Kendinden önceki hükümetlerin veya kendi aptallığının sonucu olarak bir ülke krize girebilir ve bu durumda yatırımcı çekemez. Geriye IMF'nin kapısına gidip dilenmek seçeneği kalır. Bunun için uygun bir dilenci bulunur ve IMF'nin istediği şekilde başvuru yapılır. Yalnız bu yetmez. IMF dilenciye şartlarını verir. Bu şartları yerine getir ben de para vereyim der. Dilenci kabul ederse IMF paranın birazını verir ve sonra dedikleri yapılıyor mu diye kontrol eder. IMF'nin şartlarının ağır bir bedeli olur. Bunları ödemek isteyene IMF para vermez, Allah versin der

Borsada kalıcı yükseliş olması için içerideki paranın kur korumalıdan çıkıp borsaya gelmesi veya dışarında taze para gelmesi gerekiyor.

Kur korumalıdan paranın çıkması için dolar çok artacak beklentisinin bitmesi gerekiyor veya kur korumalı uygulamasının bitmesi gerekiyor. Dolar çok artacak beklentisinin bitmesi için doların çok artması sonra da sabit kalması veya ağır ağır artması gerekiyor.

KKM uygulamasının bitmesi bu yıl içinde beklenmiyor.

Dışarıdan taze para gelmesi için piyasalara güven vermek gerekiyor.

#BIST100 düşen kanal içinde düşen kanal yapıp düşmeye de devam ediyor. 2. turda Kılıçdaroğlu kazanırsa ana kanalın üst sınırına kadar bir yükseliş olabileceğini düşünüyorum. (yaklaşık yüzde 19)
Devamı da olabilir ancak bu bir satış fırsatı olur. #BIST100 mevcut hükümetin devamıyla ve mevcut ekonomi politikalarının sürmesi durumunda önümüzdeki aylarda kritik desteğin kırılmasını ve dolar bazında en azından 150 dolarlık bölgeye kadar düşüşün sürebileceğini düşünüyorum. Seçim sonrası bir yükseliş olursa satış fırsatı olur.

ABD borç tavanı krizi henüz çözülemedi. Bu yüzden ABD'de hazine borçlanamıyor. Borçlanma ihtiyacı da artıyor. Goldman'a göre kriz çözülünce 6 ila 8 haftada hazine 700 milyar dolar borçlanacak. Bunun da piyasalara 25 baz puanlık faiz artışı kadar etkisi olur deniyor. Yani borç tavanı krizi çözülecek ve belki piyasalarda bir rahatlama olacak ancak sonra likidite çekilmeye başlayacağı için sıkıntılı birkaç hafta olacak.

Dr. Russel Barkley çocuğunuzu yetiştirirken onun mühendisi değil çobanı olduğunu anlamanız gerekiyor diyor. Çocuğunuzun kendine özgü 400 karakter özelliği bulunuyor ve siz buna müdahale edemiyorsunuz. Ancak bir çoban koyunlarının nerede besleneceğini seçer ve onları korur diyor. Siz de çocuğunuza böyle imkanlar verip onun gelişimine katkı sağlayabilirsiniz ve onu elinizden geldiğince kötü alışkanlıklar ve tehditlerden korumaya çalışabilirsiniz. Konuşmanın o kısmı burada:

Konutlar boş tutuluyor kiraya verilmiyor deniyor. Bunun için kiraya vermenin cazibesinin artması gerekiyor. Bu da şöyle olabilir: Ev sahibi kiraya gerçekleşen TÜFE kadar zam yapabilmeli. Ortalama enflasyon artışı veya şu an geçerli olan yüzde 25 tavanından vaz geçilmeli.

TCMB verilerine göre İstanbul'da 100 m2 ortalama konutun fiyatı 3.373.110 TL
Amorti süresi 20 yıl olsa kirası (özellikle fazla yazdım) yıllık 168.656 TL yani aylık 14.055 TL olmalı

İstanbul'da 14 bin TL kira size fahiş geliyorsa demek ki alım gücünüz düşmüş, fakirleşmişsiniz. Geçtiğimiz iki yılda konut fiyatlarında anormal bir artış olduğu için amorti süresinin 20 yıl ve üzerine çıkmış olması normal. Kira artışı her zaman daha geriden gelir. Zaman için bu oranın tekrar 17'ye gerilemesini beklerim. Yani bugünkü fiyatlarla yaklaşık 16.500 TL

ABD TÜFE açıklandı
Beklenti 5,0
Gerçekleşen 4,9
Çekirdek enflasyon beklendiği gibi değişmedi 5,5'te kaldı.

Faiz arttı enflasyon düşmeye devam ediyor. Fed pozitif reel faiz veriyor. Arjantin de faiz arttırdı ama pozitif reel faiz vermediği ve piyasalara güven veremediği için yaptığı faiz artışları etkisiz kaldı.
Faiz artışında önemli iki faktör var:
1. Faizi arttıran kim?
2. Faiz beklenen enflasyonun üzerinde mi? Yani pozitif reel faiz mi?

Twitter'ın seçim akşamı engellenmesinin yolunu yapmaya çalışanların olduğu bugün Sid Meier'in oyunları arasında da en beğendiğim Alpha Centauri'yi yine hatırlıyorum. Oyunun mimarı Brian Reynolds olup, oyunda derin mesajlar verilmektedir. Beni çok etkileyen sözler de şunlar olmuştur: "Amerikalıların Dünya'nın son yüzyılında çok acı bir şekilde öğrendiği gibi, serbest bilgi akışı zorbalığa karşı tek güvencedir."

Türkiye'yi bekleyen büyük ekonomik sıkıntılar var. Bence eğer yeni bir ekonomi yönetimi gelirse piyasalara çok şahin mesajlar vermeli ve bunu da başta yaptıklarıyla desteklemeli. Altını doldurmalı. Kimsenin gözünün yaşına bakmayız, pozitif reel faiz verene kadar bu faizi arttıracağız demek hatta bir de üzerine süper bono çıkartarak enflasyon artacak beklentisinin belini kırmakla kalmayıp beklentiyi yere yapıştırmalı.

Dün akşam hayatında ilk defa seçim propagandası müziği çalan ve bağıranları duyan kızım "baba bunlar niye bu kadar bağırıyor" dedi. "Çok yüksek sesle müzik çalıp bağırırlarsa insanların onlara oy vereceğini zannediyorlar" dedim. "O zaman başka yerde bağırsınlar" dedi. "Zaten başka yerde bağırıyorlar" dedim. "O zaman sesleri buraya kadar nasıl geliyor" dedi. "Sesi o kadar çok açıyorlar ki başka mahalleden buraya kadar geliyor" dedim. "Kimmiş bunlar biz bunlara oy vermeyiz" dedi.

Telefonunu uçuş moduna almadan yatan bazıları için 22 Mart 2021 gecesi uykusuz ve stresli geçti. Önce Bloomberg Dolar TL kotasyonlarını geçmeye başladı ardından Asya piyasaları açıldı. 19 Mart Cuma akşamı 7,20 olan kur 22 Mart gecesi 8,51'e kadar çıktı. Sabah saatlerinde kur 7,90 civarındaydı. Piyasalar şoktaydı. Ben dahil birçok kişi o sabah Kavcıoğlu'nun bir açıklama yapmasını boşuna bekledi. O sırada Lütfi Elvan'ın yazılı açıklamasıyla 7,94'ten 7,71'e kadar kurda düşüş oldu. Acaba panik duracak kurtulacak mıyız diyordum.

Türkiye Ekonomi Modeli neden başarısız oldu ve sefalet getirdi?
Bence aslında ortada model falan yoktu, sadece kredi büyümesiyle geçici bir refah sağlamak, büyüme ve istihdamda geçici bir artışla seçime giderken oyları arttırma niyeti vardı. Buna model denince hemen algı operatörleri devreye girerek "modelin başarıya ulaşması için zamana ihtiyaç var, peşin fikirli olmayın" algısıyla eleştirilerin önü kesilmeye çalışıldı. Oysa hem döviz kuru hem de enflasyon hızla artıyor ve ücretlerin alım gücü eriyordu.

Ben de modaya uydum ve yapay zekaya "Bir merkez bankası enflasyonla nasıl mücadele eder" diye sordum. Türkçesi:
Bir merkez bankası, aşağıdaki gibi para politikası araçlarını kullanarak enflasyonla mücadele edebilir:

Borçlanmayı ve harcamayı azaltmak için faiz oranlarını yükseltmek.
Devlet tahvillerini satarak para arzını azaltmak.

2023 için ekonomide senaryolar:
1. Erdoğan seçimleri kazanır ve irrasyonel para ve maliye politikalarında inada devam eder. Yani bol para dağıtır ve faizleri arttırmaz. Bu senaryoda dolar kurundaki baskı sürdürülemez, kur kontrolden çıkar, enflasyon yeniden hızla artışa geçer. Bu yolda 2 yıl daha gidilmesi Türkiye'yi Lübnan'da yaşanan krizin benzerine doğru götüren bir yola sokar. Bu en kötü senaryodur.

Geçen yıl Türkiye ve dünya ekonomilerinde gördüğüm riskleri anlatmış ve beklentilerimi paylaşmıştım. Türkiye özelinde ne tahmin etmişim, neler olmuş bir değerlendirme yapayım dedim. Beklediğim gibi irrasyonel para politikasında inat edilmiştir ve yüksek enflasyon devam etmiştir.