Zülfü Livaneli 70’lerde başlayan sanat hayatına onlarca albüm, film, film müziği ve kitap sığdırdı. Özellikle besteleriyle milyonlara mâl oldu ve dünyaya açıldı. Yaşar Kemal’in deyişiyle söyleyecek olursak “Büyük ustaların geçtiği kapıdan geçti”.
Zülfü Livaneli’nin bu fotoğrafta görünenden daha fazla albümü ve plağı var. Ayrıca sayısız da korsan olarak basılmış kaseti bulunuyor. Elimdeki kasetlerin kartonetlerini ayrı bir zincirde paylaşacağım.
Zülfü Livaneli ilkokulu bitirince, babası söz verdiği bisikleti almak ister. Ama ciddi bir bisiklet kazası görünce vazgeçer ve bir saz hediye eder. Radyodan dinlediği usulle saz çalarken bir gün Mecitözü’nde bir aleviden dede perdesini öğrenir ve ona uygun bir saz aramaya başlar.
Sazı bulduğu yer Ankara Hamamönü’ndeki bir dükkândır. Dükkândaki Yusuf Erenler hem ona yeni sazını yapar hem de ilk ustası olarak öğretir. İlk albümlerini de onun yaptığı sazla kaydeder. Bu arada ilk adı olan Ömer’le ilgili ilk macerasını da yaşar.
İlk plağını 1973’te çıkarır. Ancak siyasi nedenlerden dolayı kendi adını kullanamadığı için Yaşar Kemal’in bulduğu Ozanoğlu adını kullanır. Buna rağmen albüm çıkar çıkmaz yasaklanır.
12 Mart döneminde 3 kere cezaevine girip çıkan Livaneli 4. kez tutuklanacağını öğrenince yurtdışına gitmeye karar verir. Arkadaşlarının ayarladığı sahte bir pasaportla İsveç’e gider. Müzik eğitmenliği yaptığı İsveç’te kendi müzik çalışmalarını da sürdürür.
İlk profesyonel film müziği Tunç Okan’ın Otobüs filminedir. Daha sonra Yılmaz Güney’e ait Sürü ve Yol'un da olduğu 40’a yakın film müziği yapar. Altın Palmiye ödülü alan Yol’un afişinde bu sefer de 12 Eylül’ün baskıcı havasından dolayı kendi adı yerine Sebastian Argol’u kullanır.
Bu arada kendini kaptırıp tek seferde 45 dakikada doldurduğu plağın kendisinden habersiz Türkiye’de eylemlerde okunmaya başladığını öğrenir. Ancak ülkesinde yüzü hiç bilinmediği için döndüğünde görenleri epey şaşırtır.
Bir süre sonra bazı şarkıları TRT denetiminden geçince televizyona da çıkar. Ancak denetim ekibine katılan ve Zülfi Livaneli’yle de birbirini tanıyan Timur Selçuk, Livaneli’nin tüm şarkılarını “Bu bestelerin değeri yoktur” diyerek yasaklar. “Bulut mu Olsam?” o dönemden bir kayıt.
Leylim Ley’in sözleri Sabahattin Ali’nin Ses adlı öyküsünde geçiyordu. Livaneli’nin bestesinde yer alamayan bir dörtlük daha var:
“Aldım sazı çıktım gurbet görmeye,
Dönüp yâre geldim yüzüm sürmeye,
Ne lüzum var şuna, buna sormaya,
Senden ayrı ne hal oldum, gör beni.”
Bu kayıtta da Livaneli Almanya’daki bir konserinde Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz’ı söylüyor. Livaneli bu türküyü 70’lerde kaldığı cezaevindeki bir cinayet hükümlüsünden duyduğu sözlerden derleyip düzenleyerek yapmıştı.
Kan Çiçekleri’nin Londra Senfoni Orkestrası yorumu çok ünlüdür. Kan çiçekleri aslında Abidin Dino’nun bir resim dizisinin adıydı.
Livaneli iki ölüm orucu direnişinde hükümetle devrimciler arasında arabuluculuk yapanlardan biriydi. İlkinde Erbakan diğerinde Ecevit’in başbakan olduğu bu iki direnişten ilki taleplerin kısmi kabulüyle sonlanırken, Ecevit dönemindekinin katliamla sonuçlanmasını şöyle anlatıyor:
Zülfü Livaneli’nin bir konseri, dünyada çok az kişinin ulaşabildiği bir kalabalıkla yapılır. 1997’de Ankara Hipodrom’unda verdiği konsere, dönemin Refah-Yol hükümetine duyulan tepkinin de etkisiyle birlikte 500 bini aşkın kişi katılır.
Livaneli’nin müzik hayatını bir zincire sığdırmak mümkün değil, zira büyük bir üretim söz konusu. Salt politik müzik yapmadığını, şarkılarıyla direkt mesaj vermektense uzun vadede dolaylı etkiye inandığını söyleyen Livaneli birkaç neslin unutamayacağı bir sanatçı olmayı başardı.
Bu zincirde kullandığım görüntüleri üç ayrı belgesel ve röportajdan aldım. Hepsini aşağıdaki bağlantılardan izleyebilirsiniz.
Bir Yudum İnsan:
Habertürk Başrol:
Sunay Akın - İşte O Çocuk:
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.