Yeni silsile (#FLOOD): 🇺🇸Amerikan doları dünya hakimiyetini kaybediyor mu, neden? Uluslararası ticarette doların asıl payı nedir? azalıyor mu? Dolar rezerv para olarak da zemin kaybediyor mu? Ülkeler neden büyük miktarda altın alıyor? Bu kopmanın 🇹🇷Türkiye için neticeleri ne… twitter.com/i/web/status/1…
Son yıllarda, tüm dünyada merkez bankaları arasında dedolarizasyon yani Amerikan dolarının terk edilmesine yönelik önemli bir eğilim var. Küresel rezerv para birimi olarak ABD dolarından uzaklaşıyoruz.
Önce biraz bilgi: ABD doları, 1944 Bretton-Woods dayatmasından beri uluslararası ticarette en yaygın kullanılan para birimidir. 1945 Quincy Paktı yüzünden merkez bankalarının rezerv olarak tutmayı tercih ettiği döviz de yine senelerce dolar oldu. Zira dolar=petrol tedarik… twitter.com/i/web/status/1…
ABD doları, Birinci Dünya Savaşı'ndan nispeten zarar görmeden çıktığı ve ABD'nin savaş zamanı altın akışının önemli bir alıcısı olduğu için 1920'lerden itibaren uluslararası rezerv para birimi olarak İngiliz Sterlini'nin yerini almaya başladı. ABD, İkinci Dünya Savaşı sırasında… twitter.com/i/web/status/1…
Bretton Woods sisteminin kurulmasından sonra uluslararası ticaret aracı olarak ABD doları kullanılmaya başlandı. Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı da bu yolla SWIFT finansal transferler ağı üzerinde önemli bir denetim uygulamakta ve sonuç olarak, yabancı kuruluşlara ve… twitter.com/i/web/status/1…
Ama 1960'larda artan hükümet harcamaları, Amerika Birleşik Devletleri'nin bu konvertibiliteyi sürdürme kabiliyeti hakkında şüphelere yol açtı; bankalar ve uluslararası yatırımcılar doları altına çevirmeye başlayınca altın stokları azaldı ve sonuç olarak doların değeri düşmeye… twitter.com/i/web/status/1…
ABD dolarının değeri bu nedenle artık altına bağlı değil ve ABD para biriminin değerini korumak (teknik olarak) Federal Rezerv'in görevi. Bununla birlikte, Federal Rezerv, para arzını artırmaya devam ederek stagflasyona ve 1970'lerden beri ABD dolarının değerinin hızla düşmesine… twitter.com/i/web/status/1…
Amerikan dolarının bilhassa petrol ticaretinde yoğun olarak kullanılması, altının yerine petrolün geçmesine sebep oldu. Bu yeni jeopolitik denge, petrol satan ülkelerin dolara sadık kalmasıyla mümkündü.
Ancak bu "sadakat" karşılıklı menfaatlerden çok korku, tehdit ve şiddete dayalı bir şekilde bina edildi. Kısacası Amerika petrol ticaretinde dolar kullanmayan bütün ülkelere saldırdı. Bazen askerî darbe, bazen işgal.
Petrodolar sistemi üzerine aha fazla bilgi için: derindusunce.org/2019/01/12/dik…
Fakat karmaşık bir sebepler zinciri neticesinde doların hakimiyeti zayıflamaya başladı; şimdi bunu tahlil etmeye çalışalım ve dünyadan örnekler verelim...
ABD dolarının dünya döviz rezervlerindeki payı son on yılda düzenli olarak azalmakta. IMF verilerine göre küresel döviz rezervlerindeki payı 2011'in 4. çeyreğinde %65'in üzerinde olan ABD doları, 10 sene sonra 2021'in 4. çeyreğinde %62'e düştü.
ABD dolarının dünya rezervlerindeki payındaki bu düşüş birkaç faktöre bağlanabilir. Kilit faktörlerden biri, rezervlerini ABD dolarından uzaklaşmak isteyen dinamik ülkelerin artan ekonomik ve politik nüfuzu. Yani?
Meksika, Brezilya, Türkiye, Güney Afrika, Endonezya, Malezya, Rusya, Çin, Hindistan eskiye oranla daha güçlüler. ABD'nin güç pastasından aldığı pay azalıyor. Bunlar, büyüme hızları sık sık %5'i geçen ülkeler. Rusya özel bir durum: Gelirinin büyük kısmı gaz, petrol ve hammaddde… twitter.com/i/web/status/1…
Diğer bir etken ise, ABD Merkez Bankası'nın son yıllarda büyük miktarda para basması nedeniyle ABD dolarının rezerv para birimi olarak değer kaybettiği güvenve bu durumun enflasyona yol açması. "Quantitative Easing" denen bu tuhaf operasyonun Londra, Tokyo, Brüksel ve Ottawa… twitter.com/i/web/status/1…
Peki dünya ülkelerinin buna tepkisi ne? Meselâ elinde trilyonlarca $ rezerv olan Çin, doların değer kaybetmesine ve yok olma riskine nasıl hazırlanıyor? Bütün güçlü ülkelerin dış ticarette ve bilhassa enerji ticaretinde dolara alternatif paralara geçtiğini ve dolarsız yeni bir… twitter.com/i/web/status/1…
Tüm ASEAN Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanlarının resmi toplantısı 28 Mart Salı günü Endonezya'da başladı. Gündemde, finansal işlemlerde ABD Doları, Euro, Yen ve İngiliz Sterlini'ne olan bağımlılığın azaltılması ve yerel para birimleriyle takasa geçilmesi görüşmeleri yer… twitter.com/i/web/status/1…
Yani? ASEAN sınır ötesi dijital ödeme sistemi daha da genişletilecek. ASEAN devletleri ticaret için yerel para birimlerini kullanacak. Kasım 2022'de Endonezya, Malezya, Singapur, Filipinler ve Tayland arasında bu tür bir işbirliği için anlaşmaya varıldı.
Ek olarak Endonezya bankacılık düzenleme kurumu 27 Mart'ta Endonezya Merkez Bankasının kendi yerel ödeme sistemini hazırladığını söyledi. Endonezya Cumhurbaşkanı Joko Widodo, bölgesel yönetimleri yerel bankalar tarafından verilen kredi kartlarını kullanmaya ve yabancı ödeme… twitter.com/i/web/status/1…
Endonezya Cumhurbaşkanı Widodo, "olası jeopolitik etkilerden" koruNmak için Batılı ödeme sistemlerinden uzaklaşmanın gerekli olduğunu söyledi.
Singapur hariç, hiç bir ASEAN ülkesi Rusya'ya yaptırım uygulamıyor. Ukrayna harbi bir kopma oldu; dolar, swift vs güven zedelendi.
17 Mart 2022'de Devlet Duması Finansal Piyasa Komitesi Başkanı Anatoly Aksakov, Rusya Merkez Bankası ile Çin Halk Bankası'nın Rus ve Çin finansal mesajlaşma sistemlerini birbirine bağlamak için çalıştığını duyurdu. Ayrıca, dijital ruble ve dijital yuan da dahil olmak üzere blok… twitter.com/i/web/status/1…
31 Mart 2022'de Hindistan-Rusya ticaretin ruble ve Hindistan Merkez Bankası ve Rus Vnesheconombank aracılığıyla çalışacak yeni bir sistem teklif edildi.
Amerika Birleşik Devletleri'nin saldırgan ve küstah genişlikteki mali yaptırımları, dolarsızlaştırmayı hızlandıran bir faktör oldu: Rusya tarafından geliştirilen Finansal Mesaj Transfer Sistemi (SPFS), Çin destekli Sınır Ötesi Bankalararası Ödeme Sistemi (CIPS) bunun delili.
30 Mart 2023'te, Yeni Delhi'deki Rus-Hindistan İş Forumu'nda Devlet Duması Başkan Yardımcısı Alexander Babakov, BRICS ülkelerinin altınla değil gerçek kaynaklarla desteklenecek yeni bir para birimi ihdas edebileceğini söyledi. Meselâ toprak ve nadir toprak metalleri.
Ocak 2023'te 🇦🇷Arjantin ve 🇧🇷Brezilya Gaucho denen ortak para birimini önerdi. 2013'te 🇦🇺Avustralya, ulusal para birimlerinde ticaret için 🇨🇳Çin ile anlaştı. Mart 2013'te BRICS zirvesinde Brezilya, 🇨🇳Çin ile real ve yuanla ticaret için anlaştı. Ocak 2023'te 🇧🇷Brezilya ve Çin, 🇺🇸… twitter.com/i/web/status/1…
2011'den bu yana Çin, kademeli olarak ABD doları ticaretinden Çin yuanı lehine geçişiyor. Ulusal para birimleriyle ticaret yapmak için Avustralya, Rusya, Japonya, Brezilya ve İran ile anlaşmalar yaptı. 2020 yılının ilk çeyreğinde Çin ile Rusya arasındaki ikili ticarette doların… twitter.com/i/web/status/1…
Mayıs 2022'de 🇪🇬Mısır Maliye Bakanı Mohamed Maait, finans kaynaklarını çeşitlendirmek için bir mekanizma olarak sermayeyi artırmak gayesiyle yuan cinsinden tahvil ihraç etme niyetini açıkladı. 24 Kasım 2022'de 🇬🇭Gana Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia, petrolü altın ile satın… twitter.com/i/web/status/1…
Mart 2018'de 🇨🇳Çin, 🇮🇷İran'dan altına dayalı yuan ile petrol almaya başladı. Temmuz 2022'de 🇷🇺Rusya ve İran, ABD dolarına olan bağımlılığı azaltmak için ikili ticaretlerinde değişiklikler yaptı. Yeni para sistemi 🇺🇸ABD dolarına olan talebi yılda 3 milyar azaltabilir. Ocak… twitter.com/i/web/status/1…
Ağustos 2022'de 🇹🇷Türkiye ve 🇷🇺Rusya, doğal gaz ticaretinde ruble kullanımına karar verdi. 2011 yılında 🇯🇵Japonya, ulusal para birimleriyle ticaret yapmak için 🇨🇳Çin ile bir anlaşma yaptı. Çin-Japon ticaretinin değeri 300 milyar ABD dolarıydı. Aralık 2015'te 🇰🇿Kazakistan hükümeti… twitter.com/i/web/status/1…
Dedolarizasyona ek olarak, merkez bankalarının büyük miktarlarda altın satın alma eğilimi de var. Bu, dünya merkez bankalarının ABD dolarına güven kaybettikleri ve dolarsız, yeni bir dünyaya hazırlandıkları hissini uyandırıyor. Finansal mânâda çok kutuplu yani küresel ve ticaret… twitter.com/i/web/status/1…
Dünya Altın Konseyi'ne göre merkez bankaları, 2018'de 273 ton altın almışken 2021'de toplam 650,3 ton altın satın aldılar. Bu, merkez bankalarının yarım yüzyılı aşkın süredir gerçekleştirdikleri en yüksek altın alım seviyesi.
Altın artık güçlü bir silah! En çok altın alan ülkeler arasında Rusya, Çin, Hindistan ve Türkiye yer alıyor. Bu ülkelerin hepsi, ABD dolarına ve diğer itibari para birimlerine olan bağımlılıklarını azaltmanın ve altın gibi fiziksel varlıklarını artırmanın yollarını arıyor.
Altın ülke ekonomileri için bir kalkan: Merkez bankalarının altın alımlarındaki artış, çeşitlendirme arzusu, jeopolitik riske karşı bir korunma ve ABD dolarındaki dalgalanmalara maruz kalmayı azaltmanın bir yolu da dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlanabilir.
Dedolarizasyondaki bir diğer önemli faktör, uluslararası ticarette yerel para birimlerinin artan kullanımı. Bu eğilim, küresel ticarette giderek daha önemli oyuncular haline gelen dinamik pazarların büyümesinden kaynaklanıyor.
Uluslararası Ödemeler Bankası'na (Bank for International Settlements) göre, uluslararası ticarette yerel para birimlerinin kullanımı son on yılda istikrarlı bir şekilde artmakta. 2010'da yerel para birimlerindeki ticaret yaklaşık %20 iken, 2021'de uluslararası ticaretin yaklaşık… twitter.com/i/web/status/1…
Dedolarizasyondaki bir diğer boyut, geleneksel fiat para birimlerine potansiyel bir alternatif olarak görülen Bitcoin ve Ethereum gibi, para zannedilen dijital aktiflerin artan kullanımı. Ama harcanmak için dolara çevrilmek zorunda olan bir aktifin dolardaki muhtemel kayıplara… twitter.com/i/web/status/1…
Diğer bir boyut CDBC'ler: Uluslararası Ödemeler Bankası tarafından yapılan bir ankete göre, merkez bankalarının %80'i şu anda merkez bankası dijital para birimlerinin (CBDC'ler) potansiyel faydalarını araştırıyor ve birçok ülke halihazırda CBDC'leri pilot uygulama yapıyor.
CBDC'lerin ABD dolarına ve diğer geleneksel para birimlerine bağımlılığı azaltma potansiyeli, dünya çapındaki merkez bankaları tarafından bu dijital para birimlerine olan ilginin ana itici gücü olarak görülüyor.
Sonuç olarak, merkez bankalarının dolardan kurtulma gayreti bir gerçek. Altın alımları, rezervleri çeşitlendirmeye ve ABD dolarına bağımlılığı azaltmaya yönelik geniş bir eğilim var. ABD'nin küstah ve buyurgan politikası, ticaret ve finansın gücünü silah gibi kullanması Türkiye… twitter.com/i/web/status/1…
Tavsiye okuma 1/n
derindusunce.org/2012/12/06/dik…
Tavsiye okuma 2/n
derindusunce.org/2011/10/08/dik…
Tavsiye okuma 3/n
derindusunce.org/2017/06/01/dik…
Tavsiye okuma 4/n
derindusunce.org/2017/03/27/dik…
Share this Scrolly Tale with your friends.
A Scrolly Tale is a new way to read Twitter threads with a more visually immersive experience.
Discover more beautiful Scrolly Tales like this.