Üniversitemizin kütüphanesinde Ermenilerle ilgili yazılmış eski kitaplara göz atayım dedim.

İngilizler Kırım harbinde Osmanlıya yardım bahanesiyle Anadolu’yu adım adım fotoğraflamışlar. Anadolu’daki Ermenilerle ilgili 1890’larda yazılmış çok önemli propaganda yayınları mevcut.+ Henüz 1895 yılında yazılan bu kitap Türkiye’de Ermenilerle ilgili bir sorun olduğunu kriz başlığı altında lanse etmişti.

Doğu Sorunu diye adlandırdıkları bir sahte meseleyi çözmek için sözümona çözümler sunmuşlar.+

Afrika’ya ayak basan ilk Osmanlı Hükümdarı Yavuz Sultan Selim Han, Mısır’ın fethiyle sadece Osmanlı hakimiyetini genişletmedi, Kuzey Afrika’nın Batı dünyası tarafından sömürgeleştirilmesini birkaç asır engellemiş oldu.

Memlük - Osmanlı çekişmesi Afrika’da nasıl karşılanmıştı..⤵️ Osmanlı-Memlük Savaşı
Osmanlıları, İslam dünyasının sınırlarında yer alan esas olarak Anadolu ve Balkanlar'da bulunan bir krallıktan, Mekke, Kahire, Şam ve Halep şehirleri de dahil olmak üzere geleneksel İslam topraklarının çoğunu kapsayan devasa bir imparatorluğa dönüştürmüştü.+

Kıta üzerinde Batı sömürgeciliğinin bir başka tezahürü ise Afrika ülkelerinde senelerce basılan Batı menşeili Banknotlardır.

Mesela 1941 yılında Mozambik’te basılan bu banknota baktığınızda paranın üzerindeki fotoğrafta ve Portekizce ifadelerde sömürgeciliğin izleri görülür.⤵️ 1960 yılında Doğu Afrika’da basılan 20 Şilin’in üzerinden Kraliçe II. Elizabeth resmi vardır.+

Dünyanın gelmiş geçmiş en uzun Afrika kökenli insanı John William Rogan 1867 yılında Amerika’da doğdu.

2,68 metre boyu ile dünyada şimdiye kadarki en uzun ikinci kişi olarak kaydedildi.
John Rogan, on iki çocuğun dördüncüsü olarak eski bir köle olan William Rogan'ın oğluydu. ⤵️ 13 yaşında devleşme nedeniyle çok hızlı büyümeye başladı.
Ondaki hormonal hastalık ankiloza (iskelet eklemlerinin anormal sertliği) yol açtı. 1882'de ayakta duramıyor ve yürüyemiyordu.

Rogan, durumu nedeniyle bir tren istasyonunda kartpostal satarak geçimini sağlıyordu.+

Türkiye’de çeşitli mazeretlerle askerden kaçanları duyunca aklıma Güney Afrika’da doğup orada vefat eden fakat Cihan Harbi’nde İstanbul’a gidip askere yazılan Fuad ve Rüştü Ataullah kardeşler gelir.

Filolog Fuad ve Pilot Rüştü Bey’i halen tanımayan kaldysa biraz anlatayım.+ Rüştü Bey’in dedesi 1862 yılında Ümit Burnu’na gönderilen Müderris Ebubekir Efendi Cape Town’da yerli bir kadınla izdivaç yapınca çocukları da Cape Town’da doğup büyüyor.

En büyük oğlu Ahmet Ataullah Efendi’nin Fuad ve Rüştü adında iki oğlu oluyor. +

1834’de İngilizler köleliği kaldırdı ya!
Zannedilmesinki, İngiliz sömürgeci Cecil J. Rhodes’un ismini taşıyan Rhodes trenyolu yada Memorial yapılırken siyahi işçilere para ödendi.

Beyaz adamın çıkardığı yeni yasalarla köleliğin nasıl başka şekilde devam ettirildiğini anlatayım.+ İngiliz sömürgelerinde köleliğin kaldırılmasından sonra
Black Labour Act adı altında çıkan yasaya göre işi olmayan Afrikalı yerli devlete tam anlamıyla karın tokluğuna çalışmak zorundadır.

Rhodes’un icadı Glen Gray Yasası sadece Beyaz zenginlere oy kullanma hakkı veriyordu.+

Artık tarihi meselelerde belgesi olan değil ağzı olan konuşuyor ya; “Ee Avrupa medeni, onlar soykırım için özür diledi biz dilemedik” diyenler var:)

O “medeni” Avrupa devletlerinin sömürgelerinden çekildikten sonra Afrikalıların iskeletlerini geri gönderdiklerini biliyor muyuz + Kıta ülkeleri bağımsızlıklarını kazandıktan sonra, Batı Sömürgeciliğinin bitmesiyle Avrupa devletleri ile bir tarihi hesaplaşmaya girdiler.

Almanya, Fransa, Hollanda ve Belçika, sömürgecilik döneminde Afrika’dan götürdüğü insanların cesetlerini ancak son 20 yılda geri gönderdi.+

İngilizler herşeyde olduğu gibi dini siyasete alet etmek konusunda da birinci gelirler.

İngiliz misyonerler Orta Amerika’da kolonilerindeki köleler için Hıristiyanlığın sözde kölelik yanlısı olduğunu ikna etmek maksadıyla İncil'in sansürlenmiş bir versiyonunu hazırladılar. + Bu, 1952’ye kadar İngiliz sömürgesi olan British West Indies’deki Zenci Kölelerin Dini Eğitimi için bir misyonerler grubu tarafından yayınlandı ve Beilby Porteus derneğin başkanıydı.

Bu İnciller 19. yüzyılda İngiliz sömürgelerinde kullanılmak üzere İngiltere'de üretildiler.+

Barbaros Hayrettin Paşa’nın Cezayir’de ezan vakti keyif için minare yıkan İspanyol topçubaşını topa koyup denize attırdığını biliyor muyuz?

1496'dan itibaren İspanyollar, Kuzey Afrika kıyılarında çok sayıda yeri işgal edip 1519’da Cezayir'i almak için seferler düzenlediler. + O dönemde Avrupalılar tarafından Barbarossa veya "Kızıl Sakal" olarak bilinen denizci kardeşler Oruç ve Hayreddin, Tunus açıklarında faaliyet gösteriyordu.

Oruç Reis, 1517'de Osmanlı himayesini girse de vefat edince kardeşi Barbaros 1518’de onun yerine Cezayir komutanı oldu. +

Dün paylaştığım Amerika’da siyahi ve ikiz çocuklara yapılan zalimce muamalenin tam tersi Osmanlı’da mevcuttu.

Arşiv belgelerine göre hangi ırk, din ve bölgeden olursa olsun ikiz veya üçüz bebek doğurmuş ailelere çocuklar 15 yaşına gelene kadar Osmanlı Devleti maaş bağlardı. ⤵️ Belgelere yansıyan bazı şehirlerden örnekler verelim.

1895 yılında Libya’da Trablus şehrinin Uceylat kazasında Evlad-ı Fakiyye Kabilesi'nde yaşayan Zenci Mesud ile Zenci Ahmed'in ikiz doğan çocuklarına İstanbul Hükümetinin talimatıyla maaş tahsis edilmişti.+

Uçakta gelirken izleyecek bir film bulamadım. Halbuki bizim tanıtacak ne büyük kahramanlarımız var.
Bizde tarihi zenginlik ve kahraman çok fakat film çekip tanıtma konusunda halen çok geriyiz.

Ben kendi sahamda yönetmenlere sunacak birkaç tarihi şahsiyetten bahsetmek istiyorum.+ Bundan 1150 yıl önce Mısır’da Türk emirliği kuran ve adına Emaret’ul Türkiyye diye para bastıran Tulunoğlu Ahmed’in Kahire’de 884 yılında inşaa ettiği cami halen ayaktadır.

Mezarı Mersin’de olan bu büyük Türk komutanın hayatı kesinlikle bir film olmayı hakediyor. +

Amerika’da bir zamanlar siyahi ailelerin çocuklarının nasıl timsah avında kullanıldığını anlatmıştım.
Aslında bu avlarda sadece çocuklar değil, timsahlar da madur taraftaydı.

Bugün bu olayın timsahlar açısından nelere mal olduğunu anlatmak isterim. +

https://twitter.com/halimgencoglu/status/1581235311522508801

Amerika’dan Afrika’ya timsah derisi, dünyanın en çok talep edilen sürüngen derilerinden biridir ve İtalya'dan Çin'e kadar talep görmektedir.

Timsah derisinin fiyatından yakınanlar timsahın ödediği bedeli biliyor mu?
Timsahlar derileri yüzülmeden önce canlı canlı dövülüyorlar.+

1994 yılında Afrika’nın ortasında yaklaşık 800 yüzbin kişinin öldürüldüğü Ruanda’da ABD ve Fransa’nın da dahil olduğu bir soykırım yaşandı.

Ruanda’nın 2 kadim halkı, ekin yetiştiren Hutular ve hayvancılıkla geçinen Tutsiler nasıl birbirlerine girip kendi insanlarını öldürdüler.+ 1990'da, çoğunluğu Tutsilerden oluşan isyancı bir grup Ruanda İç Savaşı'nı başlatarak Uganda'daki üslerinden Ruanda'yı işgal ettiler.

Hutu başkanı Juvénal Habyarimana liderliğindeki Ruanda hükümeti, savaşı barışçıl bir şekilde sona erdirmek istese de suikaste kurban gitmişti.+

Bazen “madem Afrika’da o kadar köklü bir Türk mirası var, neden birçok Afrika ülkesinde bizi sevmiyorlar..“ şeklinde soru geliyor. Bugün bu suale cevap vereyim.

Batılı sömürgeciler gittikleri yerlerde sadece koloniler kurup ülke kaynaklarını sömürmediler. Başka ne yaptılar + Misyonerlerin Afrika’da yaptığı rolü herhalde en iyi Jomo Kenyatta,
“Avrupalılar geldiklerinde onların ellerinde İncil bizim elimizde topraklarımız vardı. Dua edelim dediler. Gözlerimizi açtığımızda bizim elimizde incil onların ellerinde topraklarımız vardı”sözüyle özetlemişti. +

Osmanlı kaynaklarında Afrika kökenli vatandaşlara #Zenci yada #Arap denirdi.
Bu her iki ifade de ırkçılık içermez.

Mehmet A. Ersoy’un dizelerinde,
“Eşref Bey’in emir eri Zenci Musa,
Omzundan arşa yükseldi Nebi İsa” dediği kahraman şahsiyet, İstanbul’da metfun Sudanlı Musa’dır.+ Nazım Hikmet,
Afrika, Nyasaland sömürgesi,
Saat sabahın dördü,
Dipçikler kapıları dövdü
ve işte fotoğraf
Zenci kardeşlerim...”
sözleriyle Afrikalının yanında durdu.

Amerika’daki ırkçılığa,
Bize türkülerimizi söyletmiyorlar Robson
İnci dişli, zenci kardeşim..”diyerek seslendi.+

Nil Nehri istikametinde uçarken aklıma Yavuz Sultan Selim Han gelir.
Onun Mısır’ı fethinden sonra kurulan Garp Ocakları, Osmanlı Devleti'nin Cezayir, Tunus ve Trablusgarp eyaletlerini kapsıyordu.

O dönemde bu coğrafyaya yerleşen Manisalı, Muğlalı, Aydınlı ailelerden bahsedeyim.+ Mesela Osmanlı Cezayir'inin kuruluşu, 16. yüzyılın başında Mağrip'in Osmanlı beylerbeyliğinin kurulmasıyla doğrudan bağlantılıdır.

O sırada Akdeniz’deki şehirlerinin İspanyolların eline geçmesinden korkan Cezayir halkı Osmanlı denizcilerinden yardım istediler. +

Bir milletin DNA’sında ırkçılık varsa sömürgecilik bir şekilde devlet politikasına sirayet ediyor.

Sömürgecilik devri bittiği halde sömürgeciliği bırakmayan ülkelerden İngiltere’nin kendi mülkü gibi ABD’ye kiraladığı Diego Garcia adasından halen çekilmemesi buna bir örnektir. + Diego Garcia Hint Okyanusu'nda Chagos Takımadaları'ndaki 60 küçük adanın en büyüğü olup Birleşik Krallık'ın tartışmalı bir denizaşırı bölgesiydi.

Portekizliler burayı bulan ilk Avrupalılar olup 1790'larda Napolyon Savaşları'ndan sonra ada yönetimi İngiliz egemenliğine geçmişti.+

Tarihte Afrika ve Amerika’da yerli halkların maruz kaldığı soykırımlar, esasen sömürgeciliğin bir parçası olarak işgal edilen ülkelerde tüm yerli unsurların ortadan kaldırılmasını beraberinde getirmişti.

Peki Amerikayı işgal eden İngilizler, Kızılderilileri nasıl yok ettiler. + Amerika’daki ilk İngiliz kolonisi 1607'de Jamestown, Virginia'da kurulduğunda yerli halklara yönelik katliamlar da başlamıştı.

1607'de İngiliz denizciler bir yerleşim başlatmak için Kuzey Amerika'ya geldi. Adını Kralları l. James’den alan şehir, ilk İngiliz sömürgesi oldu. +

Fransa Mondros Antlaşmasının imzalanmasıyla 1918'den itibaren İskenderun Limanından başlayarak Hatay, Urfa, Antep, Maraş ve Çukurova’yı işgal etmişti.

Fransızların Anadolu şehirlerini işgal ederken İngilizlerin Afrika sömürgelerinde yaptığı propaganda haberler hayrete şayandır.+ 1920 yılında Nijerya’dan Lagos Weekly Record gazetesi Fransızların Urfa’yı işgal ettiğini yazmış.

Kuvayi Miliye kuvvetlerinin Adana ve Urfa bölgesinde etkin olduklarını da haberde kaydetmişlerdi.+

Son yüz yılda siyasallaşan isyanların altında yeni açığa çıkan tarihi hakikatler değil çeşitli ideolojiler yatmaktadır.

Devlete karşı ayaklanıp askerini öldüren hiçbir isyanın haklı bir tarafı yoktur.
Peki Cumhuriyet Devrindeki bazı isyanlar nasıl halen gündem olabilmektedir. +

https://twitter.com/turkishindy/status/1593199770763350016

Mesela 1832 yılında Rize havalisinde meydana gelen Tuzcuoğlu isyanında, Tuzcuoğlu Memiş Ağa öldürülmüş, aile efradı Erzurum’a sürülmüştü.
Buna rağmen ailesi devleti suçlamamıştır.

(A. Bryer, makalesinde Tuzcuoğlu olayını kasten etnikleştirerek ona sehven Laz İsyanı demiştir).+

Amerika'da bilinçli bir siyah olmak demek, sürekli bir öfke halinde olmaktır, demişti Türkiye dostu Afro-Amerikan yazar James Baldwin..

1924 yılında Harlem’de doğan James Arthur Baldwin son yüzyılda Amerika’daki ırkçılığa kafa tutan Afrika kökenli meşhur yazarlardan biriydi.+ Liseden mezun olduktan sonra, New York şehrinin Bohem mahallesi Greenwich Village'de düşük ücretli işlerde çalışarak çıraklık yapıyordu.

Sonraki sekiz yıl boyunca yeni bir başlangıç için yaşayacağı Paris'e gitmek gayesiyle 1948'de Amerika’dan ayrılmıştı. +