Kıymetli dostlar son zamanlarda Katılım Endeksi şirketlerine yatırım nasıl helal oluyor? şeklinde sorular çoğaldı. Lüzumu üzere konuyu tekrar ele alalım.
Öncelikle “helal mi” “haram mı” gibi ifadeler kendi içerisinde hatalı ifadelerdir. Katılım endeksinde yer alan şirketlere yatırım konusu günümüz İslam alimlerinin içtihatlarına binaen caizdir veya caiz değildir şeklinde bir değerlendirmeye konudur. Dolayısıyla bu meseleye içtihat bağlamında bakarız.
Bir meseleye Haram veya Helal denmesi Allah Teala’nın net bir biçimde kanaatini ifade eder ki bu kavramları her meselede kolaylıkla ağızdan çıkarmamak gerekir. Aksi halde Allah Teala’dan veya Peygamber Efendimizden (sav) kesin bir biçimde bize ulaşmamış meselelerde hatalı şeyler söylememiş olalım.
Katılım Endeksi konusundaki görüşler İslam alimlerinin içtihatlarıdır. Bu içtihatlara uymak veya uymamak bireyin kendi taktiridir.
İçtihatlara hatalı veya yanlış denmez. İçtihat müçtehidin ibadetidir. Mükellefiyetidir. Bu içtihatların kolay verilmediğini ve büyük bir sorumluluk aldıklarının farkında olduklarını da unutmayalım. Nihayetinde üzerine kesin bir nas olmayan meselelerde karar vermeye çalışmakta ve Allah’ın muradını ortaya koymaya çalışılmaktadırlar.
Bu önemli girizgâh sonrası gelelim meselemize.
Katılım Endeksi belirli bir kural setine dayalı olarak oluşturulan bir endekstir. Bu kural seti İslami Finansal kaidelere uygun biçimde oluşturulmuş kriterlerden oluşmaktadır. Bu kriterlere uyan şirketlere ise ortak olunmasının caiz olduğuna kanaat edilmiştir. Kriterler özetle 4 başlıkta incelenebilir;
1. Faaliyet Sahası/Konusu Kriteri 2. Pay Senetlerinin Adil Dağıtımı Kriteri 3. Pay Senetlerinde İmtiyaz Kriteri 4. Finansal kriterler şeklindedir.
İlgili kriterler bir şirketin katılım endeksine dahil olması için gerekli şartları ihtiva etmektedir. Bu kriterlerin hepsinin karşılanması halinde şirket listeye alınır ve yatırım yapılabilir kabul edilir.
Tüm kriterlere aynı anda uygunluk şarttır. Herhangi bir kritere uyulmaması halinde şirket listeye giremez, listede iken kritere uyulmamaya başlandı ise listeden çıkartılır.
Şimdi bu kriterleri yani hangi durumlarda şirketlere yatırıma icazet verildiğini kendi özelinde açıklayalım...
KATILIM ENDEKSİNDE FAALİYET SAHASI/KONUSU KRİTERİ
Temel ilke olarak faaliyet sahası İslam’ın öngördüğü ilke ve hükümlere ters düşmeyen şirketlerin kurulması ve bu şirketlere ait pay senetlerinin ihraç edilmesi caizdir.
Sözleşmeye dayalı ortaklık kurmanın meşruiyeti Kur’an-ı Kerim, sünnet ve icmâya dayanır.
Kur’ân-ı Kerim’de ortaklıklardan bahsedilip yasaklanmamış olması (Sâd 38/24; Zümer 39/29); Hz. Peygamber’in kendisinin bizzat ortaklık yapması yanında (Hâkim, Müstedrek, II, 61) sahabenin yaptığı ortaklıkları onaylaması (Buhârî, Şerike, 10) ayrıca biri diğerine hıyanet etmediği sürece iki ortağın üçüncüsünün Allah olacağı yönündeki beyanı (Ebû Dâvûd, Büyû, 26) söz konusu meşruiyetin dinî dayanakları arasındadır.
İslam’ın öngördüğü ilke ve hükümlere ters düşen şirketlerin kurulması ve bunların pay senetlerinin ihracı ise caiz değildir.
İslam’ın öngördüğü ilke ve hükümlere ters düşen faaliyetlerin başlıcaları şunlardır:
•Alkollü içki üretim ve ticareti,
•Tıbbi gayeler dışında uyuşturucu maddelerin üretim ve ticareti,
•Kumar ve kumar hükmündeki faaliyetler,
•Domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti,
•Faizli finans işlemleri,
•Para ve/veya para hükmündeki varlıklar arasında yapılan vadeli işlemler,
•Ahlaka ve İslami değerlere aykırı yayıncılık,
•İslami değerlerle bağdaşmayan eğlence, otelcilik vb. faaliyetler,
•Çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler,
•İnsan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler,
•Sağlığa zararlı tütün ürünlerinin üretim ve ticareti.
Bu faaliyetler dışında kalan kuruluş amacı ve faaliyet alanı mubah olan şirketlerin pay senetlerinin alınıp satılması caizdir. Ancak pay senedi alım satım işlemlerinin haksız kazanç doğurabilecek manipülasyonlardan ve hileli işlemlerden uzak olması gerekir.
Yukarıda ifade ettiğimiz sahalar dışında faaliyet gösteren şirketler Katılım Endeksi Faaliyet kriterini sağlıyor demektir. Ancak bu tek başına yeterli değildir. Ardından diğer kriterlere bakılmaktadır.
Şimdi bir diğer kritere geçelim...
Mar 22, 2023 • 17 tweets • 3 min read
BİREYSEL ZEKÂT NASIL HESAPLANIR?
1. Bazı kardeşlerimiz zekâtını hesaplamakta zorlanmaktadır. Hesabın nasıl yapılacağını ana hatlarıyla aktaralım.
Amacımız gider ve gelirler sonrası İslam'da zenginlik ölçüsü olan 80,18 gr. altın veya ona denk paramız var mı? anlamaktır ++
2. Allah Zekatlarınızı kabul buyursun. Öncelikle zekât vermekle yükümlü müyüm sorusuna cevap bulunmalı. Aşağıdaki giderleri eksi hanesine yazalım:
a. Kira gideri: Kirada oturuyorsak 1 yıllık ödeyeceğimiz toplam kira birazdan belirteceğimiz toplam varlıklarımızdan çıkarılacak. ++
Dec 10, 2022 • 7 tweets • 1 min read
HİSSE SENETLERİNİN ZEKATI MESELESİ
1. Hisse senedi ticari mal değildir. Şirket sermayesinin tamamı eşit paylarından her birini temsil eden Kıymetli evrak hükmünde bir belgedir. Sahibine sağladığı gelir ise kar payıdır.
2. Bir şirketin hissesini alan kimse aktif ve pasifine de ortak olur. Hisse senedinin zekatı ilk kez 1965 Kahire İslam Araştırmaları Kongresinde görüşülmüş ve 2 görüş ortaya çıkmıştır.
Dec 10, 2022 • 5 tweets • 1 min read
%5 MEŞRU OLMAYAN GELİR KRİTERİ MESELESİ 1. Bu kriterin konma amacı İslam Hukuku’nca meşru olmayan gelirleri, (ister faiz geliri ister farklı yasak faaliyetlerden elde edilmiş olsun) sınırlamak, en alt seviyede tutmaktır.
2. Günümüzde şirketler faizle ilintili faaliyetlerle ister istemez hemhal olmaktadırlar. Bu nedenle İslam alimleri bu tür faaliyetlerden elde edilen gelirlere, belirli bir sınır içerisinde olmak üzere, tolerans göstermişlerdir.
Dec 9, 2022 • 5 tweets • 1 min read
1. BORSA HARAM MIDIR MESELESİ
Pay (hisse) senedi, anonim şirketlerin mali varlıkları üzerinde mülkiyet hakkını temsil eden kıymetli evraktır. Bu senede sahip olan kimse, pay oranına göre şirketin kar ve zararına ortak olur.
2. Pay senedi almanın dini hükmü, bu senedin temsil ettiği şirketin faaliyet alanı ve finansal gelirleri ile bağlantılıdır. Buna göre faaliyet alanı ve finansal gelirleri İslam’a göre meşru olan şirketlerin pay senetleri alınıp satılabilir.
