Aydın Görey Profile picture
Klasik Antikite, Geç Antik Çağ, Kitab-ı Mukaddes, Roma/Bizans, Ortaçağ, Erken İslam Tarihi meraklısı. DipEd, MEd (TESOL) https://t.co/Li5a8Vg6EN
3 subscribers
Feb 8 16 tweets 6 min read
1/16) Tekvindeki Nuh tufanı ile kadim Mezopotamya tufan anlatıları (özellikle Gılgamış ve Atrahasis destanları) arasındaki paralellikler uzun zamandan beri bilinmektedir. Ancak çoğu zaman metinler arasında kurulan bağ, yaygın olarak zannedildiğinden farklı olabilir. Image 2/16) Söz konusu destanlarla, Tekvin kitabı arasında yüzlerce yıl, hatta bir milenyumdan fazla zaman vardır. Nuh tufanı anlatısının daha yakın dönemdeki bir başka metinle, Berossus’un tarihi ile ortak noktaları olması dikkat çekicidir ve akademide önem kazanmaktadır. Image
Dec 28, 2024 11 tweets 5 min read
1/11) İbrani Kutsal Kitabının ünlü hikayesi Habil ve Kabil (metinde Kayin), içerdiği bazı kelimelerle, öğeleri hayli bulanık olan anlatıyı biraz daha anlaşılır kılmaktadır. “....günah kapıda pusuya yatmış, seni bekliyor. Ona egemen olmalısın.” cümlesi buna iyi bir örnektir. Image 2/11) Burada "pusu kurmuş" olarak çevrilen, kimi zaman kapı yahut eşik önünde çömelmiş olarak çevrilen ץבר “robes” bize önemli bir ipucu verir. Bu kelime esasen Akkad dilindeki “rabitsu/rabisu” denilen kötü cinlerle benzer özellikler gösterir Image
Oct 12, 2024 17 tweets 5 min read
1/17) İbrani Kutsal Kitabında bilinen anlamıyla ahiret hayatı kavramı yoktur. Sıklıkla kullanılan bir kelime Türkçeye “Ölüler Diyarı” olarak çevrilen “Şeol”dür. Ancak bu yine de ölüm sonrası ödül/ceza kavramları içermez, çünkü Şeol tüm ölülerin gideceği yerdir. Image 2/17) Tüm ölülerden kasıt şudur, iyiler ve kötüler, inananlar ve inanmayanlar, İsrailoğulları ve diğer milletler; her ölen Şeol’e gider, yahut metinde kullanılan deyimle Şeol’e iner. Burası, yer altında gölgeler ve karanlıklar içerisindeki ıssız bir mekandır. Image
Sep 21, 2024 14 tweets 4 min read
1/14) İbrani Kutsal Kitabının kaynakları, farklı devir ve geleneklerden geldiği için metinde gerek açık, gerekse üstü kapalı çelişkiler, farklı anlatımlar vardır. Bunların arasında pek de dikkat çekmeyen bir tanesine değinelim: Lut ve İbrahim’in akrabalık derecesi. Image 2/14) M.Ö 8.yüzyıla tarihlenen J kaynağında İbrahim ve Lot kardeş olarak tanıtılır. (Tekvin 13:8) Ama soykütüklerinin bulunduğu ve M.Ö 6 yahut 5. Yüzyıla tarihlenen P Kahinler kaynağında Lut’un İbrahim’in kardeşinin oğlu yani yeğeni olduğu söylenir.
Aug 17, 2024 9 tweets 3 min read
1/9) İbrani Kutsal Kitabındaki altın buzağı anlatısını bilirsiniz. On Emiri almak için Sina dağına çıkan Musa’nın dağda kalma süresi uzamış, halk da Harun’dan kendilerine bir altın buzağı yapmasını istemiştir. Image 2/9) Yahve dağdaki Musa’ya halkının azdığını ve onları helak edeceğini, Musanın soyundan itaatkar yeni bir halk yaratacağını söyler. Musa bunu kabul etmez ve kavmi için merhamet diler.
Aug 10, 2024 8 tweets 3 min read
1/8 İbrani Kutsal Kitabının ilk beş kitabı Torah henüz krallığın olmadığı erken bir çağı tasvir eder. Bu dönemde geleneksel olarak monarşiye atfedilebilecek siyasi ve dini fonksiyonlar Musa’ya atfedilmiştir. Ama Musa, İbrahim İshak ve Yakup gibi atalardan birisi değildir. Image 2/8 Gerçekten de yakından bakıldığında metin Musa’nın soykütüğüyle ilgilenmez. Çıkış Kitabı 6. Babda bir soykütüğü vardır ama bu daha çok Harun için yapılmışa benzer. Zira Haruni tapınak kahinleri için bu soydan gelmek ve bunu kanıtlamak elzemdi.
Aug 3, 2024 9 tweets 3 min read
1/9 İbrani Kutsal kitabındaki önemli karakterler her zaman çok uzun yaşarlar. Örneğin Adem 930, Nuh 950 sene yaşar. Benzer şekilde İbrahim 175, İshak 180, Yakup 147 ve Musa 120 sene yaşamıştır. Yusuf ise 110 sene yaşamıştır. Peki neden 110 sene? Image 2/9 Antik Mısırın 12.hanedanı döneminde yazıya geçirilen – ama eski masallar anlatan – Westcar Papirüsünde, Firavun Khufu’ya Djedi adında bir büyücüden bahsedilir. Djedi, 110 yaşında olmasına rağmen sağlığı yerindedir. Günde 500 ekmek, yarım öküz yer ve 100 maşrapa bira içer. Image
Jun 28, 2024 7 tweets 2 min read
1/7 İbrani Kutsal Kitabından Tesniye'nin en önemli yasası ve temelde tüm söyleminin etrafında toplandığı hayati öneme haiz yasa, kültün / ibadetin merkezileştirilmesidir. Yani artık tüm tapınma, yerel mabetler yerine tek bir merkezi mabette gerçekleşecektir. Image 2/7 Peki Levililer merkezileşmeden nasıl etkilenmişlerdir? Yerel madetlerin eski kâhinleri olan ve merkezileşmenin ardından hem yaşadıkları bölgelerden(ki kahin sınıfı olarak toprak hakları hiç olmamıştır) hem de meslekten mahrum bırakılan Levililer için bir düzenleme vardır. Image
Mar 11, 2023 25 tweets 6 min read
1)İbrani Kutsal Kitabının yaradılış, tufan ve atalar döngüsünü konu olan ilk kitabı Tekvin’in kendinden sonraki Torah kitaplarla çok büyük farkları olduğunu hatırlarsınız. Daha önceki yazılarda Tekvin bölümündeki Avot yani Atalar döngüsünden de bahsetmiştik. 2)İbrahim, İshak ve Yakup’tan müteşekkil ataların anlatısı, Musa ve sonrasındaki dönemden farklı öğeler içermektedir.Atalar, yaşadıkları yöredeki kavimlerle göreceli barış içinde yaşamış, çatışmalarının sonunda barış yapmış daha uyumlu olmuşlardır.
Feb 4, 2023 25 tweets 6 min read
1)Daha önce altın buzağı hadisesine değinmiştik. Yahudiler haricinde Hrıstiyanlar ve Müslümanlar tarafından da putperestlik olarak görünen bu hadise, acaba gerçekten de öyle midir? Çöldeki İsrail kavmi, Musa’nın yokluğunda başka bir tanrıya tapmış mıdır? 2)Tanah’ın Çıkış kitabında açıkça görüldüğü gibi, insanları altın bir buzağı yapmaya iten kendilerini Mısır’dan henüz çıkarmış olan ve minnettar olmaları gereken tanrıları Yahve’den ümit kesmiş olmaları değildir.
Jan 21, 2023 21 tweets 5 min read
1)Daha önceki yazılarda Belgesel (Documentary) Hipotezinden bahsetmiştik. Ancak özellikle 1980’lerden sonra bu hipoteze yönelik eleştirler çoğaldı. Bu da hipotezin farklı ve yeni şekillerde güncelleşmesine neden oldu. Hatta bazı araştırmacılar hipotezi tamamen terk ettiler. 2)Bunun bir sonucu olarak yeni yaklaşımlar akademide güç kazanmaya başladı. J ve E’nin varolmadığı varsayılırken, D ve P nin hala genel anlamda geçerli olduğu özellikle Avrupa Biblikal akademi camiasında yaygın görüş haline gelmeye başladı.
Dec 24, 2022 20 tweets 5 min read
1) Geçen sefer İbrani Kutsal Kitabı Tanah’ta günümüzdeki anlayışla monoteist olarak okunan bazı bölümlerin esasında tam olarak bu anlama gelmediğinden bahsetmiştik. Bu kısımların asırlar içerisinde gelişen, değişen bakış açısıyla geriye dönük yorumlandıkları görülmektedir. 2)Bunun çok belirgin bir örneği Tesniye kitabının 6.babındaki ünlü “Şema Yisrael” ayetidir. “Dinle, ey İsrail! Tanrımız RAB tek RAB’dir” diye çevrilir. YHWH kelimesinin üzerindeki tabu nedeniyle günümüzde dualarda onun yerine “Adonai” (Rab) kelimesi ikame edilmiştir.
Nov 19, 2022 22 tweets 5 min read
1)Torah’ı oluşturan beş kitaptan ilki olan Tekvin ve sonrasındaki dört kitap: Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye arasında sadece anlatım tarzında farklılıklar yoktur. Bunun yanısıra kavramsal, toplumsal ve teolojik farklar da göze çarpar. Image 2)50 babdan oluşan Tekvin kitabının ilk 11 babı yaradılış ve Nuh tufanını konu alır. 12 ila 36 arasındaysa ataların hikayeleri vardır – sırasıyla İbrahim, İshak ve Yakup. 37-50 arasındaki son kısım - ki takriben 15 sayfa kadardır – Yusuf’un hikayesine ayrılmıştır.
Aug 14, 2022 18 tweets 3 min read
1)Şeytan ayetleri ve Garanik Vakası yeniden gündeme geldiği için ilginç bir noktaya dikkat çekmek gerekir. Neden erken dönem anlatısında siyer ve tefsirlerde bu olay yer alırken hadis kitapları bu konuda suskundur? Neden sonraki dönem Müslümanları bu olayı şiddetle reddeder? 2) İlk olarak geleneksel İslam anlatısında farklı amaçları olan söylem çeşitlerini tespit etmek gerekmektedir. Kuran bir üst metin olarak kalmak şartıyla, bu söylem çeşitleri siyer/megazi, tefsir ve hadis olarak üçe ayrılır.
Feb 18, 2022 25 tweets 5 min read
1) Bu kez 4 ve 6. asırlar arasındaki ilginç bir dini reforma değineceğiz. Yemen’deki Himyer Krallığı yazıtlarının incelenmesiyle belirginleşen yeni bir tek tanrıcı akıma, kimilerinin Rahmanizm diye adlandırdığı dine göz atacağız. Image 2) Himyer krallığı 2. Asırdan başlayarak Yemen’deki diğer krallıkları güçlenmeye başladı. 500’lerin başında etki alanı Yemen’den Yesrib’e uzanan bu devasa devlet 380-384 arasında önemli ve radikal bir dinsel reform yaşayarak Yahudiliği resmi din olarak kabul etti. Image
Apr 9, 2021 18 tweets 5 min read
1)Kimi zaman, Eski Akdeniz, Ortadoğu ve Batı Asya geleneklerinin nasıl birbirini etkilediği, ne kadar girift oldukları gözümüzden kaçıyor. Kendi inanç / öğretilerini diğerlerinden üstün gören zihniyet tüm coğrafyada etkisini inanan / inanmayan herkes için devam ettiriyor. Image 2) Kendi inanç / gelenek/ yorumlarını hayatın merkezine oturtanlar, tarihsel hadiselerin birbiriyle ilişkilerini göz ardı ederek yahut görmezden gelerek gerçeklikten kopuk izole bir anlayışı asırlarca egemen kıldılar.
Feb 28, 2021 18 tweets 4 min read
1) Bir önceki yazıda Hatra ve Antakya sürgünlerinden bahsetmiştik. Merv’li Abdülmelik Mesihi bir programla ortaya çıktığında da Suriye kökenli eski inançları yeniden batıya götürmüştü. Hatra işgal edilip halkı sürgün edildiğindeyse başka bir kent öne çıktı. Image 2) Bu kent çok daha güneydeki, bugünkü Kufe yakınlarındaki “Hire / Hira” kentiydi. Kurucusu ve efsanevi lideri Amr bin Adi hakkında tarihi veriler hayli azdır. Ancak oğlu İmr-ül Kays (6. Asırda yaşamış şairle karıştırmamak gerekir) daha da ünlüdür.
Jan 22, 2021 20 tweets 6 min read
1) Bu sefer daha önce hiç değinmediğimiz bir konu var. Arap devletininin, İber yarımadasına yayılması ve sonraki dönemlerde Endülüs Emevi devletiyle devamı olan emirlikler. Peki 711’de İspanya'ya çıkan ve ülkeyi 10-15 senede fethedenler hakkında İspanyol kaynakları ne diyor? Image 2) İber yarımadası Hristiyanlarının, Araplardan ilk bahsettiği tarihi döküman Sevilleli İsidore’un tarih kitabına anonim eklemelerde ortaya çıkar. Bu belgelerin 740-750 civarında yazıldığı düşünülmektedir ve Araplardan bahsedilir ama İslam adında yeni bir dinden bahis yoktur. Image
Jan 15, 2021 17 tweets 4 min read
1)Bu kez, biraz her zaman yaptığımızın dışına çıkıp tek bir şahsiyeti konu edelim. Emeviler ve Abbasiler için önemli olan ünlü kumandan Mesleme bin Abdülmelik’ten bahsedelim. Image 2)Adından da anlayabileceğiniz gibi Mesleme, Kubbe Kayasını inşa ettiren Abdülmelik’in oğludur. Bir cariyeden doğduğu için halife olamamıştır ama kardeşleri Velid, Süleyman, II. Yezid ve Hişam arka arkaya halife olurlarken, o bir kumandan ve vali olarak kalmıştır. Image
Jan 8, 2021 13 tweets 4 min read
1) Fetihler ve Eski İran tarihinin geleneksel İslam tarihine dahil edilme nedenleri ve sürecinden bahsettikten sonra sıra şimdi İslam öncesi Arap tarihinin yazılmasına geldi. 2) Müminler / inananlar olarak tanımlanan ilk grupların birbirlerine üstünlük sağlamaya çalışmaları, sadece ilk fetihlerde yer almalarıyla sınırlı değildi. Kabileler eski çağlara dayanan önemlerini, kahramanlıklarını kanıtlamak istiyorlardı.
Dec 22, 2020 7 tweets 5 min read
Değerli takipçilerim; bir seneye yakın zamandır yazılarıma gösterdiğiniz ilgi için çok teşekkür ederim. Yirmi konuda yazı yayınlamışım ama bunlar dağınık olarak duruyordu. Bu twitle hepsini daha kolay okunması için bir araya topladım. 1)Zeyd karakteri üzerine bir analiz
2)İslam fıkhı ve yabancı kaynakları
3)Kutsal tarihlerin elde ediliş şekilleri
4)Negev Çölü ve Levant bölgesi )