Thread by @Annelies_Au

Wat de relatie is tussen spelende Joodse kinderen op een begraafplaats, het bewust breken van je heup en een fundamentele angst voor dichtslaande autodeuren... dat tonen dagboeken uit het Derde Rijk aan. #Holocaustresearch #wecom #phd #UAntwerpen #VUB #fwo #thesisthread (1/20)

#AnneFrank leerde de wereld met haar dagboek hoe het is om verdoken te leven. Hoe het leven in Duitse steden veranderde toen Hitler de macht greep op 1 januari 1933 en of er voor Joden nog veilige oorden waren, ook dat leren dagboeken uit 1933-1945. #Holocaustdiary (2/20)

Een blik op het leven in de stad is vernieuwend in Holocaust-onderzoek. Uit ethische verantwoordelijkheid werd lang gefocust op het leven in getto’s en concentratiekampen: massamoord vond hier plaats. Toch waren stedelijke veranderingen belangrijke stappen in dit proces. (3/20)

Niet enkel deportatie en uitroeiing moesten Duitse steden zonder Joodse elementen creëren. Reorganisatie van de stad stond eerst centraal: Joden werden niet meer overal toegelaten en openlijk gestigmatiseerd. Misbruik van de openbare ruimte legde de grondsteen voor haat. (4/20)

Mijn onderzoek is een zoektocht naar restanten van dit alledaagse leven in de stad #Breslau, in 1933 de thuisbasis van de derde grootste Joodse gemeenschap in Duitsland. Een speciale onderneming, want Breslau bestaat vandaag niet meer. Na WOII werd dit het Poolse #Wroclaw. (5/20)

Gids in deze zoektocht is Willy Cohn, of liever het dagboek dat hij naliet waarin minutieus alle veranderingen in de stad beschreven staan. Close reading van zo’n autobiografische getuigenissen staat toe meer tot de essentie van het alledaagse leven te komen. (6/20)

Elementen uit het dagelijks leven die wij nu als normaal ervaren, waren toen bronnen van angst. Slaande autodeuren? Stappen in de trappenhal? Vaak de voorbode voor arrestatie en deportatie. Overlevende Karla Wolff vertelt hoe haar oren nog steeds een eigen leven leiden. (7/20)

De stad veranderde niet enkel visueel en auditief. Zelfs andere geuren overheersten. Alcohol als teken van feest en sociaal vertier? Na de #Kristallnacht van 9-10 november 1938 een teken van destructie: alle Joodse winkels lagen aan diggelen, inclusief het wijnassortiment. (8/20)

Veranderingen hebben een diepe impact op het stads- en zelfbeeld, zoals uit Cohn’s taalgebruik blijkt. Hij voelt zich een vreemde en zelfs een inbreker in zijn eigen ‘Heimat’. Breslau zelf wordt weergegeven als een muizenval, waaruit geen ontkomen mogelijk is. #Maus (9/20)

Als mensen uit hun positie in het socio-economische, culturele en politieke leven worden gemeden, publiekelijk gestigmatiseerd en bijgevolg worden ontdaan van hun waarden, gaan ze op zoek naar plaatsen waar zij wel zichzelf kunnen zijn en voeling hebben met het verleden. (10/20)

Toen de stad meer en meer een verboden zone werd voor Joden, werd de begraafplaats een van de laatste ‘veilige’ plaatsen voor hen. Hier ging Cohn zonnen en moesten zijn kinderen op het einde spelen. Erg luguber en paradoxaal, want veel slachtoffers hebben zelf geen graf. (11/20)

In crisistijden zoeken mensen ook andere manieren om met de situatie om te gaan. Tijdens de lockdown door Corona werd vaak gezocht naar opties om de maatregelen te omzeilen. Tactisch handelen en creativiteit worden belangrijk, wat ook uit de dagboeken blijkt. (12/20)

Deze kaart was het hulpmiddel van de Joodse handelaar Walter Tausk om toch binnen te raken in Duitse winkels. Omdat hij zogezegd uit Parijs kwam, weigerde de SS hem de toegang niet. Tausk lachte in zijn vuist en leidde de SS nog enkele keren op dezelfde manier om de tuin. (13/20)

De link tussen deportatie en je heup breken? Een vrouw brak opzettelijk haar heup en werd naar het ziekenhuis gebracht. Een bevriend arts plande telkens als ze op de lijst stond een nieuwe operatie. Deportatie werd uitgesteld, tot ze met de laatste trein mee moest. (14/20)

#HannahArendt zei dat de mens onder een totalitair regime volledig geëlimineerd wordt en er geen mogelijkheden meer zijn. De dagboeken tonen aan dat enkele tactische handelingen toch mogelijk waren, ook al waren deze vaak tijdelijk en vluchtig. #totalitarisme (15/20)

Het dagboek is in tijden van crisis misschien wel het grootste tactische middel. Zowel om de eigenwaarde te behouden als om aan te klagen wat het regime trachtte te verduisteren. Als duidelijk was dat overleven moeilijk werd, werd de overlevering van het dagboek centraal. (16/20)

Dagboeken zijn vaak het laatste fysieke bewijs van Joodse slachtoffers. Ze zijn onderdeel van het collectief geheugen van een samenleving en bijzonder waardevol, zeker in een tijd waarin de laatste directe getuigen verdwijnen. #holocausttestimony #holocausthistory (17/20)

De teksten als laatste getuigen tonen waartoe discriminatie leidt en hoe de stedelijke ruimte daarvoor misbruikt kan worden. Dit is niet enkel een historisch gegeven, maar actueler dan ooit! Onlangs verschenen anti-LGTBQ-stickers in de openbare ruimte als haatpropaganda. (18/20)

Het volstaat om de krant te lezen en ogen en oren open te houden. Zelfs een onschuldig lijkende verandering in de openbare ruimte kan betekenisvol zijn en voor uitsluiting zorgen. Net dat treedt heel duidelijk naar voren in de dagboeken en in mijn onderzoek. #PhDVoice (19/20)

Om toch met een positieve noot te eindigen: de openbare ruimte kan ook handig worden ingezet voor herinneringseducatie, zoals het project met de struikelstenen in Deurne toont. Met mijn onderzoek en deze #thesisthread probeer ook ik de herinnering levendig te houden. (20/20)