وقتی اقتصاد تورمی می‌شود خیلی‌ها حس‌شان را نسبت به تغییرات «حقیقی» در بلندمدت از دست می‌دهند. آن نتایج تخیلی که دیروز نقد کردم و این کامنت دوست‌مان در دفاع از آن، از جنس این خطا است. شاخص بازار سهام تهران بین ۱۳۷۰ تا الان، به قول ایشان ۵۰۰۰ برابر شده و خب این ۵۰۰۰ برابر گول‌زننده

https://twitter.com/Redmeption7/status/1669697915047010304

است، چون وقتی تورم را از آن بیرون بکشیم، رشد حقیقی شاخص سهام ایران چیزی حدود ۵-۸ می‌شود (بسته به این‌که چه چیزی را مبنا بگیریم، بین ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۲، شاخص قیمت حدود ۶۰۰-۱۰۰۰ برابر شده است).

شاخص SP500 در همین مدت از ۳۲۰ به ۴۴۰۰ رسیده است و تورم تجمیعی آمریکا هم ۲.۳ برابر بوده. پس

و البته نتیجه خطای نظری که در توییت قبلی گفتم می‌شه این محاسبات فضایی که هیچ کس به صحتش دقت نمی‌کنه ولی همه جذب ظاهرش شدند. به این محاسبه «سرانگشتی» دقت کنید:

۱) ارزش آینده (FV) سالی ۱۸۰ دلار سرمایه‌گذاری ادعایی متن روی ۳۰ سال می‌شه حدود ۲۰ هزار دلار (با نرخ تنزیل حقیقی ۸٪ درصد)

https://twitter.com/piremoghan67/status/1669402154962939904

۲) می‌خواد سالی «۱۰ هزار دلار» سود سهام بگیره. متوسط P/E بازار آمریکا حدود ۲۰ است. یعنی برای این‌که سالی ۱۰ هزار دلار بازده نقد بگیری، باید چیزی حدود «۲۰۰ هزار دلار» ارزش دارایی داشته باشی.

خلاصه ایشان می‌خواد با ۲۰ هزار دلار دارایی (به ارزش آینده) یا کلا ۶ هزار دلار حساب‌داری،

استدلال این متن از دید اقتصاد مالی کاملا اشتباهه طبعا. این‌که یک دارایی سود (Dividend) بده یا نده تاثیر خاصی روی بازده تعادلی‌‌اش نداره چون عامل‌ها به «بازده کل = رشد قیمت + سود نقدی» نگاه می‌کنند. این‌که سهام مثلا بیش از طلا یا مسکن بازده متوسط داره دلیل کاملا متفاوتی داره:

https://twitter.com/piremoghan67/status/1669374929052004353

۱) طلا دارایی پوشش ریسک در زمان بحران است. برای همین تقاضای بالایی دارد و عامل‌ها در تعادل حتی با بازده کم (یا منفی) هم حاضرند بخشی از سبدشان را به طلا اختصاص بدهند. سهم‌هایی هم که این خاصیت را دارند، بازده پایینی دارند، چون جذاب هستند.

۲) مسکن بازده کم‌تری از سهام دارد چون

«شخصیت عمومی» (Public Figure) باید «پوست‌کلفت» باشد و آماده شنیدن تهمت و افترا و توهین! این اصل پایه‌ای آزادی بیان و مطبوعات در دنیای آزاد است.

می‌دانید که متمم اول قانون اساسی آمریکا بر اساس آزادی مطلق بیان است. این وسط یک عده گفتند بلاخره برای این آزادی بیان یک جایی باید

https://twitter.com/3eyedamir/status/1597264234785964033

حد و مرزی باشد (مثلا در محتوای کتاب‌های کودکان) و و تبصره‌های هست که چه چیزهایی شامل آزادی بیان حفاظت‌شده توسط متمم اول نمی‌شود. بحث حقوقی‌اش مفصل (و تخصصی و هنوز بحث‌برانگیز) است ولی وقتی جزییات را می‌خوانید یک استثنای جالب می‌بینید:

کالیفرنیا هوا به شدت گرم شده و سه روزه عصرها برق نداریم (شکر خدا جایی که ما هستیم جریان باد خنک داره و خونه خیلی گرم نمی‌شه ولی از کار و زندگی می‌افتیم.) چیزی که روی اعصاب خیلی‌ها است اینه که ۳-۴ کیلووات پنل خورشیدی روی سقف همه خونه‌‌ها است ولی موقع قطع برق به هیچ دردی نمی‌خوره! دلیل فنی‌اش اینه که پنل‌های خورشیدی اکثر خونه‌ها در واقع به شبکه برق می‌ده و به خاطر ایمنی وقتی برق شبکه قطع می‌شه (معمولا به خاطر خرابی)، برق تغذیه‌ای پنل‌ها هم خودکار قطع می‌شه تا برق در شبکه محلی جریان پیدا نکنه. اگر کسی بخواد مستقیم از برق پنل سقف خودش خودش استفاده کنه

قیمت نسبی انرژی از نفت و گاز در آمریکا و اروپا

به عنوان اولین تمرين کلاس اقتصاد انرژی گفتم قیمت mmBTU (واحد انرژی) را طریق نفت و گاز برای بازار آمریکا ترسیم کنند. نتیجه شد این نمودار. تفسیر رفتار نمودار خودش موضوع ۲-۳ جلسه کار است: چرا در گذشته قیمت نسبی انرژی از دو منبع یکی بود و چرا در طول زمان تامین انرژی از گاز در بازار آمریکا به مراتب ارزان‌تر از نفت شده است (حدود یک سوم).

و وقتی نمودار دوم را برای اروبا کشیدند، نتیجه معکوس شد: قیمت نسبی انرژی گاز در اروپا خیلی گران‌تر از نفت است. به عنوان حساب سرانگشتی: قیمت هر Kwh گاز در اروپا حدود ۲۰۰ یورو

رشتو: روایت کتاب ارزش‌ها (Values)

قسمت دوم روایت کتاب ارزش‌ها نوشته مارک کارنی چند روز پیش منتشر شد. در این رشتو خلاصه‌ای از روایت این کتاب را می‌نویسم.

مارک کارنی کیست؟ رییس سابق بانک مرکزی انگلیس و بانک مرکزی کانادا و نخستین فرد غیرانگلیسی که از خارج برای ریاست بانک مرکزی // انگلیس استخدام شد. قبل و بعد از حضورش در دولت‌های این دو کشور، در بخش مالی (خصوصی) کار می‌کرد و الان بیش‌تر در زمینه «مالیه تغییر اقلیم و سرمایه‌گذاری مسوولیت‌پذیر» کار می‌کند. در هاروارد و آکسفورد هم تحصیل کرده است.

چرا این کتاب؟ اول که نگاهی به کتاب انداختم فکر کردم از جنس //

رشتو: مثالی از کاربرد یادگیری ماشین در اقتصاد کار

این مقاله در در مورد «اثرات حداقل دست‌مزد» در شماره آخر Journal of Labor Economics چاپ شده و در عنوانش «یادگیری ماشین» آمده است. یادگیری ماشین چه طور به پژوهش حداقل دست‌مزد کمک می‌‌کند؟ از طریق به‌تر کردن امکان شناسایی این‌که// چه کسی در نمونه داده مشمول حداقل‌ دست‌مزد می‌شده است.

چرا این مهمه؟ برای این‌که وقتی مقررات حداقل دست‌مزد تغییر می‌کند، لزوما همه تحت تاثیر آن قرار نمی‌گیرند. حقوق یک وکیل یا پزشک یا برنامه‌نویس سطح بالا احتمالا ارتباط چندانی با حداقل دست‌مزد ندارد ولی حقوق یک نگهبان یا //

یادمه اتحاد شوروی که داشت می‌پاشید یکی از اولین اخبار این بود: «استونیا، لاتویا و لیتوانی» از اتحاد جماهیر جدا شدند. کشورهای کوچک بالتیک که خیلی‌ها اسم‌شان را نشنیده بودند و احتمالا هنوز هم جای‌شان را روی نقشه ندانند. سرنوشت این کشورها (و اسلوونیا) برای من همیشه جالب بوده: یک عدد به‌تون بدم: درآمد سرانه این سه کشور چیزی بین «۳۰ تا ۳۷» هزار دلار است با شاخص HDI بسیار بالا! در حالی که اوکراین و بلاروس و روسیه (سه جمهوری سابق USSR نزدیک بهشون) درآمد سرانه ۴ و ۷ و ۱۰ هزار دلاری دارند.
یعنی یک تفاوت تقریبا چهاربرابری بین کشورهایی که تا ۳۰ سال پیش

به نظرم بازار کار «اقتصاددان در شرکت فناوری» یک چالش پیش‌روی جریانی در ایران می‌گذارد که بگوییم ملغمه‌ای از برخی عقاید اتریشی و برخی حرف‌های نسیم طالبی است. چرا؟ چند گزاره مورد ادعای ایشان را کنار هم بگذاریم:

۱) اقتصادسنجی بی‌فایده است.
۲) مدل‌های کمی اقتصاد غیرواقعی هستند. ۳) ارزش واقعی یک تخصص در بازار آزاد تعیین می‌شود.

تناقضی که اشاره می‌کنم این است که اتفاقا «شرکت‌های خصوصی بخش حقیقی اقتصاد» در یک «اقتصاد بازار-محور» حاضرند برای همان «تخصص اقتصادسنجی و اقتصاد کمی» دست‌مزد زیادی بپردازند.

می‌دونید «استاندارد طلا» (یا همان باور اشتباه رایج در مورد پشتوانه پول امروز) نتیجه یک اشتباه ناخواسته ایزاک نیوتون است؟

در زمان نیوتون انگلیس سکه‌های طلا و نقره را هم‌زمان استفاده می‌کرده و برای جلوگیری از آربیتراژ و خروج از تعادل، باید ارزش نسبی دو سکه بر اساس کم‌یابی نسبی دو فلز قیمتی محاسبه می‌شده تا مردم نسبت به استفاده از هر کدام بی‌تفاوت باشند. برای این کار باید از متخصصان روز Computational Economics استفاده می‌شه و نیوتون مسول آن کار بوده.

ولی ظاهرا نیوتون یک بار ارزش اسمی نقره (به نسبت طلا) را کم‌تر از واقعیت برآورد می‌کند، در نتیجه مردم

به پیش‌نهاد دوستان تا جایی که بتونم از محتوا و تجربه درس‌های «فین‌تک» و «سنجی-مالی» در این‌جا و روی کانال هم می‌گذارم. در درس سنجی از دانش‌جوها می‌خوام یک مقاله نسبتا کاربردی را تحلیل و برای بقیه ارائه کنند. برای امسال فهرست مقالات را بروز کردم و سعی کردم عمدتا در مرز بین «اقتصادسنجی و یادگیری ماشین» باشه. این طوری دانش‌جو می‌تونه تمایزها و مکمل بودن این دو روش را ببینه. مقالاتی که انتخاب کردم روی طیفی از مباحث مالی است تا این طوری دانش‌‌جوها با زبان صنعت مالی و کاربردهای مختلف ابزارهای مدل‌سازی در آن آشنا بشوند. موضوعاتی که پوشش می‌دیم مثلا

ما دوره اول MBA شریف بودیم. قصد چند نفری از ما واقعا MBA خواندن به معنی رایج نبود و بیش‌تر دنبال ترکیبی از «تئوری سیاست‌گذاری + اقتصاد» بودیم (حال و هوای سال ۷۹ را تصور کنید). در تمام مدت تحصیل تقاضای زیادی داشتیم که دانش‌کده گرایشی ایجاد کند حول «فلسفه مدیریت» که مثلا در آن // دروسی مثل فلسفه علم، جامعه‌شناسی سازمان‌ها، تاریخ مدیریت، نظریه قدرت و سیاست، فلسفه خط‌مشی‌گذاری و الخ بخوانیم برای پاسخ به سوالاتی از این جنس که «مدیریت/مدیران موفق در یک کشور چه مشخصاتی دارد؟». تمام آن ۲-۳ سالی که دانش‌کده مدیریت بودیم تلاش‌مان حول فهم این سوال بود از روش‌های

ذهنم رفت عقب به خاطرات سال‌های مهندسی. تقریبا تا حوالی سال ۸۰ مسیری که پیش‌پای امثال ما برای رشد و ترقی بود، کار جزیی و پیچیده فنی بود. ساعتی «۳۰۰ تومان» (تک تومن) می‌گرفتم برای این‌که در اتاق تخمیر با دما و رطوبت وحشتناک سنسور و اکچواتور نصب کنیم و سیستم تولید را خودکار کنیم. // یا مثلا بشینم دیتابیس نرمالایز کنم و سیستم طراحی کنم که انبار فلان‌جا خودکار بشه و کیف می‌کردیم از دیدن نتیجه عملیاتی این کارهامون. دقیقا یادمه که حوالی سال ۷۵ رقابت سر این بود که کی بیش‌تر «خاک کارگاه می‌خوره» تا مهندس عملی‌تری و به‌تری بشه. دوره پررونقی هم بود و خیلی‌ها پاداش//

من اگر بخواهم یک ارزش‌گذاری تقریبی و سرانگشتی برای تپسی «به روایت امیدنامه خودشان» انجام بدهم این طور فکر می‌کنم:

۱) سود خالص سال ۱۴۰۰ حدود ۲۱ میلیارد گزارش شده است. قبول.
۲) اندازه بازار و فروش ناخالص تقریبا پنج برابر می‌شود.
۳) سود «حقیقی» به ازای هر راننده زیاد نمی‌شود. // ۴) هزینه‌های جذب و نگهداشت شبکه چه می‌شود؟ از بحث‌هایی که صورت گرفته می‌فهمیم گزارش در مورد این آیتم خیلی کلیدی «مبهم» است.

۵) اگر فرض کنیم هزینه‌های بازاریابی و نگهداشت «کمابیش» مثل الان باقی بماند، سود خالص حقیقی (به قیمت امروز) در افق ۵ سال به حدود ۱۰۰ میلیارد می‌رسد. //

رشته خیلی طولانی در مورد عرضه اولیه و قیمت‌گذاری تپسی

به خاطر علاقه‌ام به اقتصاد بسترها و هیجان از شنیدن عرضه اولیه تپسی، امیدنامه شرکت را مطالعه کردم و یک سری نکات به ذهنم رسید که فکر کردم خوبه بنویسم که حرف بزنیم و شاید از هم نکاتی یاد بگیریم.

اول از همه بگم که خیلی از // از شنیدن این خبر خوش‌حال شدم و امیدوارم عرضه اولیه موفقی باشه که بچه‌های بنیان‌گذار و هم‌کار شرکت پاداش نوآوری و ارزشی که برای کشور درست کردند را بگیرند و ماجرا هم الگو و مبنای خوبی برای بقیه استارت‌های ایرانی بشه.

حالا نکاتم را تیتروار و خلاصه می‌گم.

۱) اول از همه برام روشن//

تا حد امکان از توصیه‌های «جمع صفری» به کلیت جامعه پرهیز می‌کنم. برعکس، برخی اقتصاددانان خیلی با حرارت به مردم راه‌کارهای خرید طلا و ارز و سهام و مسکن و ... را برای مثلا پوشش ریسک در مقابل تورم توصیه می‌کنند و خب این توصیه‌ها بسیار هم مشتری و مخاطب دارد.

منطق حرفم ساده است: // عرضه این نوع دارایی‌ها (خصوصا در کوتاه‌مدت) «کمابیش» یک مقدار مشخص و کم‌کشش است و در هر لحظه از زمان درصدی از آحاد جامعه آن را در اختیار دارند. تشویق مردم به پوشش ریسک از طریق خرید این دارایی‌ها، یعنی نفر الف پوزیشنش را ترک و به نفر ب بدهد ولی نهایتا حجم ثروتی که در مقابل تورم //

یک توضیح اقتصادی بدم که چرا ارزش دلاری بخشی از جی‌دی‌پی یا برخی شرکت‌های بورسی و امثال خیلی کم شده و چرا برای بخش دیگری نشده و چرا این تبدیلات دلاری این قدر گیج‌کننده شده است. این قدم‌ها را دنبال کنید:
۱) اقتصاد ایران در ۱۰-۱۵ سال گذشته هم با شوک منفی بهره‌وری و هم شوک منفی // شدید به تجارت خارجی مواجه بوده.

۲) اون بخش‌هایی از اقتصاد که کالاهای مبادله‌پذیر دارند (مثلا شرکت‌ کومودیتی) قیمت فروش محصول و ارزش بورسی و اعدادشون در حساب‌های ملی تقریبا با دلار بالا و پایین می‌ره و اندازه دلاری‌شون خیلی فرق نکرده.
تولیدکننده این نوع کالاها اون قدر آزادی //

اونایی که ۲-۳ دهه قبل را یادشون هست، یک تصویری از این‌که چه مدلی از توسعه، می‌تونست ایران ما را به مسیر کشورهای با درآمد متوسط بندازه دارند: تبدیل شدن به قطب خدمات تخصص-محور در منطقه که سمبل داخلی‌‌اش شرکت مپنا و در قدم‌های بعدی کیسون و ناموران وهمکاران سیستم و ... بود. // در یک وضعیت آرام و دارای روابط نرمال با دنیا، ایران به اتکای این شرکت‌‌ها و توان فنی داخلی‌اش می‌‌تونست شریک و هاب منطقه‌ای یا حداقل یک دفتر بزرگ و فعال شلومبرجر و BHP و مک‌کینزی و IHS و SAP و کاترپیلار و شاید در قدم بعدی گوگل و مایکروسافت و ... باشه. برخی از این‌هایی که اسم //

وین که بودیم هنوز نت‌فلیکس نبود. تو کل شهر یه ویدئوکلاب بود به اسم آلفا-ویل که فیلم‌های هنری داشت. بقیه ویدئوکلاب‌های شهر بیش‌تر فیلم‌های پاپ داشتند. خلاصه برای دیدن و پس‌دادن هر فیلم هر سرش باید نزدیک یک ساعت با مترو می‌رفتیم و یک ساعت هم می‌آمدیم. گرون هم بود و نمی‌ارزید // که مثلا چند تا فیلم بگیریم و ظرف یک هفته ببینیم و یک‌جا پس بدیم. (بعدا که اومدم آمریکا دیدم چه قدر ارزون‌تره و می‌شه این کار را کرد.) این بود که ما قدر فیلم‌های خوب را می‌دونستیم چون برا هر کدومش فقط ۳-۴ ساعت زمان رفت و آمد صرف می‌کردیم. تا این‌که یک بار یک ایده‌ای به ذهنم //

تحلیل تکنیکال به زبان ریاضی

چند وقت پیش برام سوال شد که آیا تحلیل تکنیکال برای کاربران خودش واقعا کار می‌کنه و اگر می‌کنه چرا؟ یک کتاب نسبتا خوبی را خوندم و به نظرم کسی که این کتاب را نوشته بود اتفاقا درک خوبی از «اقتصاد خرد + روان‌شناسی» داشت و خیلی خبری از شعبده توش نبود. // به این مثال ساده دقت کنید: تکنیکالیست‌ها صحبت از حمایت و مقاومت و ... می‌کنند. خب این سطوح حمایت چرا وجود دارند؟ از دید یک نفر که از زاویه بازار کارا نگاه می‌کنه، توزیع احتمال قیمت‌های آینده تقریبا یک دامنه (Support) پیوسته داره و در نتیجه با یک تابع توزیع پیوسته مثل //