Covid19 sonucu koku kaybının (Anosmia) sebebi:
Bağışıklık hücreleri Covid sonrasında koku alan dokuda kalıyor ve bu da koku alan nöronların sayısında azalmaya sebep oluyor.
Açıklıyorum:
👉Covid19 enfeksiyonu sırasında bağışıklık hücreleri virüsün olduğu dokulara infiltre eder. 👉Covid’den ölen otopsilerde koku sistemindeki sustentacular hücrelerde virüs enfeksiyonunu ve olfaktör nöronlarda virüsün olmadığını gözlemlemişlerdi.
👉Şimdi yeni bir yayında uzun dönem koku kaybı yaşayanlarda biyopsi yapılıp bu detaylara bakıldı.

Güzel soru.
İlaç isimleri genelde şu şekilde verilir:
1. DSÖ ilacın türüne göre verdiği bir isimlendirme var. Bu kurallara göre DSÖ’ye baş vuruyorsunuz ve onlar jenerik ismi veriyorlar. DSÖ uluslararası standartlar altında “international nonproprietary name” yani INN

https://twitter.com/atacvmges/status/1612130673040494592

yani INN veriliyor. Bu veritabanlarına bakabilirsini: who.int/teams/health-p…
2. Sonra ilaç şirketi ruhsat alınca kendisi marka ismini veriyor. Bu marka isminin pek çok
amacı ve hukuki detayı oluyor. Bu yüzden bu iş milyonlarca dolara başka kumulara veriliyor genelde.

Virolog hatırlatması:
👉Kuduz insanlar için en ölümcül virüstür (zamanında müdahele edilmezse).
👉Boru şeklinden dolayı Rhabdoviridae ailesine aittir (Rhabdos, antik Yunanca).
👉Rhabdoviridae ailesinde kuduza sebep olmayan başka hayvan ve bitki virüsleri var.
1/ 👉Kuduz virüsünün tam ismi Rabies Lyssavirus (Lyssa, kuduzu temsil eden Yunan tanrıçası ismi).
👉Kuduza sebep olan çok çeşit Lyssavirüsler var. Bunlar evrimsel olarak 4 sınıfa giriyorlar. İki görselde hem soyağacını, hem enfekte ettiği türleri hem de isimleri mevcut.
2/

Bugüne kadar tüm veriler SARSCOV2’nin zoonotik kökenini gösterdiği halde ısrarla delil olmadan labda üretildiği haberleri çıkıyor.
Şimdi yine bir önbasım haberlerde “bilim insanları virüsün labda sentetik olarak üretildiğini ispatladı!” olarak çıkıyor.
Açıklıyorum: Haber olan bu önbasımda 3 biliminsanı virüsün sentetik kökeni olduğunu yani labda üretildiğini ve buna dair genetik izler olduğunu iddia ediyor.
Peki önbasımda ne gösteriyorlar?
biorxiv.org/content/10.110…

Eğer İngiltere'nin tabloid dedikodu magazin haberlerinden tercüme haberciliği yapılırsa tabii ki ortaya bunun gibi ("%80 daha ölümcül") yanlış manşetler ve haberler çıkar.
Bir virolog olarak açıklıyorum:
1/

https://twitter.com/ntv/status/1582294612202618880

👉Tam olarak ne yapıldı? Boston Üniversitesinde SARSCOV2 araştırması yapanlar Omicron varyantının bazı özelliklerini anlamak için Omicron'un S (Spike) proteinini virüsün ilk Wuhan haline eklediler. Bu kimerik virüsün antikordan kaçma, enfekte etme ve patojenisine baktılar.
2/

Virolog hatırlatması:
Tüm varlıklar (insanlar dahil) mutasyon geçirmeye ve seçilim baskısı altında evrimleşmeye devam ediyorlar.

İkinci kara veba salgını (1346-1350) insanların evriminde önemli bir rol oynadı ve bunu genetik olarak görebiliyoruz. Açıklıyorum:
1/ 👉Bugün çıkan bir yayında kara veba salgını öncesi ve sonrası fosillerden antik DNA'yı karşılaştırdılar.
👉Bazı bağışıklık genlerinde değişiklikler gördüler (yukarıdaki görsel).
👉Bunlardan özellikle ERAP2 geni salgının yarattığı seçilim baskısı altında değişim geçirmiş.
2/

'Kanserin aşısı olur mu?' sorusuna bir virolog hatırlatması:
👉Aşılar ya koruyucu (prophylactic) ya da tedavi edici (therapeutic) olur. İsimden anlaşılacağı gibi, profilaktik aşılar hastalıktan önce verilir, terapötik aşılar ise hastalık sırasında verilir.
1/ 👉Bulaşıcı hastalıklarda biz genelde profilaktik (koruyucu) aşılara alışkınız. Covid19 aşısı dahil pek çok bulaşıcı hastalık aşısı bu sınıfa girer. İstisnalardan biri kuduz kaptıktan sonra verilen kuduz aşısıdır. Hastalık başlamış olmasa da yine de virüs kapılmıştır.
2/

Her ne kadar yaşadığım coğrafyada sıkça olsa da belki hayatımda sadece bir defa denk gelebileceğim bir olaya şahit oldum: Karaya oturmuş bir balina. Genç bir dişi kambur balina, büyük ihtimalle bir gemi ile çarpışmış olduğu düşünülüyor, ve bizim buradaki Pasifik sahiline oturmuş. Balinanın cesedi ile herhangi bir şey yapmak federal kanunlara aykırı. Bu yüzden cesedi böyle durumlarda doğal çürümeye bırakıyorlar. Videoda bu çürümeyi görebiliyorsunuz. Başka ayrıntıları da görebilirsiniz: mesela genç yaşta olmasına rağmen gövdesine bağlanmış kabuklular.

Virolog hatırlatması: Viral salgınlar hep oldu, hala oluyor ve hep olacak.
Avrupa’daki Batı Nil virüsü (West Nile) 2022 salgını 400 küsür vakaya ve 27 ölüme sebep oldu. Vakaların çoğu İtalya ve Yunanistan’da. ecdc.europa.eu/en/west-nile-f…

Batı Nil Virüsü nedir? Açıklıyorum 👇 Batı Nil (West Nile) virüsü nedir?
👉Sivrisinekler ile insana geçen zoonotik bir virüstür. Virüsün kökeni kuşlarda bulunur. Sivrisinekler kuşlardan kapıp insanlara ve başka memeli hayvanlara bulaştırır.
👉Aşısı yok.
👉Enfekte olan kişilerin çoğu asemptomatik.
👉 ~ %1 ölümcül

Gençlere virolog abi nasihatı:
Okullar bitti, yaz tatili başladı, tebrikler. Bu yaz bol bol eğleneceksiniz.
Kiminiz ilk defa birisiyle ilişkiye girecek. Kendinizi korumanız gereken virüsleri hatırlayın:
👉HSV1 ve HSV2: Çoğumuzda HSV1 zaten var (ağızdaki uçuk).

Bilgisel👇 HSV2 ise cinsel yolla bulaşır (cinsel organlara temas ile). HSV yani herpes virüsleri kalıcıdır ve daimidir. Kaptınız mı ömür boyu sizle kalır. Kesin tedavisi yoktur.
👉HPV: Papilloma virüsünin 160+ türü var. Cilt teması ile bulaşır. Çoğumuzda zararsız türleri var zaten.

Bu ilanın ne demek olduğunu açıklıyorum:
👉İngilizce PHEIC olarak geçer. Nedir? Öncelikle Pandemi demek değil.
Public Health Emergency of International Concern, yani uluslararası endişe uyandıran acil halk sağlığı durumu gibi bir tercüme oluyor.
1/17
cumhuriyet.com.tr/dunya/son-daki… 👉Peki DSÖ neden PHEIC ilan eder? Uluslararası işbirliği ile daha iyi bir hareketlenme olması için. Bu uyarı sayesinde DSÖ tavsiyeleri daha ciddiye alınır, uzmanlara daha iyi kulak verilir, ülkeler aşı paylaşımı yapabilir, daha sıkı bir şekilde tarama ve testler yapılır. 2/17

ABD'de 2013 senesinden beri ilk çocuk felci vakası görüldü. 20 yaşında aşısız bir genç, çocuk felci virüsünü kaparak felç oldu. Yaşadığı bölge dini sebeplerden dolayı aşı karşıtlığı yapan ve 2018-19 senelerinde bu yüzden kızamık salgını yaşayan New York'ta bir bölge.
1/4 ABD 1979 senesinden beri 'polio-free' yani çocuk felci virüsü yok sayılıyor. Ender olsa da yurt dışından virüsü kapıp geri gelenler oldu (ABD'de en son 2013 senesinde).
Türkiye ise 1998 senesinde 'polio-free' sayıldı, ama 2013 senesinde komşu ülke Suriye'de virüs tekrar gözüktü.

“Pandemi bitti mi?” sorusu çok geliyor. Cevap: Pandemi tanımınıza bağlı olarak pandemi bitti veya bitmedi, devam ediyor.
Konuyu kısa bir dizi ile açalım hemen: 👉SARSCOV2 virüsü yok oldu mu? Hayır, bu virüs daimi olarak artık bizimle. Bundan önceki 4 pandemik koronavirüsler de hala aramızda ve her sene soğuk algınlığına hatta bazı ölümlere bile yol açıyorlar. Görselde 2012-17 arası OC43 ve 229E koronavirüs vaka ve ölümler: SciRep2021 +

İlk “bivalent” mRNA aşısı geliyor olabilir:
👉Moderna şirketi bugün hem orjinal hem de Omicron varyantına karşı geliştirdiği ikili (bivalent) aşısı klinik çalışmalarını açıkladı.
👉437 kişilik klinik çalışmada aşı güvenli ve hem omicron’a hem de ilk varyanta antikor oluşturuyor. 👉mRNA1273 (SpikeVax) aşısı zaten onaylanmıştı. Şimdi de omicron’a karşı ikinci mRNA molekülü katkısı ile mRNA1273.214 ismi altında ikili (bivalent) olarak sonbahar 2022’ye onay almaya çalışıyorlar.
+

Ve ilk rekombinant Covid19 aşısı FDA onayı için oy aldı (aşı komitesi tarafından 21-0 oyu ile onay tavsiye edildi). Bu ABD’de onaylanan 4üncü Covid19 aşısı olacak. Hatırlatma: Novavax başka ülkelerde çoktan onaylanmıştı.
+
reuters.com/world/us/novav… 2 doz olarak onaylandı (alttaki görsel 1+ doz etkinlik üzerine)
+

Maymun çiçeği (monkeypox) virüsü sorularınızı cevaplayayım (konferansta olduğum için vaktim kısıtlı olduğu için çok detay veremiyorum).
👉Aşılar sayesinde çiçek virüsü 1970’lerin sonunda yok edilmişti. Çiçek aşılaması kalkınca 1980’ler ve sonrasında monkeypox vakaları arttı.
+ 👉Vakalar 1980’lerden beri orta veya batı Afrika kıtasında görülüyor (ve yöresel olarak 2 farklı monkeypox türü doğmuş).
👉İsimde sanıldığı gibiaslında maymunlardan değil, kemirgenlerden insanlara zoonos olarak geçiyor (belli tür sincaplar, sıçanlar vb).
+

Yeni bir önbasımda yaklaşık 800bin solunum enfekaiyonu kapan çocukta Covid19 ile karaciğer rahatsızlığı arasında bir bağlantı var mı diye baktılar.
👉800bin çocuktan 250bin’i Covid19, diğer 550bin’i başka bir solunum enfeksiyonu
👉Covid19 kapanlarda karaciğer değerleri yüksek 👉Bu değerlerin artışı (ALT, AST, Bilirubin) Covid19’dan 1, 3 ya da 6 ay sonra ile istatistiksel olarak bağlantı gösteriyor.
👉Çocuklarda yaş ortalaması 5 (+/-3).
👉”Gizemli hepatit” ile Covid19 arasında istatistiksel bir korelasyon kurabilmemizi sağlıyor.

Pfizer yan etki raporu ve mahkeme kararı hakkında bir kaç soru gelmiş. Bu yeni bi konu değil arkadaşlar ama aşı karşıtı veya bu işten anlamayan hesaplar eski bir haberi (dava Aralık’ta başladı) yeniymiş gibi geveliyorlar ve sizleri nedensiz korkutuyorlar. Açıklıyorum: 👉Mahkeme nasıl başladı?
PHMPT isimli bir kuruluş var. Bunlar FDA’yı Eylül ayında Teksas’ta mahkemeye verdiler. Neden? Çünkü ABD’de FOIA (freedom of information act) isimli bir kanun var. Herhangi bir hükümet kurumunun raporlarının bir kısmına ulaşılmasını sağlıyor. +

Virolojide klinik çalışmadan sonra en ideal veriler hayvan modellerinden gelir. Bu yayında Omicron’u hayvan modelinde (Hamster) Delta varyantı ile karşılaştırdılar. Bulgular Omicron’un Delta’ya kıyasla nasıl daha az ciddi hastalık oluşturduğunun mekaniğini gösteriyor👇 👉Delta ve atasal B.1.1 varyantına kıyasla Omicron hücrelerde çok daha az füzyona sebep oluyor. Görselde 48 ve 72 saat sonra Delta’nın nasıl hücre füzyonuna (buna CytoPathic effect diyoruz) sebep olduğunu görüyorsunuz. Ama Omicron öyle değil. Bu hayvan değil, in vitro lab deneyi.

Omicron’a karşı nötralize antikorların etkisi daha düşük olsa da T hücre bağışıklığı hala etkili. Bu güzel haber.
👉Bu yayında J&J veya BioNTech aşısı olanlar ile aşısız enfeksiyon geçirenlerde Omicron’a karşı T hücre bağışıklığına baktılar.
+++ 👉T hücre bağışıklığı hem atasal hem de Omicron varyantını tanıyor. Yukarıdaki görselde CD4 ile CD8 hücrelerinin atasal veya omicron’u tanıması gösteriliyor. Gruplar: 1 veya 2 doz J&J aşısı, 2 doz BioNTech, aşısız enfeksiyona yakalananlar.

Yine sansasyonel tıklama yemi manşetleri: Yahu “NeoCov alarmı” ne demek şimdi? Neden halk korkutulur böyle?
Bakın açıklayayım size:
👉Doğada binlerce koronavirüsü var. Bunların çoğu hakkında bilgimiz yok ama virologlar araştırıyor.
+++
hurriyet.com.tr/dunya/son-daki… 👉Yeni bir önbasımda NeoCov hakkında bir çalışma çıktı. Bu çalışmanın içerisinde dikkat çekmek için ve sanki biraz reklam havasında. (Hakem onayını geçerse eğer iyi bir dergi bu tür sansasyonel cümlelere izin vermez). biorxiv.org/content/10.110…
+