Thread by @hosseyn1988

اجازه بدید کل قضایای مؤدب بودن و تنگ بودنِ ایرج‌میرزا رو بگم. گرچه قبلاً، وقتي توییتا ۱۴۰ کاراکتری بود، تو اکانت قبلیم گفته بودم.
ببینید، گفته شده ایرج‌میرزا بسیار بسیار مؤدب و مأخوذ به حیا بوده؛ جز در حضور دوستای بسیار صمیمی.
(رشته توییت آخر شبی).

یه شاعر - اگه درست یادم مونده باشه - به‌نام حسین پژمان بختیاری نقل می‌کنه که یه شاعر بزرگ بود که مقام استادیِ ایرج‌میرزا رو داشت به‌نام ادیب نیشابوری. از این غولای قدیمیِ عجیبِ ادبیات که از هر شاعري جلوشون اسم می‌بردی سه هزار بیت ازش برات از حفظ می‌خوندن و/

\حافظه‌شون به طرز ترس‌آوري قوی بود و تو تحلیل شعر کلاسیک، مو رو از ماست می‌کشیدن.
پژمان بختیاری می‌گه من آرزوم بود این استاد رو از نزدیک ببینم. استاد حالش بد بود و خونه‌نشین بود و ایرج‌میرزا مدتي اصرار و رفت‌وآمد کرد تا تونست استاد رو به این دیدار راضی کنه.

حسینِ پژمان بختیاری می‌گه وقتي رفتم دیدم استاد ادیب نیشابوری تهِ یه اتاقِ بزرگ گرفته خوابیده. بهم گفت بیا نزدیک. رفتم نزدیک. باز گفت بیا نزدیک. رفتم.
ادیب نیشابوری یه چشمش از شدتِ کتاب خوندن کاملاً نابینا شده بود و یه چشمش نیم‌بینا. یعنی روی‌هم‌رفته اندازۀ ربع آدم بینایی داشت.

حسابی که رفتم نزدیک، با همون چشمِ نیم‌کورِش به صورتم خیره شد، بعدش برگشت به ایرج گفت حضرت والا این‌قدر که تعریف این جوان رو کردید من فکر کردم یک جوانِ لا یُبلَغُ الحُلُم می‌آورید، برداشتید یک داش غُلُم آورده‌اید که.
«لا یُبلَغُ الحُلُم» که از آیات قرآن گرفته شده، یعنی خواب‌ندیده.

مجازاً یعنی جووني که هنوز توی خواب به ارگاسم نرسیده، پس یعنی جوان نابالغ. کلمۀ «بلوغ» یا رسیدن (=رسیدن به خواب [جنسی]) اساساً از همین‌جا گرفته شده.
داش غُلُم هم که همون داش غلامه، به گویش مشهدی. خود ایرج با این اصطلاح یه شعر مفصل داره: داش غُلُم مرگ تو حظ کردم از اشعار تو من...

پس منظورِ استاااااود، این بوده که ایرج جون، من فکر می‌کردم یه نوجوونِ نابالغِ، ببخشید، خوشگل موشگل میاری، برداشتی یه نره‌خر آوردی که.
غلط. غلط غلط غلط غلط غلط.
ولی خب شاعرای قدیمی هم به نظربازی با پسربچه‌ها شهرت داشتن؛ متأسفانه.
ایرج به‌شدت برآشفته شد.

به استاد گفت: خجالت بکشید آقا. شما مثلاً ادیب این مملکتید. این‌طور باید جلوی این جوان آبروداری بکنید؟ نه که ماشاءالله خیلي هم به ابزار نظربازی مجهزید؟ (اشاره به یه دونه چشمِ نیم‌کورِ ادیب نیشابوری.)
و با برآشفتگی از اتاق رفت.
ادیب نیشابوری به پژمان بختیاری گفت:

نمی‌دونم شما تهرانی‌ها چی می‌گید، اما سمت ما مَثَله که «آبکش به آفتابه می‌گه چطوری دوسوراخه؟»
پژمان بختیاری می‌گه مدت‌ها خواهش و تمنا کردم تا این دو نفر رو با همدیگه آشتی دادم. این از این.

مورد دوم و سوم به ملک‌الشعرا بهار مربوط می‌شه. این دو، زماني با هم دوست بودن، تا سر یه قضیه‌اي که خواهم گفت، بینشون به هم خورد.
با هم رفته بودن به ییلاقات اطراف مشهد. وسط راه رسیدن به یه روستا به نام کَنگ. مردم روستا، طبق معمولِ صفای روستاها و دشت‌ودمن و خوشا به حالت ای روستایی،/

\کنار رودخونه ریده بودن و بوی بد می‌اومد.
بهار درجا گفت:
بوی گوی کَنگیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
لته‌های خونیِ نسوانِ کنگ
زیر پایم پرنیان آید همی.
گوی یعنی گُه. بیت دوم هم یعنی پارچه‌های خونیِ زنان پریودِ کنگ، انگار مثل ابریشم زیر پامه. غلط غلط.
خودتون می‌دونید اصلش چیه.

ایرج برآشفته شد اما سکوت کرد و هیچی نگفت. یه تسبیح دستش بود که نخش پوسیده بود و بارها بهش گفته بودن عوضش کنه و اهمال کرده بود (ایرج البته آتئیست بود، ولی خب تسبیح دست گرفتن رو مسلمونا هنوز نتونسته‌ن شیش دونگ به اسم خودشون بزنن. آدم گاهي دست می‌گیره جهتِ همین‌طوری.)

رسیدن به خونه و رفتن بالاخونه و ایرج‌میرزا گفت کلفتِ خونه براشون عرق بیاره. کُلفَت بخونید. نه این‌که ایرج به بزن‌بهادرِ زاخارِ خونه گفته باشه عرق بیاره.
کلفته اومد و عرق رو تو سینی آورد و یه چادر سرش کرده بود و زیرش ظاهراً لباس مفصلي نپوشیده بود. چادرش رفت کنار و پاهاش پیدا شد.

نزدیک بود عرق بریزه و عیششون حسااااابی منغص بشه (به زِبونِ ادبیوتی، یعنی کوفتشون شه.) ایرج فوری دست برد دو برِ پارچه‌های چادرش رو گرفت و کلفته تونست سینی رو جمع کنه. تو همین حِیص و بِیص، تسبیحش پاره شد. ملک‌الشعرا هم که خدای مسخره‌بازی. درجا یه کلمه از بیت درخشان حافظ رو عوض کرد/

\و گفت: رشتۀ تسبیح اگر بگسست معذورم بدار/ دستم اندر «پاچۀ» ساقیّ سیمین‌ساق بود. هه هه هه.
آقا اینجا دیگه ایرج حسابی قاطی کرد. گفت خجالت بکشید آقا. شما مثلاً ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی هستید. یک ذره ادب نباید داشته باشید؟ اون از اون حرف ناشایستتون پیش اون روستا که چیزي نگفتم؛/

\اینم از این رفتارتون اینجا.
بهار خودشو جمع کرد و ظاهراً فی‌المجلس آشتی کردن.
قضیۀ اختلافشونم تا جایي که یادمه این بود که ایرج‌میرزا بدبخت برداشت یه نامه نوشت به بهار، که لطف کنید ترتیبي بدید نان ما رو قطع نکنن (بهار یه مجلۀ صاحب‌نفوذ به‌نام «دانشکده» داشت.)

بهار، لاشی‌بازیش گل کرد و برداشت نامۀ ایرج‌میرزا رو چاپ کرد ونوشت (مضمون): البته ناني که حضرت والا می‌خورند مثل نان رعیت نمی‌شود.
با بد کسي شوخی کرده بود. هر کس دیگه‌اي این کار رو با ایرج کرده بود، ایرج تک‌تک درختای قللِ سر بر آسمان سایندۀ طهران رو به خودش و قومش استعمال می‌کرد؛/

\اما خب، ایرج‌میرزا هم می‌دونست که مسجد جای گوزیدن نیست و طرفش مثل عارف قزوینی و غیره نیست که در مقابل قریحۀ ایرج‌میرزا، زبان‌درمقعد باشه. بهار هیچ ابایي نداشت که حتی فحش خوار مادر بده به این و اون. در هجوِ یه یارویي، که به بهار گفته بود «مخبط تریاکی» (مُخَبَّط یعنی روانی) سرود:

مادرِ خود را تو خود بردی به آغوش حریف
از چه مادرقحبه آه از بهر مادر می‌کشی؟
من اگر مِی می‌خورم تو چیز دیگر می‌خوری
ور من افیون می‌کشم تو چیز دیگر می‌کشی...
از اون گذشته، ایرج‌میرزا خودش تریبونِ اشعار درخشان خودش بود؛ اما بهار یه مجله داشت که قابل مقایسه با تریبون ایرج نبود.

به همین دلیل، هجویه‌اي که ایرج‌میرزا برای بهار سروده، لطیف‌ترین هجویه‌شه:
ملِکا، با تو دگر دوستیِ ما نشود
بعد اگر شد شده است، اما حالا نشود

اسمِ نان بردم و گفتی تو که نانِ دگران
همچو نانی که خورَد حضرتِ والا نشود

محرمانه دو سه خط زیر غزل بنوشتم
گفتم این راز ز کلکِ تو هویدا نشود

سِرِّ من فاش نمودی تو و تقصیرِ تو نیست
شاعری، شاعر از این خوب‌تر اصلا نشود

من جوابِ تو به آیینِ ادب خواهم داد
تا میانِ من و تو معرکه بر پا نشود...
و تو بیت‌های بعدی، حتی به‌شدت خایه‌مالیِ بهار رو می‌کنه و باز برمی‌گرده یه ذره شکوه می‌کنه ازش و تمام.

پیشنهاد می‌کنم سرچ کنید و شعرش رو کامل بخونید. شعر قشنگیه. حتی عنوانشم هجو (بدگویی، معمولاً به فحش) و اینا نیست. عنوانش اینه: شکوۀ دوستانه از ملک‌الشعرای بهار.
منبع رشته توییت هم حافظۀ خودم بود از کتاب «تو را ای کهن بوم و بر...» از اخوان، و مقدمۀ درخشان دکتر محجوب بر دیوان ایرج.