Thread by @KelimeKoken

Söylenişleri benzer olsa da dilimizde anlamları farklı üç "misket" kelimesi vardır. Bunlardan ilki çocukluğumuzda oynadığımız, bilye olarak da bildiğimiz renkli cam güllecikleri ifade eden "misket"tir.

Bilyeyi ifade eden misket kelimesinin, ok atmaya mahsus bir silahın kısa okunu ifade etmek için kullanılan İtalyanca "moschetto" kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Moschetto kelimesi kökte İtalyanca mosca "sinek" kelimesine dayanır.

Kısa okun fırlatılırken çıkardığı sese veya okun küçüklüğüne istinaden kelimenin "sinek" anlamına gelen kökü arasında bir bağlantı olduğu düşünülebilir.

Moschetto sonradan tüfeği ifade etmek için kullanılmıştır. Kelime İngilizceye "musket" olarak geçmiştir. Tüfeklerin bilye şeklindeki mermileri sebebiyle kelime dilimizde "bilye, güllecik" anlamında kullanılmıştır. Kimi kaynaklar kelimenin Arapça kökenli olabileceğini belirtir.

Misket limonu, misket elması, misket üzümü vb. meyve adlarında gördüğümüz "misket" ile yukarıda açıklanan "misket" arasında bir bağlantı yoktur.

Bu meyvelerin adının önünde geçen misket "mis gibi kokan, hoş kokuya sahip olan" anlamına sahiptir. Burada bahsi geçen "misket" çok iyi bildiğimiz bir kelime olan "misk"ten gelir. Ve aşağıdaki güzel canlıyla ilintilidir.

Fransızca "muscat" kelimesinden aldığımız misket, Arapça misk "bir ceylân cinsinin erkeğinin karnında bulunan kese şeklindeki bir bezden elde edilen güzel kokulu siyah madde" kelimesine dayanır. Arapça misk kelimesi Sanskritçe muşka "haya, testis" kelimesinden alıntıdır.

Dilimizde güzel kokulu şeyleri ifaderken kullanılan "mis" kelimesi de yine "misk"in değişime uğramış halidir. Kız çocuklarına verilen "müge" isminin de bu kökten geldiği düşünülür. Hoş kokulu bir çiçek türü olan "müge" Fransızca "muguet" kelimesinden dilimize geçmiştir.

Misk kelimesinden türeyen misket kelimesi "Hint cevizi" olarak da bilinen, yemeklere hoş bir koku ve lezzet veren "muskat cevizi"ne de köken teşkil eder. Muskat ülkemizde çoğunlukla rendeleme sonrası toz halinde kullanılan bir bahardır.

Üçüncü ve son misket bir oyun havası olarak bildiğimiz "misket"tir. Özellikle Orta Anadolu'ya özgü olan bu oyun türünün adını nereden aldığı belirsizdir. Konuya dair çeşitli halk hikâyeleri anlatılsa da (misket elması ağacına çıkan âşık bir gencin hikayesi gibi) ilişki muğlaktır.