1- TÜİK'in gelir dağılımı istatistikleri yayınlandı. Verilerle oynanmadığını varsaysak bile sonuçları dikkate alamıyorum. İlk neden beyana dayalı olması ki bizde kayıt dışı çok ve varlıklı kesim gelirini saklıyor. İkincisi en yüksek gelirli %1'lik kesime dair veri yok. Ama asıl neden başka+ 2- Çünkü gelir adaletsizliği değil, asıl servet adaletsizliği önemli. Maalesef bu Türkiye'de ölçülemiyor, Pikketty'nin başını çektiği araştırma grubunun bulguları ise artık güncel değil. Servet ve gelir arasında büyük fark var ancak son birkaç yıldaki anlam farkı iyice büyüdü.

Türkiye'de çalışanların asgari ücretlileştirildiğini, orta sınıfın yok edilerek herkesin yoksullukta birleştirildiğini çok kez yazdım. Buna dair en açık gösterge olan kazanç istatistikleri yayınlandı. Sonuçlar aşağıda. Ücretler gittikçe birbirine yakınsıyor ama dahası var.+ Bu veri 4 yılda 1 yayınlanıyor. 2006'dan 2022'ye ücret artışlarını kıyaslayalım. 2022'de asgari ücret 10,8 katına çıkarken, ortaokul mezunları 10,5 kat ile bu artışa yakın kalabildiler. Yüksekokul mezunları ise 7,4 kat ile çok gerideler.+

BİR GÜN HERKES ASGARİ ÜCRETLİ OLACAK

1.Mart 2017’de, anayasa referandumu öncesinde, bu manşetle bir blog yazısı yayınlamıştım. Yıllar geçti ve süreç tam da böyle ilerledi. Bunun sebeplerini ve sonuçlarını ise yeterince irdelemedik. Önce siyasi altyapısını ayrıntılandıralım. 2.Türkiye’de 1980 sonrasında sendikasızlaşma yaygınlaştı ve toplu sözleşme hakkı çok dar bir alana sıkıştı. Toplumsal birliktelik yerine bireysel mücadele ağırlık bastı. İş dünyası işçi hakları konusunda ortaklık gösterebildi, iktidarlar da seçimler hariç dengeleyici olmadılar.

1. Son dönemde borsaya uzun vadeli yatırım yapıldığında mutlaka büyük kazanç sağlanacağına dair tvitler bu mecrada yaygınlaşıyor. Özellikle küçük yatırımcı sayısı artıp yatırım danışmanlığı fiilen sosyal medya üzerinden verildiği için bu konu popüler. 2. Borsa İstanbul’un son 38 yıldaki aylık dolar cinsi değerini inceleyelim. Tabii bu kadar uzun sürede Türkiye ve dünyada birçok farklı durum ve gelişme olduğunu da belirtelim. Mesela 1990 öncesinde liranın tam konvertibilitesi yoktu. Halka arz edilmiş hisse sayısı çok azdı.

DENEYİMSİZLERE BORSA TECRÜBELERİ
Son dönemin ana konusu borsa ve tedirginlik artıyor. Bu nedenle, hisse senedi yatırımı üzerine, kısa notlar yazayım dedim. Bir kısmı çelişkili, bunları atasözleri gibi yorumlamalı. Hangi doğrunun ne zaman geçerli olduğunu bilmekse asıl hüner. +++ 1-Ekonomi, finans, yatırım ve borsa birbirinin uzantısıdır ama birbirlerinden epey ayrıdır. Misal ekonomistler çoğunlukla riskleri ifade ederler. Endişelerinde belki haklıdırlar ancak borsada asıl para bu zamanlarda kazanılır. Yani makro risklere portföyünüzü doğrudan etkilemiyorsa çok takılmayın. Siz hazine bakanı değilsiniz.

1. Dün gece alınan kararlardan sonra, bir kez daha bilgisizlikle saflık düzeyinde iyi niyetin iç içe geçtiği bir algı hatası gözlemliyorum. Yani niyet etmek ve karar almakla sürecin kendiliğinden gelişeceğine dair beklentilerle bunun hemen işe yarayacağına dair kamuoyu algısından bahsediyorum. Konuyu, süreci ve sonuçlarını ayrıntılandıralım. ınan asıl önemli karar KKM’yi ‘sözde’ sona erdirme amaçlı. Diğer kararsa brüt döviz rezervlerine etki edecek, önemi az olan bir zorunlu karşılıklar üzerine. Bu kararın niyeti ve teknik sonuçlarına gelmeden; KKM’nin ilk çıktığı ve liralaşma olarak isimlendirilen serüvene dönelim. TCMB ve BDDK tarafından yapılan çok sayıda kısıtlama ve hatta fiili cezaya rağmen TL cinsi mevduat artırılamadı. Tersine dövize endeksli KKM ile dolarizasyon güçlendi ve o esnada TCMB rezervleri tükendi. Yani karar aldım demekle olmuyor; teknik altyapı ve güven kritik. En iyi örneklerinden biri kiralara konulan %25 sınırının birçok yerde uygulanamaması.2.Al

1. Türkiye ağır bir iktisadi buhran içerisinde ve maalesef bunu inkâr eden, sözde tarafsız veya muhalif ama güya bilgili isimler çok. Bugünkü konumuz bu hataya düşen iyi niyetli bilgisizlerle kötü niyetli bilgililerin bu oyununu ortaya çıkarmak. İsimlerin ifşasını ise okuyuculara… twitter.com/i/web/status/1… 2. Türkiye ekonomisi Mart 2018'de ekonomik bunalım içerisine girdi. Bu süreçte büyük şoklar da yaşadı, göreceli olarak sakin günler de geçirdi. Günümüzdeki buhranlar da bu şekilde gerçekleşiyor; yani tek bir şok ve kırılma yerine uzun yıllar süren ve içine düşüldüğünü unutturacak… twitter.com/i/web/status/1…

1- Seçim sonrası döviz kuru gelişmelerini kısaca değerlendirelim. Tek iyi haber; hala bir döviz kuru atağı yaşamamamız. Özellikle seçimin ardından gelen ilk 7 iş günündeki %7 oranındaki artış, sabit kur rejimindeki kontrollü devalüasyonlar gibiydi. Bugün durum aniden ciddileşti 2- Bunu tetikleyen neden Bloomberg haberlerindeki gibi Asya'daki yatırımcılar alabilir, fakat esas sebep bu değil. Merkez Bankası döviz satışına devam ediyor. Bir yandan şahıs ve kurumların dövize erişimleri hala sınırlandırılıyor. Fakat eldeki dövizler artık yeterli gelmiyor.

1- Finansal bağımsızlığımızı yitirmemize neden olan AKP'nin ülkemizi düşürdüğü durum bugün tarihi bir noktaya ulaştı. Merkez Bankası net rezervleri EKSİ 0,2 milyar dolara düştü. Bu noktaya en son 1 Şubat 2002 tarihinde gerilemiş ve 4 Şubat tarihinde IMF ile anlaşma imzalanmıştı. 2- Şu saatten sonra artık kimse lafı çevirmesin ve gerçekleri inkar etmesin. IMF'li günlere döndük. Üstelik bu verilerde makyajlar var. Misal Katar ile 15 milyar, Çin ile 6 Milyar, BAE ile 5 milyar ve Güney Kore ile 2 milyar dolarlık swap anlaşması düşürülmeden halimiz budur.

1- Seçimlerde ilk tur geride kaldı. Rezervler tarihi dipte. Döviz alımında kısıtlamalar mevcut. Ancak Kapalıçarşı ve bankalararası piyasa arasındaki döviz kur farkı da azaldı. Dolar kuru resmi olarak sadece 19,80.
Öyleyse neler oluyor? Herkesin anlayacağı şekilde açıklayalım. 2- Uzun hikayenin merkezinde yine rezervler ve örtülü döviz satışları var. Ancak bu sefer başrolde KKM var. KKM'ye hem dövizden hem de TL'den geçiş olabiliyor. Ancak son dönemdeki artış çok büyük ölçüde dövizden. Veriler açıklanmıyor ama döviz mevduat hacmindeki düşüş ima ediyor.

Merkez Bankası turuncu alarmda. Döviz talebi engellenemiyor, TCMB rezervleri yine tarihi dibe yol alıyor ve mevcut faiz politikasında bir değişim olacağına dair sinyal verilmiyor. Bu ortamda nisan ayı atlatıldıktan sonra, seçimlere kalmadan mayıs ayında yeni şok yaşanacak.+ TL ve döviz cinsi kredilerde artış sürüyor. Enflasyonun yine kontrolden çıkacağı ve dövizin ucuz kaldığı beklentisiyle TL tercih edilmiyor. Döviz satışı engellemeleri sadece kötüleşmeyi yavaşlatıyor. Kapalıçarşı'dan fiziki döviz toplanması sermaye kontrolü endişesini yansıtıyor+

1- Merkez Bankası toplantıları önemini yitirdi. KKM'ye örtülü faiz artırımı geldi. Sözde dost ülkelerden tek seferlik döviz sağlanıyor.
Ancak bir kez daha döviz krizine doğru yol alıyoruz. Peki neden? Çünkü yastık altına kaçış var. Hikayenin sonu ya kontrol ya güven. Açıklayalım. 2- Önce banka hesaplarında park etmiş döviz ve altın ile fiziki dövizi ayırmak gerekiyor. Bir de doğrudan dolar ve avro para birimlerini üreten merkez bankalarına swap hatlarıyla erişebilmenin önemini kavramamız gerekiyor. Çünkü döviz kurunun artması ile döviz yokluğu aynı değil.

1- Uzun zamandır bana sorulan soru ekonomiye ilişkin hangi senaryoda olduğumuz. Son dönemi kısaca değerlendirelim; bizi seçim süreci ve ardından ne beklediğini ifade edelim. Böylece seçmenler başlarına ne geleceğini bilip ona göre oy verebilsin; 2018 sonrası gibi şaşırmasınlar! 2- Türkiye ekonomisi; cehalet sonucu Kasım 2021'de yaşadığı ölçüsüz döviz kuru şoku neticesinde, yarı-Arjantinleşme şeklinde ifade ettiğim döneme girdi. Yani ilk bakışta sermaye serbestisi sürüyor; ancak döviz kuru ve faiz oranları gibi fiyatlara dolaylı müdahaleler artıyor.

1-Eyikrüt isimli hayali bir ülkede 1923’te cumhuriyet ilan edilmiş. Büyük umutlarla kurulan bu ülke cumhuriyet kazanımlarının çoğunu zamanla yitirmiş. Kalanları kurtarabilmek için 2023 seçimleri son şansmış, fakat yine kaybedilmiş.
Peki, bu hayali ülkeye sonraki 3 yılda ne olmuş? 2-Öncelikle bu hikâyenin tümüyle hayali kişi ve kurumlara ilişkin olduğunu belirtelim. “Su akar yolunu bulur veya daha kötüsü olmaz ki” diyen bu hayali ülkedeki apolitik iyimserleri son 5 yılda yaşananların mislini yaşayacakları gerçekleriyle ayıltalım.

Onları istifaya davet etmek veya hatalarını anlayıp istifalarını beklemek hikayeyi hiç anlamamak demek.
Bir asırdır istedikleri, son 20 yılda uyguladıkları ve 2016 sonrasında tam gaza bastıkları davalarında son engel 2023 seçimleri. Buraya kazara değil, bile isteye getirdiler+ Şüphesiz bu kadar hasar vermeden ve haliyle hasar almadan şu noktaya varmak isterlerdi; ancak cahillikleri ve şanssızlıkları süreci buraya getirdi. Kalıcı zafere bir seçim daha yakınlar, ardından bir daha hiçbir serbest seçim olmayacak, hatta istifaya davet dahi yazamayacaksınız+

1999'da Gölcük depreminde hayatını kaybeden sayısı resmi olarak 17118 idi. Nüfusun daha az olduğu ve teknolojinin daha çok geliştiği bir ortamda Maraş depremindeki can kaybı sayısı şimdiden 17406 kişi. Bu sayı hayal gücümüzün çok ötesine kadar çıkabilir, hepimiz endişeliyiz.+ Şüphesiz bu haftaki felakette üst üste 2 deprem olması, sert artçı şoklar ve ana depremlerin daha şiddetli olması da etkili. Fakat artık dürüst herkesin ifade ettiği haliyle temel nedenler; yanlış yerlere yanlış yapı stokları ve deprem sonrasındaki sürecin yönetilememesi.+

Ara ara kurtarma çalışmalarından güzel haberler alıyoruz. Eski depremlerde de olurdu; ancak şu anda can kaybı öyle büyük ki, bunlarla yetinebilmemiz mümkün değil. Hala ilçelerden arama kurtarma için çok talep var. Köylerin iletişim ve ulaşımı açık mı şüpheliyim. + Büyük ihtimal cuma gününden itibaren mucize haberler bekleyeceğiz. Ancak süreç bununla bitmeyecek. Barınma, ısınma ve beslenme ihtiyacı olan binlerce insan olacak. Hem de haftalarca. Çocukların okulları, gençlerin sınavları, yetişkinlerin kariyer çabalarını söylemiyorum bile.+

36 saat oldu ancak kayıplara ve yaralılara dair il bazlı veri paylaşılmadı. Açıklanırsa, sahadaki gözlemlerle muhtemelen uyuşmayacağı için, bazı yerlere hiç ulaşamadıkları ortaya çıkacak. Aynısını pandemide de yaptıklarını unutmayalım. Verilerle aleni biçimde oynamışlardı.+ Bu konu çok önemli. Krizi yönetmek yerine daha şimdiden algı oluşturma çabasına girdiler. Erdoğan'ın az önceki açıklamalarına göre deprem sanki dün değil bugün yaşandı ve hızla her şey kontrol altına alındı. Bu zaten mümkün değil, hayalci değiliz ancak güvenilir bilgi istiyoruz+

1- İlk depremin ardından 30 saat geçti. Bunun anlamını hepimiz biliyoruz. Soğukta, enkaz altında kalan ve aç susuz olan herkes iyice zorlanacak. Buna karşılık devlet hala Hatay'da yok. Deprem bölgesindeki küçük ilçelerden haber alınamıyor. Muhtemelen köylere de kimse ulaşmamış. 2- Artık bir şeyler yazmak gerekiyor. Durumun hassasiyetini; yani hala umutların var olduğunu ve mevcut yöneticilerle bu afeti atlatmak zorunda kaldığımızı bilerek yazıyorum. Tahminimce yaşanan felaketin asıl boyutunu bugün idrak edeceğiz, ne yazık ki devleti yönetenler de.

1- Son 20 yılın enflasyonunu değerlendirelim. Nereden nereye geldik, ücretler ne oldu, TÜİK'e neden güvenmiyoruz ve en çok hangi ürün zamlandı?

1 Aylık TÜFE: %1,18 
1 Yıllık TÜFE: %64,27 
20 Yıllık TÜFE: %1122,36 
1 Ocak 2003’teki 100 TL’nin bugünkü  değeri: 8 TL 

Kaynak: TÜİK 2- 2018'den beri enflasyonda yükseliş var. Öncesindeyse önemli bir düşüş vardı ve 1970'te içine girdiğimiz enflasyon sarmalından 2004'te nihayetinde çıkabilmiştik. Fakat bu kısmen yalancı bahardı, esasında üretmek yerine birçok şeyi Çin'den ucuza alıyorduk. Sonucu dış borç oldu.

1- Bugün AKP iktidarının 20. yıldönümü. Eğitim ve dış politika gibi alanlarda başarısızlık ve tutarsızlıklar çok. Ancak en ağır yük ekonomi yönetiminin tercihleri ve beceriksizlikleri sonucu gerçekleşti. Kamu varlıkları yitirildi, dış borçlar rekor kırdı ve enflasyon patladı. 2- Türkiye üretmeden tüketen bir ülke haline getirildi ve sıcak paranın akışıyla bu tercih uzun yıllar fark edilmedi. Aşağıda mal ve hizmet açıklarının toplamı olan cari açık verisi var. AKP'den önce böyle bir sorun yoktu. Son 20 yılda bu açık birikimli 625,8 milyar dolara çıktı.