Petra'nın Kardeşi: Medain Salih
Varlığı az bilinen, dağlara oya gibi işlenmiş evler ve çölün ortasında tapınaklar zamana meydan okuyor.
Bu gizemli antik kenti ziyaret ettiğimde karşıma kum tepelerinin arasında olağanüstü bir kültür mirası çıkmıştı.
İşte Medain Salih🌴 +++
Tebük’e bağlı El-Ula’da bulunan ve ‘’Salih’in Şehirleri’’ anlamına gelen Medain Salih' ulaşmak kolay değil.
Cidde'ye 800 km., Medine'ye ise 400 km uzaklıkta olan antik şehre en yakın yerleşim yeri 20 km mesafedeki el-Ula.
Tebük S.Arabistan'ın kuzeyde Ürdün ile de sınırı.
Medain Salih Unesco Dünya Kültür Mirası Listesi’ne S.Arabistan’dan kaydedilen yegâne yer. Bölge halkı tarafından lanetli olduğuna inanılıyor.
Kayalık arazi anlamına gelen el-Hicr adıyla da bilinen antik alan Nebatiler’in merkezi Ürdün Petra'nın 500 km güney doğusunda bulunuyor.
İslam öncesi kurulan bir Arap uygarlığı olan Nebatiler Romalılar gelene kadar bağımsız bir devlet olarak yaşamış.
En güçlü ve gelişmiş dönemini M.Ö. 1.yy.’da yaşamış Medain Salih ve Petra.
Ardından Romalılara bağlı özerk bir yapıya dönüşmüş. Kayalardan çıkarılan bir şehir.
Medain Salih’e iş amaçlı gittiğim Kızıldeniz sahilindeki Yanbu şehrinden özel izinle gidebildim.
Antik kent ve arkeolojik alan kapalı tutuluyor ve ziyaret açık değildi.
Özellikle de yabancıların sahayı gezmeleri oldukça zor alınan bir izine tabi. Bu arada Yanbu sahili enfes.
Burayı gezmek istiyorsanız Riyad’daki Ulusal Müze hesabına ziyaret tarihinden minimum bir hafta önce başvurup izin almanız ve kişi başı 100 Riyal ödeme yapmanız gerek. Medain Salih antik kenti içinde gecelemek, kamp kurmak kesinlikle yasak. Geceleri tekin olmadığına inanılıyor.
Kuran’da buraya elçi olarak gönderilen Hz.Salih’den birçok surede söz ediliyor.
Hz.Salih’in çağrılarına, mucizesine rağmen kulak asmayan şehir halkı ilahi azapla yok ediliyor.
“Kentin izleri/işaretleri, halen işleyen bir yol üzerindedir.”(Hicr 76)
Bugün de öyle...
Medain Salih yok olduktan sonra yüzyıllar boyunca burada yaşananlar açıkçası pek bilinmiyor.
10. Yüzyıl'da yaşamış Arap gezgin el-Mevdasi, yine 14.Yüzyıl’da Fas, Tanca'dan gelip gezen İbni Battuta ve İngiliz seyyah Charles Doughy, 19.yy ortalarında Medain Salih’ten söz ediyor.
Bölge hakkında en detaylı bilgi 20.yy başlarında tamamlanan ve 1908’de sefere başlayan Hicaz Demiryolu ile ortaya çıktı.
İlk arkeolojik keşifler yapıldı ama 1.Dünya Savaşı çalışmaları yarım bıraktırdı.
En kapsamlı kazılar ise 1960’larda Fransızlar tarafından gerçekleştirildi.
Suudi Arabistan bu kazılarda ortaya çıkan mirastan etkilendi ve araştırmaları özellikle 2008-2012 yılları arasında artırdı.
Bu olumlu çalışmalar sonucunda Medain Salih 2008'de UNESCO Miras Alanı Listesi’ne alındı.
Bugün Medain Salih çok büyük bir özenle korunuyor.
Antik dönemde Medain Salih’te yaşayan halk Aramice ve Arapça konuşuyordu.
Mezopotamya ve Suriye ile ticari ilişkileri güçlüydü. Bu nedenle oldukça varlıklı, zengin ve refah içinde yaşayan insanlardı.
Dinleri de Mezopotamya’daki inanç sistemleri ile benzeşiyordu.
Bugün Suudi Arabistan bölgeyi iç turizme açmış durumda. Kuran-ı Kerim'de insanların ibret almak için burayı görmeleri söylense de halk Semud Kavmi’nin helak edildiği bu alanlara lanetli diye fazla rağmet etmiyor. Hatta burada yetişen hurma vb ürünleri de pek tüketmiyorlar.
Medain Salih ve Petra’da antik Yunan ve Roma mimarisinin izleri görülüyor. Özellikle üçgen alınlıklar çok bariz biçimde bu etkiyi yansıtmakta.
Geniş bir alana yayılan şehrin arkeolojik mirasının çok büyük bir bölümü halen çöl kumlarının altında bilimsel kazıları bekliyor.
Semud kavmine gönderilen Salih (as) kıssasında anlatılan kayadan çıkan dişi deve (Nak’a) mucizesinin burada gerçekleştiği biliniyor. Devenin heybetli görünümünden diğer develer ürküp kaçınca Semud halkı dişi deveyi öldürüyor ve ardından şehir ansızın yok ediliyor.
Nebati Krallığı geç antik döneme tarihleniyor. Antik sahada bu krallığa ait kayalara, dağlara oymalarla açılıp süslenmiş 131 adet anıt mezar var. Arkeolojik kazılarda ise 1. asra resimler, rölyefler, yaşam ve pazar alanları ile su kuyuları ve su kanalları bulunmuş.
Medain Salih’in 3 ayrı bölümü var. İlk bölüm, 1.yy’da inşa edilen tahmin antik kent alanı.
Burası büyük oradan halen kumla kaplı ve harabelerin de çoğunluğu burada. Dolayısıyla gizemini koruyan ve en bilinen bölüm işte burası.
Gezerken sıcağa rağmen çok kalmıştım içeride.
İkinci bölüm ise ibadet alanı Cebel İtlib.
Burası 40 metre yüksekliğindeki oyma kaya koridoru ile çepeçevre sarılmış.
Üçüncü ve son bölüm ise yüzden fazla anıtsal mezar bulunan nekropol alanı, yani mezarlıklar. Mezarlar mitolojik figürlerle süslü.
Sessizliğin, çölün ortası.
Al-Ula Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Mahallab al-Naq’a (Dişi Deve Sarnıcı), Cebel’el-Akma Yazıtları, Sakarat el-Fil (Fil Kayası) Kasr el-Bint ve Kasr el-Saneh buraya yolunuz düşerse mutlaka görmeniz gereken yerler. Gelirseniz buralara zaman ayırın, ihmal etmeyin.
el-Ula dokusuyla keşfetme arzunuzu artıran ilginç bir yerleşim. Türkiye'den uzak, alışık olunmayan bir iklim ve coğrafya belki ama aslında bizi buraya bağlayan çok fazla neden, çok fazla yaşanmışlık var yakın geçmişte.
Osmanlı Hava Üssü bu nedenlerden yalnızca biri.
El Ula ve Medain Saleh Osmanlı'nın buraya getirdiği Hicaz Demiryolu'nun ve 1.Dünya Savaşı'nın da acı hatıralarını barındırıyor. İngilizlere karşı kazandığımız son büyük zafer olan Kut'ül Amare Savaşı'nın kazanılmasında El-Ula'daki Osmanlı uçaklarının büyük rolü olmuştu.
El Ula'dan havalanan Osmanlı uçakları Irak Kut'ül Amare'deki İngiliz mevzilerini darmadağın etmişti.
İlginçtir, Çanakkale Zafer Bayramı ile birlikte kutlanan Kut Zafer Bayramı 1960'tan sonra kutlanmaz oldu.
''Kut Destanı'' diye destanı dahi vardır bu zaferin ama unutuldu...
Medain Salih’in bulunduğu El-Ula, Osmanlı hava üssünün yanısıra, hac hervanlarını korumak için yapılan bir Osmanlı kalesine de ev sahipliği yapıyordu.
Kale halen ayakta ve içinde büyük bir kuyu var. Şerif Hüseyin İsyanı esnasında ise burada 17.000 Osmanlı askeri şehit düşmüştü.
Medain Salih ile el-Ula arasında çölün orta yerinde dünyanın en büyük ayna yüzeyi ile kaplı Maraya Konser Binası son derece etkileyici. Bölge Suudi Arabistan'ın yeni kültür havzası olma yolunda hızla ilerliyor. Yakın gelecekte dış turizme de açılacağı konuşuluyor.
Turizm başlarsa bu gezmek çok daha kolay olacak. Türkiye'den de yoğun ilgi olacaktır. Medine üzerinden gelirseniz Hayber'i de mutlaka görün. Muhteşem hurmaları var.
Medain Salih; Jizan, Kasim, Dammam, Riyad, Hail, Taif ve Hicaz gezimin en etkileyici yerlerindendi.
V'esselam🌿
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.