22 Haziran’da @Merkez_Bankasi ’nın alacağı faiz kararı, ekonominin önümüzdeki dönem seyri üzerinde çok etkili olacak. Faiz ne olmalı?
İsterseniz önce bugün içinde bulunduğumuz ekonomik yapıda faizin ne olduğuna bakalım. Faizin bileşenleri nelerdir? Faizi ne oluşturur?
…
Akış: İster tasarrufun (tüketimi ertelemenin) ister likiditenin (elde nakit tutmanın) fiyatı olarak kabul edilsin; faizin üç bileşeni var:

•Enflasyon beklentisi (ana paranın alım gücünde zaman içindeki aşınma),
•Risk primi ve
•Reel faiz.

Şöyle bir formülle ifade edebiliriz:

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası,
adında “Cumhuriyet” olan çok özel bir devlet kuruluşumuz. Bir mensubu olmaktan onur duyuyorum.
Merkez Bankası @Merkez_Bankasi Başkanlığı’na atanan Sn. Hafize Gaye Erkan’ı kutluyor, başarılar diliyorum.
Onun başarıları Türkiye’nin kazanımı olacak Merkez Bankası bağımsızlığı çok değerli bir kamu varlığıdır.
Kalıcı hale gelmiş enflasyonun sebebi yanlış para politikasıdır.
Sn. Bakanımız @memetsimsek ’in basın konferansında önemini vurguladığı öngörülebilirlik, ancak kurala göre para politikası uygulanarak sağlanır.

Son dönemde açıklanan veriler, aşağıda paylaştığım birbiriyle çelişen senaryoların her ikisini de destekleyecek şekilde yorumlanabiliyor.
Kafalar çok karışık.
Her şey karşımızdaki olguyu nasıl okuduğunuza bağlı.
Küresel ekonominin bu kadar belirsizlik yaşadığı az dönem olmuştur: 1️⃣ Hangisi doğru?

ABD sert iniş ve durgunluk olacak
X
ABD yumuşak iniş olacak
X
ABD iniş yok, hızlanma var

Erdoğan, “Faizi düşüreceğiz dedik ve düşürdük. Ne oldu? Battık mı?” diye sormuş.
İzlediği politikalara 2014’ten beri itiraz etmiş ve eleştirilerimi açık biçimde hem kendisine hem diğer yöneticilere doğrudan iletmiş biri olarak cevap hakkı doğduğunu düşünüyorum. Birincisi; ülkelerin ve devletlerin “batması”, şirketlerinki gibi olmuyor.
Sn. Erdoğan ülkeyi şirket gibi yönetmeye eğilimli olduğundan aradaki farkı bilmiyor ve anlamıyor olabilir.
Açıklamaya çalışalım:

ahaber.com.tr/video/gundem-v…

300 milyar dolar yatırım getirilebilir mi?
*
İktidar yanlısı kesimler eleştiriyor;
“Türkiye’ye hiç 300 milyar USD para getirilir mi? Bu boş bir iddia.”
Hatta bunu gündeme getirdiğimiz için bize de laf dokunduruyorlar.
Ben de basit bir hesap yaptım.
Halep oradaysa arşın da burada: 1️⃣
2002-2007 arasında yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki portföy yatırımlarındaki net artış 97 milyon USD olmuş. Dikkatinizi çekerim; bu ülkeye giren sermaye akımı değil, net stok artışı sadece.
Bu dönemde Türkiye’nin GSYH’sı ortalama 500 milyar USD civarında.

Değerli İzleyiciler, Sevgili Dostlar;
Bir süredir çeşitli nedenlerle sosyal medyadan soğumuştum.
Twitter’ın sahiplik yapısındaki değişim de bunun tuzu biberi oldu.
40 gün önce bunun işaretlerini vermiştim ama erbaini/kırkı çıksın diye bekledim.
Yıl sonu hesap kesim için uygundur. Yapısından mıdır, doğasından mı bilmiyorum ama insanların kötü yönlerini, olumsuz duygularını ortaya çıkaran, dahası köpürten bir ortam burası. Zaten çoğu kişi de kendi doğrularından gayrısının dillendirmesine tahammül edemiyor. “… gayrısını duymak istemiyor”dan daha öte bir şey

YIL SONU PAYLAŞIMI

Banknotların dolaşıma çıkış tarihleri ve o günkü USD karşılıkları:

29 Mayıs 1978 💸1.000TL
=$40
2 Kasım 1981 💸 5.000TL
=$39,48
25 Ekim 1982 💸10.000TL =$56,59
9 Mayıs 1988💸20.000TL
=$15,62
15 Mayıs 1989💸50.000TL
=$24,35
11 Kasım 1991💸100.000TL =$20,24 2 Ekim 1992 💸 250.000TL
=$34,27
18 Mart 1993 💸 500.000TL
=$52,79
16 Ocak 1995 💸 1.000.000TL
=25,06
6 Ocak 1997 💸 5.000.000TL
=$46,37
5 Kasım 1999 💸 10.000.000TL
=$20,68
5 Kasım 2001 💸 20.000.000TL
=$12,82

Millilik, yerlilik, milli iktisat

Ulus devlet, kapitalizmle birlikte gelişti. Kapitalizmi yaşama geçirecek burjuvazinin siyasal rejimi ulus devletti.
Burjuvazi, siyasi alanda daha fazla söz sahibi olmak için “ulusal egemenlik” kavramının felsefi temelini oluşturdu.
Böyle başladı Ulus devletlerde egemenliğin meşruiyet kaynağını oluşturan “ulus”, Fransız Devrimi ile siyasi düşüncede somutlaşan milliyetçilik için “inşa edilmiş” bir toplumsal kategoridir.
Egemenliği gökten yere indirmenin, tanrısal kraldan seküler burjuvaziye aktarmanın anahtar kavramıdır.

Ankara’da kamu bankaları nezdinde işleri takip eden bir “kredicisi” olmayan firmalar kredi alamıyor.

Rüşvetsiz ya da arada “hatırlı” birilerini sokmadan iş yapabilmek neredeyse imkansız.

İşler yürüsün diye, komisyon vermeyi geçin, projeye “özel” ortak almak zorunda kalınıyor. Hukuksuzluk, yolsuzluk had safhada.
Dünya görüşünün merkezinde şöyle ya da böyle dini referans olan, gündelik yaşamında şekilsel de olsa dinin emirlerini ve yasaklarını gözetir görünen insanlar böyle bir çirkefe nasıl tahammül ediyor?
Dahası bunu içselleştirebiliyor?

Yarın 7 Kasım…
12 Eylül darbe anayasasının kabulünün 40’ıncı yıldönümü…
Bugün içinde bulunduğumuz kabusu yaratan sürecin ilk adımı…
Nasıl mı?…

***

UZUN BİR PAZAR AKŞAMI YAZISI 1960 sonrasında darbecilik, Türkiye siyasetine “yön” vermek isteyen akımların standart yöntemleri haline gelmişti. O dönemde dünyada yaygın olan “milli ve aydınlanmış” diktatörlük modeli Türkiye’ye de ithal edilmişti.

[Somut örnekleri bulmak için, metinde iki anahtar sözcük var]

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin (CHS) doğası gereği siyasal ve ekonomik yapıda ciddi sorunlar yaratacağı daha en başta belliydi. Türkiye’nin yaşadığı krizin temel nedeni budur.
Bu sistem, kendisini getirenler de dâhil siyaseti ve bu siyaseti destekleyen kesimi zehirlemiştir. Türkiye siyaseti iki ana akım tarafından şekillendirilmiştir.
Bu akımlarını her ikisi de 19. yy’da yaşanan travmanın ardından devletin kurtuluşunun ancak modernleşme ile mümkün olacağında görüş birliği içindedir. Ancak modernleşme için seçtikleri yollar ve yöntemler farklıdır.

Gelişmiş ekonomilerin merkez bankaları iletişim politikası yoluyla piyasaları ikna etmeye çalışıyor.
Hedeflenen, varlık fiyatlarının düşmesi ve böylece sıkılaşmanın bir kısmının piyasa tarafından gerçekleşmesi.
Böylece politikaların ekonomiye maliyetinin daha az olması umuluyor. Bu yöntemde kısmen bir açmaz var.
1️⃣Ekonomik birimler merkez bankasının enflasyonu düşürmede başarılı olacağını düşündükçe verim eğrisinin uzun tarafında, hatta portföy vade tercihlerine bağlı olarak riskli varlıkların fiyatlarında para politikasına uyum daha sınırlı kalıyor.

Bugün PPK toplantısı var!
Piyasa faizin sabit tutulmasını bekliyor.
Normalde PPK, bir süredir haber değeri olmayan bir şeydi. Para politikası anlamını yitirmişti.
Ama bugünlerde havada bazı emareler belirdi.
Belki sadece benim kuruntumdur ama gözlemlerimi paylaşayım. 1️⃣Emtia fiyatları (durgunluk endişesiyle) geriliyor. Tarım Kredi yoluyla (bir aylık da olsa) gıda fiyatlarında olumlu sürpriz(!) gelebilir. Fiyat müdahaleleri ile ilgili (taşıt araçları, konut, vb.) her gün yeni bir haber duyuyoruz.
Dolayısıyla enflasyon bu ay yatay kalabilir.

Anket sonucu belli oldu:
Katılanların %38’i seçimlere kadar kalan yaklaşık 40 haftalık sürede iktidarın “sonuçları etkileyebilecek hamle yapması” olasılığı görürken %62’si bir takım girişimler olsa bile artık sonucun değişmeyeceği kanısında.

Seçim anketlerine benzer bir tablo.

https://twitter.com/ibrahimmturhan2/status/1559252603342622721

Benim görüşüm:
1) Rusya’dan para geldi ve gelecek.
2) Söylentilerle, dedikodularla efsane haline getirilen para beklendiği kadar büyük ve sanıldığı kadar etkili olmaz.
3) Körfez’den de para gelebilir ama onun niteliği tamamen ticari-finansal olur.
4) Rusya’dan gelecek para ⚠️❗️

Ekonomide bizi neler bekliyor?

Kasım 2021’de; “Kusursuz Fırtına” diyerek tanımladığım bu kriz nasıl derinleşecek?

Küresel ekonomide ve içeride belirleyici gelişmeler nasıl seyredecek?

Bazı başlıkları paylaşalım: 1️⃣Fed parasal sıkılaşmaya hız kesmeden devam edecek. 3 tane 50 puanlık faiz artışı ile yıl sonunda politika faizini %3’e çıkaracak.
Enflasyonun 4-5 arasında olmasını bekliyorum
2️⃣Birçok gelişmiş ekonomide ve gelişen piyasalarda durgunluk riski yüksek. ABD’de resesyon beklemiyorum

Bu haber sansasyonel niyeliğiyle öne çıkmış. @t24comtr gibi başka kanallarda da yer almış.
Ama analiz doğru değil.
Milli gelir tabii ki düşecek ama $307 milyar değil, bunun yaklaşık 1/3’ü kadar.
Kişi başına milli gelirin 6.354 dolara gerileyeceği de yanlış
dw.com/tr/türkiye-307… Analiz Orta Vadeli Program’daki (OVP) kura ilişkin 9,27 USDTRY varsayımının tutmayacağı tespitine dayanıyor. Bu doğru.
Ama milli gelir (GSYH) hesaplanırken kullanılan deflatör (fiyatlar genel düzeyindeki yıllık ortalama artış) varsayımının da tutmayacağı dikkate alınmamış.

Ekonomi yönetiminin panik havasında açıkladığı “hızlı ve çözüm odaklı yeni adımlar silsilesi”ni gördük.
Bakanlık açıklamasında:
“20 Aralık’ta ne olduğunu gördünüz; yine aynısını yapar, sizi ters köşeye yatırıveririm” denmişti. Ama bu defa öyle olmadı.
Peki, kararların özü neydi? Açıklanan kararların altında yatan düşünce şu:
“Makro dengeler bozuldu, ekonomide kontrolü kaybediyoruz. Bunun temelinde faiz artırmama takıntısı yatıyor. Faizi artırmadan parasal genişlemeyi nasıl frenleyebiliriz, aşırı ısınmış ekonomiyi nasıl soğutabiliriz.”

Geçmişte de ekonomik krizler yaşandı. Bunları hatırlayanlar, belli bir süre kötüleşme ve ardından sert çöküş bekliyor.
Oysa içinde bulunduğumuz durum farklı. Öyle olmayacak.
Peki ne olacak?
Önümüzdeki dönemde bizi neler bekliyor? Önce bu yanılsamanın nedenleri:

15 yıl ortalama %8,5 enflasyona ve döviz kurunun 1,50 ile 3,00 arasında kaldığı ortama alıştık. Kur zaman zaman artsa da ardından geri geliyor, en azından artışı duruyordu.
Enflasyon yine vardı ama 2003-2017 arasında aylık fiyat artışı %0,7 idi.

Para politikası ile, daha özelde merkez bankası politika faizi ile enflasyon arasındaki ilişki iktisat biliminin kanıtlanmış bulgusudur. Bunu göz ardı edip enflasyonu azdıran, parayı hurda olana satılacak kadar değersiz hale düşürenlerin önemli bir kısmı cahil.
Gelin anlatalım: 1️⃣Faiz tasarrufun fiyatıdır.
Tasarruf geliri bugün harcamayıp geleceğe ertelemektir.
Faiz beklenen enflasyondan düşükse tüketim artar.
Örnek:
Almak istediğimiz ve fiyatı 100 TL olan malın bir yıl sonra 170 TL olacağını bekliyorsak paramızın en az bu kadar getiri sağlaması gerekir

Geçmiş paylaşımlarıma baktım.
7 Eylül 2021… sükunete aldanmamak gerektiğine, fırtınanın sürdüğüne ilişkin bir yorumum ve uyarım var.

https://twitter.com/ibrahimmturhan2/status/1434999833455116288

26 Kasım’da ilk “kusursuz fırtına” kavramını kullanmışım.
Aklın yolu bir; biraz gecikmeli de olsa dünya da aynı noktaya gelmiş.
…
O gün söylediğim şu:

* Küresel koşulları,
* Risk algısının bozulması…

Hepsi bir arada “kusursuz fırtına” modeli oluyor.

PPK toplantısı anlamını yitirdiği gibi karar metni de üzerinde yorum yapmaya değer bir iletişim unsuru olmaktan çıktı ne yazık ki…
İlla bir şey demek gerekirse;

(i) birinci paragrafı son cümlesine kadar okuduğunuzda “hah, sıkı bir faiz artırımı geliyor herhalde” dersiniz. (ii) “merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını halen sürdürmektedir” … ne kadar şakacısınız Sayın üyeler 😄

(iii) Kredi kanalına olan bu inancınız da göz yaşartıcı. Ama bu kredi meselesini biraz yanlış anlamış olabilir misiniz acaba?