İSTANBUL DEPREMİYLE TÜM TÜRKİYE’NİN MALİ YIKIMI

1.Kahramanmaraş merkezli depremler hafızamızda. Bugünkü 6,2 şiddetindeki deprem bize 1999 felaketini hatırlattı. Can ve mal çok önemli. Fakat ötesi de var. İstanbul çökerse tüm ülkeyi beraberinde yutar. Resmi veriler aşağıda. 2.Mart 2023’teki İzmir İktisat Kongresi’ndeki sunumundaki çok kritik bulduğum deprem başlığından bazı veriler paylaşacağım. Jeofizik-jeoloji uzmanı olmadığımı hatırlatayım. Yani depremin varlığını bilemem ama yıkımın mali sonuçlarını anlatabilirim.

1-İmamoğlu’nun diploma iptaliyle başlayan süreçte 1 haftayı geride kaldı. Merkez Bankası’nın döviz pozisyonundaki ani bozulma 30 MİLYAR DOLAR. Fakat bu hasarın sadece görünen yüzü. Faiz koridorunu artırma ve likidite sıkıştırılma ile ancak durumu kurtarabildik. 2-Son 1 yıldaki 135 milyar dolarlık net rezervlerdeki iyileşmenin oldukça kısa vadeli ve kırılgan olduğu biliniyordu. Sadece 5 iş gününde, bunun 30 milyar doları yitirildi. Yüksek faiz ve düşük kur ile ancak sağladığımız rezervler hızla buharlaştı.

EKREM İMAMOĞLU İDDİANAMESİ

1. Hukukçu değilim, ancak mesleğimden ötürü mali suçlar hakkında değerlendirme yapabilirim. İmamoğlu’nun 2 sorgusunu ayrıntılı inceledikten sonraki görüşüm açık; iddialar güçlü delillerle desteklenmemiş ve suç varsa doğrudan İmamoğlu ilintili değil. 2.Kamuoyuna yayınlanmış bilgilerle ve bir biçimde geleneksel ve sosyal medyaya sızdırılmış doğru-yanlış analizlerle kesin hukuki çıkarım yapmak mümkün değil. Ancak 560 milyar TL tutarında bir yolsuzluğu ortaya koyacak ikna ediciliği güçlü delil ve tanık yok.

2007-13 arasında, bankacılık sektöründe AKP adına beyin yıkama aparatı olmak çok yaygındı. Gezi olaylarına kadar maalesef birçok kişi bunlara kandı. O dönemki öngörüleri zaman içinde bütünüyle tutan biz Atatürkçülerle çok dalga geçildi.
Aşağıda Cevdet Akçay'ın bir iletisi var.+ Bu ileti doğru mudur bilemem. Doğrulanmasa da ismi geçen kişiyi iyi tanıdığım ve 2014-16 arasındaki AKP'nin feci döneminde de görüşlerini ilk ağızdan çok duyduğum için şaşırmıyorum. Tam da böyle düşünüyordu. AKP zamanla kendi gerçeklerini ortaya çıkardı ama hala ona inandılar.+

Tam da bugün konuştuğumuz Noel bahanesiyle yılbaşına karşı çıkmanın esas neden olmadığını ortaya çıkaran bir video. Gayet açıkça, ot gibi yaşamak gerektiğine inanıp bunun dışında kalan muhafazakarları bile eleştiriyor. Bu gruplara göre ahlaksızlığı Kemalizm getirmişmiş! +

https://twitter.com/ajans_muhbir/status/1869563305569722652

Halbuki hayatı daha dolu yaşamak, hem tüketim ve üretim yönüyle, bir ahlaksızlık değil. Dahası ahlaksızlık olsaydı bile, nedeni Kemalizm değildi. Orta ve üst düzey gelire ait zevkler Osmanlı döneminde de var. Şaşkınlıkları şundan; parayı bulan az veya çok modern hayat istiyor.+

BORSADA KAYBEDENLERE TAVSİYELER
Öncelikle geçmiş olsun. Anaparanızı koruyorsanız daha sakin olun. Paranın zaman değerinden ötürü, ilk yatırımınızı mevduata koyduğunuzda ulaşacağı değeri hesaplayın. Onun yarısına kadar inmemişseniz oyuna devam edebilirsiniz.+++ 2-Bu miktarın da altındaysanız; buradan kazanıp dışarıda yiyenlerin kaynağı siz olmuşsunuz. Gurur yapmayın, direkt borsadan çıkın, bu başarısızlıkla kalanı da yitirirsiniz. Borsa herkese uygun değildir. Bunu kötü top oynayan çocuğun sahaya artık gelmemesi gibi görün.

Bugün Bloomberg'teki Türkiye'nin BRICS'e resmi başvuru haberiyle, Türkiye'nin dış politik tercihleri ve haliyle dış finans bulma kapasitesine dair yeni soru işaretleri oluştu. Önce BRICS'e, ardından Türkiye'nin ilgisine ve en sonda da piyasalara etkisine değinelim.+ BRICS; S harfinin ifade ettiği Güney Afrika olmadan, BRIC ismiyle Rusya'da 2009 yılındaki liderler zirvesiyle kuruldu. BM'de daimi temsil edilmeyen ama belirli ekonomik büyüklüğe ulaşan Brezilya ve Hindistan küresel güç sahnesine çıkmak istediler. 2010'da Güney Afrika da katıldı+

Değerli arkadaşlar, enflasyon ile kur ve faiz ilişkisi konusunda kafanız epey karışık. Bu konuyu çözmemiz gerekiyor. Yoksa hatalı ekonomi politikaları yüzünden düştüğümüz çukurun içinden hiç çıkamayız. Ayrıntılı anlatıyorum. Ardından genel soruları yanıtlayacağım.+ Mart 2018'de iktisadi buhrana girene kadar; ana sorunumuz dış borç ve ona bağlı döviz kuru artışlarıydı. Daha Nas yoktu. Enflasyonun büyük ölçüde nedeni dövizdeki artışlardı. Henüz büyük şoklar yaşamamıştık ve ekonomi yönetimine karşı önyargı azdı. Döviz rezervleri de yeterliydi+

1- TÜİK'in gelir dağılımı istatistikleri yayınlandı. Verilerle oynanmadığını varsaysak bile sonuçları dikkate alamıyorum. İlk neden beyana dayalı olması ki bizde kayıt dışı çok ve varlıklı kesim gelirini saklıyor. İkincisi en yüksek gelirli %1'lik kesime dair veri yok. Ama asıl neden başka+ 2- Çünkü gelir adaletsizliği değil, asıl servet adaletsizliği önemli. Maalesef bu Türkiye'de ölçülemiyor, Pikketty'nin başını çektiği araştırma grubunun bulguları ise artık güncel değil. Servet ve gelir arasında büyük fark var ancak son birkaç yıldaki anlam farkı iyice büyüdü.

Türkiye'de çalışanların asgari ücretlileştirildiğini, orta sınıfın yok edilerek herkesin yoksullukta birleştirildiğini çok kez yazdım. Buna dair en açık gösterge olan kazanç istatistikleri yayınlandı. Sonuçlar aşağıda. Ücretler gittikçe birbirine yakınsıyor ama dahası var.+ Bu veri 4 yılda 1 yayınlanıyor. 2006'dan 2022'ye ücret artışlarını kıyaslayalım. 2022'de asgari ücret 10,8 katına çıkarken, ortaokul mezunları 10,5 kat ile bu artışa yakın kalabildiler. Yüksekokul mezunları ise 7,4 kat ile çok gerideler.+

BİR GÜN HERKES ASGARİ ÜCRETLİ OLACAK

1.Mart 2017’de, anayasa referandumu öncesinde, bu manşetle bir blog yazısı yayınlamıştım. Yıllar geçti ve süreç tam da böyle ilerledi. Bunun sebeplerini ve sonuçlarını ise yeterince irdelemedik. Önce siyasi altyapısını ayrıntılandıralım. 2.Türkiye’de 1980 sonrasında sendikasızlaşma yaygınlaştı ve toplu sözleşme hakkı çok dar bir alana sıkıştı. Toplumsal birliktelik yerine bireysel mücadele ağırlık bastı. İş dünyası işçi hakları konusunda ortaklık gösterebildi, iktidarlar da seçimler hariç dengeleyici olmadılar.

1. Son dönemde borsaya uzun vadeli yatırım yapıldığında mutlaka büyük kazanç sağlanacağına dair tvitler bu mecrada yaygınlaşıyor. Özellikle küçük yatırımcı sayısı artıp yatırım danışmanlığı fiilen sosyal medya üzerinden verildiği için bu konu popüler. 2. Borsa İstanbul’un son 38 yıldaki aylık dolar cinsi değerini inceleyelim. Tabii bu kadar uzun sürede Türkiye ve dünyada birçok farklı durum ve gelişme olduğunu da belirtelim. Mesela 1990 öncesinde liranın tam konvertibilitesi yoktu. Halka arz edilmiş hisse sayısı çok azdı.

DENEYİMSİZLERE BORSA TECRÜBELERİ
Son dönemin ana konusu borsa ve tedirginlik artıyor. Bu nedenle, hisse senedi yatırımı üzerine, kısa notlar yazayım dedim. Bir kısmı çelişkili, bunları atasözleri gibi yorumlamalı. Hangi doğrunun ne zaman geçerli olduğunu bilmekse asıl hüner. +++ 1-Ekonomi, finans, yatırım ve borsa birbirinin uzantısıdır ama birbirlerinden epey ayrıdır. Misal ekonomistler çoğunlukla riskleri ifade ederler. Endişelerinde belki haklıdırlar ancak borsada asıl para bu zamanlarda kazanılır. Yani makro risklere portföyünüzü doğrudan etkilemiyorsa çok takılmayın. Siz hazine bakanı değilsiniz.

1. Dün gece alınan kararlardan sonra, bir kez daha bilgisizlikle saflık düzeyinde iyi niyetin iç içe geçtiği bir algı hatası gözlemliyorum. Yani niyet etmek ve karar almakla sürecin kendiliğinden gelişeceğine dair beklentilerle bunun hemen işe yarayacağına dair kamuoyu algısından bahsediyorum. Konuyu, süreci ve sonuçlarını ayrıntılandıralım. ınan asıl önemli karar KKM’yi ‘sözde’ sona erdirme amaçlı. Diğer kararsa brüt döviz rezervlerine etki edecek, önemi az olan bir zorunlu karşılıklar üzerine. Bu kararın niyeti ve teknik sonuçlarına gelmeden; KKM’nin ilk çıktığı ve liralaşma olarak isimlendirilen serüvene dönelim. TCMB ve BDDK tarafından yapılan çok sayıda kısıtlama ve hatta fiili cezaya rağmen TL cinsi mevduat artırılamadı. Tersine dövize endeksli KKM ile dolarizasyon güçlendi ve o esnada TCMB rezervleri tükendi. Yani karar aldım demekle olmuyor; teknik altyapı ve güven kritik. En iyi örneklerinden biri kiralara konulan %25 sınırının birçok yerde uygulanamaması.2.Al

1. Türkiye ağır bir iktisadi buhran içerisinde ve maalesef bunu inkâr eden, sözde tarafsız veya muhalif ama güya bilgili isimler çok. Bugünkü konumuz bu hataya düşen iyi niyetli bilgisizlerle kötü niyetli bilgililerin bu oyununu ortaya çıkarmak. İsimlerin ifşasını ise okuyuculara… twitter.com/i/web/status/1… 2. Türkiye ekonomisi Mart 2018'de ekonomik bunalım içerisine girdi. Bu süreçte büyük şoklar da yaşadı, göreceli olarak sakin günler de geçirdi. Günümüzdeki buhranlar da bu şekilde gerçekleşiyor; yani tek bir şok ve kırılma yerine uzun yıllar süren ve içine düşüldüğünü unutturacak… twitter.com/i/web/status/1…

1- Seçim sonrası döviz kuru gelişmelerini kısaca değerlendirelim. Tek iyi haber; hala bir döviz kuru atağı yaşamamamız. Özellikle seçimin ardından gelen ilk 7 iş günündeki %7 oranındaki artış, sabit kur rejimindeki kontrollü devalüasyonlar gibiydi. Bugün durum aniden ciddileşti 2- Bunu tetikleyen neden Bloomberg haberlerindeki gibi Asya'daki yatırımcılar alabilir, fakat esas sebep bu değil. Merkez Bankası döviz satışına devam ediyor. Bir yandan şahıs ve kurumların dövize erişimleri hala sınırlandırılıyor. Fakat eldeki dövizler artık yeterli gelmiyor.

1- Finansal bağımsızlığımızı yitirmemize neden olan AKP'nin ülkemizi düşürdüğü durum bugün tarihi bir noktaya ulaştı. Merkez Bankası net rezervleri EKSİ 0,2 milyar dolara düştü. Bu noktaya en son 1 Şubat 2002 tarihinde gerilemiş ve 4 Şubat tarihinde IMF ile anlaşma imzalanmıştı. 2- Şu saatten sonra artık kimse lafı çevirmesin ve gerçekleri inkar etmesin. IMF'li günlere döndük. Üstelik bu verilerde makyajlar var. Misal Katar ile 15 milyar, Çin ile 6 Milyar, BAE ile 5 milyar ve Güney Kore ile 2 milyar dolarlık swap anlaşması düşürülmeden halimiz budur.

1- Seçimlerde ilk tur geride kaldı. Rezervler tarihi dipte. Döviz alımında kısıtlamalar mevcut. Ancak Kapalıçarşı ve bankalararası piyasa arasındaki döviz kur farkı da azaldı. Dolar kuru resmi olarak sadece 19,80.
Öyleyse neler oluyor? Herkesin anlayacağı şekilde açıklayalım. 2- Uzun hikayenin merkezinde yine rezervler ve örtülü döviz satışları var. Ancak bu sefer başrolde KKM var. KKM'ye hem dövizden hem de TL'den geçiş olabiliyor. Ancak son dönemdeki artış çok büyük ölçüde dövizden. Veriler açıklanmıyor ama döviz mevduat hacmindeki düşüş ima ediyor.

Merkez Bankası turuncu alarmda. Döviz talebi engellenemiyor, TCMB rezervleri yine tarihi dibe yol alıyor ve mevcut faiz politikasında bir değişim olacağına dair sinyal verilmiyor. Bu ortamda nisan ayı atlatıldıktan sonra, seçimlere kalmadan mayıs ayında yeni şok yaşanacak.+ TL ve döviz cinsi kredilerde artış sürüyor. Enflasyonun yine kontrolden çıkacağı ve dövizin ucuz kaldığı beklentisiyle TL tercih edilmiyor. Döviz satışı engellemeleri sadece kötüleşmeyi yavaşlatıyor. Kapalıçarşı'dan fiziki döviz toplanması sermaye kontrolü endişesini yansıtıyor+

1- Merkez Bankası toplantıları önemini yitirdi. KKM'ye örtülü faiz artırımı geldi. Sözde dost ülkelerden tek seferlik döviz sağlanıyor.
Ancak bir kez daha döviz krizine doğru yol alıyoruz. Peki neden? Çünkü yastık altına kaçış var. Hikayenin sonu ya kontrol ya güven. Açıklayalım. 2- Önce banka hesaplarında park etmiş döviz ve altın ile fiziki dövizi ayırmak gerekiyor. Bir de doğrudan dolar ve avro para birimlerini üreten merkez bankalarına swap hatlarıyla erişebilmenin önemini kavramamız gerekiyor. Çünkü döviz kurunun artması ile döviz yokluğu aynı değil.

1- Uzun zamandır bana sorulan soru ekonomiye ilişkin hangi senaryoda olduğumuz. Son dönemi kısaca değerlendirelim; bizi seçim süreci ve ardından ne beklediğini ifade edelim. Böylece seçmenler başlarına ne geleceğini bilip ona göre oy verebilsin; 2018 sonrası gibi şaşırmasınlar! 2- Türkiye ekonomisi; cehalet sonucu Kasım 2021'de yaşadığı ölçüsüz döviz kuru şoku neticesinde, yarı-Arjantinleşme şeklinde ifade ettiğim döneme girdi. Yani ilk bakışta sermaye serbestisi sürüyor; ancak döviz kuru ve faiz oranları gibi fiyatlara dolaylı müdahaleler artıyor.