduklarını, seküler olanlar arasında bile günlük hayatta dikkat çeken din merkezli batıl inançların yaygın olduğunu söylemişti, ezan okunurken müziği kapatmak gibi… >>

1. Mesela İran’da Ramazan/Kurban Bayramları tatilleri sadece bir günmüş. İranlı Kadın, Türkiye’de bu bayramların bazen bir haftaya uzanan tatil günleri olmasını çok garip bulduğunu, İran’da sadece “yönetici elit”in dindar/dinci olduğunu, halkın da tam tersi olduğunu söylemişti…

2. “İran gibi olmayalım” klişesi önüme düştükçe aklıma bu sözler geliyor, zira İranlılar sanıldığı gibi dindar falan değil, hatta Türklerin sekülerlerinden bile daha az dindarlarmış gibi görünüyor, -en azından benim duyduklarım, gördüklerim ve izlenimim bu yönde…

3. Hiçbir şey basit değil, eski klişeler de işlemiyor. İranlı kadın bana, “İranlılar, inşallah Türkiye gibi olmayız diyorlar” dedi, yani en seküler astrologların bile onca “enerji” alışı verişinden bahsettikten sonra dinleyicilerine “Esma” önerdikleri bir yer Türkiye…

4. İranlı kadının “Türkiye gibi olmak korkusu”nu da konuşmuştuk. İran halkının Türk halkı gibi dindar olması en büyük korkusuydu ve tabii son zamanda Türkiye’de yayılan “Suriyeliler nefreti”nin yabancı düşmanlığı olup onca yıl sonra ilk kez onu da bulmasından yakınmıştı…

5. Bu örneği, Türkiye’deki “tartışmalar”ın medya ve sosyal medyaya da yansıyan ezici çoğunluğunun son derece sığ, klişe/kopya olduğunu söylemek için verdim. Mesela burada “Milliyetçilik”, sanki “Kâl-û Belâdan beri var olan bir şey”miş gibi konuşulur…

6. Mesela Milliyetçilikle ilgili tuğla gibi sürüsepet kitap olmasına rağmen, Milliyetşiliğin ortaya çıkışını ve kapitalizmin Osmanlı iline gelişi ile birlikte nasıl şekillendiğini anlatan, konulara mesefeli tarafsız yaklaşan ve bu diyara has bir yerden anlatan kitap yok gibi…

7. “Asya’nın yükselişi” denen konuyla ilgilendiğim ve burada konuya “ökönomi” üzerinden yaklaşmaktan başka bir perspektifi olamayanlardan gına geldiğinden, Türkiye’deki halkın “açlığa rağmen Muhafazakarlık ısrarı”nı da daha iyi anlamak babında, Asya’ya bakıyorum…

8. Mesela Çin’in Batılılaşma ile imtihanı, kendi değerlerine dönüş türü, Hindistan’ın konuyu son 200 yıldır orijinalleştirme çabalarına bakıyorum: konu hiç de öyle sade “Muhafazakar-Seküler” itişmesinden ibaret falan değil, burada görülmek ve gösterilmek istendiği gibi…

9. Buradaki sığlık bazen o kadar trajikomik görünümler arzediyor ki, mesela iki muhafazakar entelektüalizm özentisi kendi aralarında itişse/atışsa bile, bunu Fransız/Avrupalı yazar örnekleri üzerinden yapıyor, çünkü kendi mahallesinden/ülkesinden saygı duyduğu Türk yazar yok…

10. Mesela, Çinli Liang Qichao (1873-1929) Batı etkisine karşı Kong Fuzi (“Konfiçyüs”) felsefesine dayanan insancıl, etik, dini de dışlamayan bir bakış önermiş. Buna göre hukuku, bireyi, aile ve toplumu Kong Fuzi nasıl (modern bir şekilde) tanzim edebileceklerine kafa yormuş…

11. Liang’ın hayran olduğum yanlarından biri, cidden tarafsız bir gözle, “Kapitalizm nasıl olmuş da bu kadar başarılı olabilmiş” sorusuna yanıt aramasıdır. Tagore de, popülerliğine bakmadan Milliyetçiliğe karşı çıkıp kozmoplitik bir bakış geliştirmesidir, Solcu da değildir…

12. Tagore, ülkesi İngiliz sömürgesi olduğu halde özgün fikirlerini Sağlı Sollu klişelere takılmadan savunmuş ve 1913 yılında Batılı olmayan ilk edebiyatçı olarak Nobel ödülü de almıştır ve Hint kültürünü de gittiği her yere götürmüştür, hem de gravatsız gömleksiz bir şekilde…

13. Türkiye’de klişeleri iptal etmeden, ülkeyi/halkı anlamak da, Dünyada iddia sahibi bir ülke olmak da zor. 400 kelimelik medya ünlemeleri ve karşılıklı fırçalamaları dilini terkederek, eski komplekslerden/mutsuzluklardan kurtulmak daha kolay… <<
#KonstantiniyeNotları