kazef Profile picture
Tweety można podzielić na dwie grupy: tweety na chwilę i te na każdą chwilę. Dr nauk hum., kultura i sztuka, tropiciel lieux de mémoire 🎨🖼🏛⛪

Dec 21, 2021, 16 tweets

Najb. znane dzieło sztuki z Łotwy:
Jānis Valters, „Zemnieku meitene” (Młoda wieśniaczka, ok. 1904, olej na płótnie, 103 x 125 cm, Łotewskie Narodowe Muzeum Sztuki w Rydze).
W 2018 r. obraz zrobił furorę w paryskim Musée d'Orsay. Francuzi się w nim zakochali.
Dlaczego? Wątek⬇️

Jānis Valters uchodzi za czołową i najb. tajemniczą postać sztuki łotewskiej. Dorastał w niemieckim środowisku łotewskiej Jelgavy. Jego ojciec był łot. kupcem, ale po matce (z pochodzenia niem.-łotewskiego) V. posiadał obywatelstwo niem. Mimo to od młodości zaangażował się w

łot. działalność narodową. Wraz innymi łot. twórcami stworzył w 1891 grupę art. Rūķis o „silnym duchu etnicznym i narodowym entuzjazmie”. Począt. poświęcił się malarswu rodzajowemu. Najważ. obrazami z tego okr. były „Kąpiący się chłopcy” i „Wiosna/Sierota” (na ilustr.) Po śmierci

rodziców, rozpadzie małżeństwa i wstrząsach rewolucji 1905, a w konsekw. zubożeniu rynku zbytu i nieporozumieniach w środowisku art. V. wyemigrował do Niemiec, gdzie tworzył jako Johann Walter-Kurau.
Od 10.04.2018 do 15.07.2018 w Muzeum d'Orsay w Paryżu prezentowano wystawę pt.

„Âmes sauvages. Le symbolisme dans les pays baltes" (Nieujarzmione dusze. Symbolizm w krajach bałtyckich). Ekspozycja składała się z ponad 160 dzieł malarstwa, rzeźby i grafiki. „Młoda wieśniaczka” od początku przyciągnęła największą uwagę. Już wcześniej zdecydowano, że wizerunek

dziewczyny stanie się głównym motywem folderów, plakatów i innych materiałów reklamowych. Dla 250 tys. zwiedzających obraz stał się główną atrakcją i magnesem.
„Są widzowie, którzy postrzegają tę pracę jako taką dekoracyjną kompozycję pejzażową” – komentowała zamieszanie

Kristiāna Ābele – łot. historyk sztuki i autorka biografii Valtersa. Ale „są inni – dodała, - którzy skupiają się na tajemniczym wizerunku milczącej dziewczyny, widząc w nim, powiedzmy, groźny, albo jakiś przerażający los”. Ābele zwróciła też uwagę na to, że postać na pierwszym

planie to z jednej strony mała dziewczynka, ale „zespolenie sylwetki z pejzażem sprawia, że jej wizerunek jest duży, jakby cały świat należał do niej”. Inni rozszyfrowali tajemnicę idąc dalej. Pisano, że z tyłu widać ojca dziewczynki zajętego pracą. Ok. 14-letnia postać

dziewczynki wyróżnia się na złocistym tle lasu. Ubrana jest odświętnie. „Wkrótce wszystko się zmieni, a ona zastanawia się, jak będzie – poza domem, w szkole w Jelgavie, w kupionej sukience, z fryzurą młodej damy z miasta i osobliwie asymetrycznym kształtem nakrycia głowy, który

sprawia, że tak ciekawie wtapia się w leśny zakątek.” Podkreślano uniwersalność przeżyć młodych ludzi opuszczających rodzinne gniazdo: „ten próg był doświadczany niezliczoną ilość razy na całym świecie”. Kurator wystawy mówił o tajemniczym wyrazie twarzy dziewczynki, przywołując

inne dzieła sztuki, od Sfinksa począwszy. Myślę, że ważne jest coś jeszcze. Młoda dziewczyna swój na wpół odważny, na wpół nieśmiały wzrok kieruje na wprost, w kierunku, w którym idzie. Mieszanka zdecydowania i niepewności między wybraną przyszłością, a rodzinnym, uporządkowanym,

wiejskim życiem za plecami. Jej oczy patrzą na nas jakby z pytaniem. Choć równocześnie ześlizgują się z nas, bo cel mają w dali. „I w tej grze potężnych elementów– mówi Ābele - tworzy się bardzo silny, wyrazisty nastrój, w którym każdy z nas poczuje coś innego, ale to nie pozwala

nam to odejść, sprawia, że słuchamy, sprawia, że patrzymy”. Dlaczego także „słuchamy”? Na tym obrazie, podobnie jak w przyp. innych dzieł V. dopatrzono się rytmu, harmonii i lekkości związanej z muzykalnością artysty. Odgłosy przyrody i koszenia zboża w kontraście z ciszą

towarzyszącą bohaterce wywołują nieuchwytne napięcie. Jak ujął to jeden z łot. krytyków w 1902 r.: "Valters wydaje się odróżniać jeden dźwięk od bogatych akordów natury - to sprawia, że obraz pęcznieje, rośnie, brzmi". Jeszcze jako dziecko V. nauczył się grać na skrzypcach. Po

wyjeździe do Niemiec poczatk. zarabiał na życie grając na tym instrum. w Operze Drezdeńskiej i udzielając lekcji. Jego drugą żona była skrzypaczką. Obraz „Młodej wieśniaczki” podarował pierwszej żonie jako wspomn. z dzieciństwa…
"Dziecko-wieś-skrzypce-literatura" - skojarzenie,

zabawmy się w nie na koniec.
Z czym się Państwu te słowa kojarzą?
To dosyć proste: Janko Muzykant.
O obrazie Jacka Malczewskiego na podstawie noweli Henryka Sienkiewicza w kolejnym wątku.
(na ilustr. znaczki Poczty Łotewskiej, 2019)

Dziękuję i zapraszam

Share this Scrolly Tale with your friends.

A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.

Keep scrolling