1/ Uzunca bir ekonomi analizi.
Zincir sevenlere özetini geçeyim, sonunda yeterince içiniz kararmamış olursa da tamamını okursunuz:
fularsizentellik.com/journal/2018/8…
Zincir sevenlere özetini geçeyim, sonunda yeterince içiniz kararmamış olursa da tamamını okursunuz:
fularsizentellik.com/journal/2018/8…
2/ Venezüella "gerçeksosyalizmbudeğil" Cumhuriyeti'nin parası, son bir senede dolara karşı %2 milyon değer kaybetti. Evet, 2 milyon.
Koca bir kıtanın bağımsızlığına kavuşmasının sembolü olan Simon Bolivar'ın ismi, Dünya'daki en değersiz kağıt parçasının üstünde. Nasıl oldu bu?
Koca bir kıtanın bağımsızlığına kavuşmasının sembolü olan Simon Bolivar'ın ismi, Dünya'daki en değersiz kağıt parçasının üstünde. Nasıl oldu bu?
3/ Petrol fiyatları yüksekken yatırım yapacaklarına, üretimi ve ithalatı tümden baltaladılar. Ülkenin ithalatının %95'i petrol oldu. Petrol parasını popülizme kurban ettiler, her şeyi Ulusal Kalkınma Fonu'na yedirdiler.
4/ Norveç'te, BAE'de de buna benzer bir fon var, petrol gelirlerini yabancı hisselere yatırım yaparak değerlendiriyor. Norveç'in fonu 1 trilyon doları geçti. 5 milyonluk bir ülke bu.
Venezüella ise Varlık Fonu misali, yeni zenginliği yaratmayı bırak, mevcut zenginliği de yuttu.
Venezüella ise Varlık Fonu misali, yeni zenginliği yaratmayı bırak, mevcut zenginliği de yuttu.
5/ Yargı tek elde toplandığı için, bir süre sonra mülkiyet hakları da bitti ve önüne gelen fona devredildi. Dolayısıyla yeni yatırımcı gelmedi, eskisi de kaçıp gitti. Ülkenin can damarı olan petrol üretimi bile düştü. Kur rejimi de irrasyonel olunca döviz krizi ayyuka çıktı.
6/ Bugün Venezüella'da karaborsada dolar alıp satmanın cezası hapis, suçlamaların içinde de TERÖR FİNANSÖRLÜĞÜ var. Bizdeki FETÖ misali.
Şu anda ülkede bir çikolata almak için bir sırt çantası dolusu para gerekiyor. Birkaç haftada bir paranın değeri yarılanıyor.
Şu anda ülkede bir çikolata almak için bir sırt çantası dolusu para gerekiyor. Birkaç haftada bir paranın değeri yarılanıyor.
7/ TR tek bir kaleme bağlı değil, yani petrol-dışı ihracatı öyle 3-5 milyar dolar değil, 150 milyar dolar. Ama Venezüella'nın cari açığı yoktu, petrol sayesinde. Türkiye'ninse 50 milyar $ açığı var. Her sene gerek bu.
8/ Türkiye'nin tüm yoksulluğunu, tüm eğitimsizliği, tüm vergileri, o yetersiz sosyal harcamaları (OECD'de son üçte) düşünün: İşte bu rezil seviyeyi bile tutturabilmek için 50 milyar dolar net giriş gerek her sene.
Eski borç ödemeleri de eklenince bu sene 240 milyar $ lazım.
Eski borç ödemeleri de eklenince bu sene 240 milyar $ lazım.
9/ Bir noktadan sonra bu kadar para bulunamayacağı belliydi. Ben uzman olmadığım için bunu 2016'da bekliyordum, elde olan üç beş kuruşu da ülke dışına çıkarmıştım.
2017'de yeterli finansman bulunamadı. Çoğu yatırım yerine sıcak para, kalanı da MB rezervleriyle karşılandı.
2017'de yeterli finansman bulunamadı. Çoğu yatırım yerine sıcak para, kalanı da MB rezervleriyle karşılandı.
10/ Sıcak para girdiği gibi çıkar, MB rezervleri de eninde sonunda biter. Şimdiki durum, klasik emergent market girdabı:
Yatırımcı kaçtıkça ve borç ödemesi geldikçe, piyasadaki dolar azalıyor. Dolar azaldıkça değeri artıyor. Arttıkça, borçların da artmış oluyor çünkü+
Yatırımcı kaçtıkça ve borç ödemesi geldikçe, piyasadaki dolar azalıyor. Dolar azaldıkça değeri artıyor. Arttıkça, borçların da artmış oluyor çünkü+
11/ Çünkü senin devletin ve bankaların dolarla borçlandı ve öyle büyüdü. Dolar boldu, sana geldi, şimdi evine dönüyor.
Sen bu doların yenisini ABD gibi basabiliyor musun? Yok. BAE gibi petrol satıp edinebiliyor musun? Yok.
Sen bu doların yenisini ABD gibi basabiliyor musun? Yok. BAE gibi petrol satıp edinebiliyor musun? Yok.
12/ Peki dolar değerlenince, normal bir ülke gibi ihracatını arttırabiliyor musun?
O da yok, zira ihracatın %70 girdisi ithal mal. "Petrolümüz" dediğimiz turizm geliri alt tarafı 25-30 milyar dolar. Turist sayısı artacak ama bıraktıkları paranın döviz cinsinden değeri aynı.
O da yok, zira ihracatın %70 girdisi ithal mal. "Petrolümüz" dediğimiz turizm geliri alt tarafı 25-30 milyar dolar. Turist sayısı artacak ama bıraktıkları paranın döviz cinsinden değeri aynı.
13/ Girdaba dönelim: Dolar değerlendi, son bir aydaki tüm borçların %30 arttı. 100 binlik borç ödeyecekken, durduk yere 30 bin daha bulman lazım.
E zaten sen orijinal 100 bini de ödeyemiyordun ki? Ta Mayıs'ta, tahsilat süreleri 83 günü bulmuştu, Dünya'da en kötü 3. ülke.
E zaten sen orijinal 100 bini de ödeyemiyordun ki? Ta Mayıs'ta, tahsilat süreleri 83 günü bulmuştu, Dünya'da en kötü 3. ülke.
14/ Bunun sonucu şirketler ya batacak (daha fazla işsizlik) ya da Cumhurbaşkanı'na yakınlığına bağlı olarak, devlet tarafından kurtarılacak (daha fazla kamu borcu)
15/ Döngünün son kısmı: Böyle bir enflasyon, işsizlik, iflas, cari açık ortamına, hangi yatırımcı gelir? Daha da fazlası kaçıp gittikçe, her şey baştan yaşanacak.
Bu zaten ölümcül bir çark, bir de üstüne Erdoğan'ın fantastik faiz anlayışı ve damadı gibi şeyler binince hızlanıyor
Bu zaten ölümcül bir çark, bir de üstüne Erdoğan'ın fantastik faiz anlayışı ve damadı gibi şeyler binince hızlanıyor
16/ Bu işin reçetesi filan yok bence. Yıllardır milletin dediği "yapısal reformlar" zaten yapılmayacak (onun yerine 300 odalı yazlık saray yapılacak) ama yapılsa da yetmez, kısa vade kanamayı durdurman lazım. E papaz meselesi veya faiz yükseltmek de bu saatten sonra buna yetmez.
Burada ihracat yerine ithalat yazmışım. Yani satacak bir seyleri yoktu. Ama gidişattan siz kafanızda duzeltmissinizdir zaten.
Ek 1:
Ek2:
Ek3:
Ek 4: Ve bir başka uzun zincir (temel kavramlara odaklı)
