,
32 tweets,
17 min read
Read on Twitter
جریانشناسی بسیج مردمی عراق
حضور حشد الشعبی در مناطق سیل‌زده غرب ایران، مباحثه و جنجال‌های زیادی را برانگیخته است!
اما کم‌تر کسی این مجموعه را می‌شناسد!
آیا از نظر سازمانی مشابه سپاه پاسداران است؟
در این رشتو، یک جریانشناسی اجمالی خواهیم داشت
#رشتو
#الحشد_الشعبی
#سیل
(۱ از ۳۰)
حضور حشد الشعبی در مناطق سیل‌زده غرب ایران، مباحثه و جنجال‌های زیادی را برانگیخته است!
اما کم‌تر کسی این مجموعه را می‌شناسد!
آیا از نظر سازمانی مشابه سپاه پاسداران است؟
در این رشتو، یک جریانشناسی اجمالی خواهیم داشت
#رشتو
#الحشد_الشعبی
#سیل
(۱ از ۳۰)
در میان جنجال‌ها و مباحثه‌های زیادی که شکل گرفته، نگارنده این نکته را می‌بیند که پیش‌فرض عمده نقدها، مشابهت‌سازی و این‌همانی میان حشد الشعبی و حزب الله لبنان است!
این یکی از عوارض مشکلی است که آن را «نگرش ایرانی به عراق» می‌خوانم
می‌دانید در داخل حشد چه جناح‌هایی وجود دارد؟
(۲)
این یکی از عوارض مشکلی است که آن را «نگرش ایرانی به عراق» می‌خوانم
می‌دانید در داخل حشد چه جناح‌هایی وجود دارد؟
(۲)
می‌دانید در همین انتخابات اخیر عراق که یک لیست انتخاباتی توسط بخشی از فرماندهان حشد تهیه شد، انتقادات و کنایه‌های سنگین بخش دیگری را به دنبال داشت؟
می‌دانید کار به جایی رسید که حتی هادی العامری هم دستور داد ائتلاف فتح از عنوان حشد الشعبی استفاده نکند؟
(۳)
می‌دانید کار به جایی رسید که حتی هادی العامری هم دستور داد ائتلاف فتح از عنوان حشد الشعبی استفاده نکند؟
(۳)
می‌دانید در سال ۲۰۱۵، وقتی که نوری المالکی می‌خواست از نام و محبوبیت‌های حشد برای خود نمدی بدوزد و در رسانه‌های نزدیک، او را «رهبر» حشد خواندند، اعتراضات در صفوف حشد و بیت شیعی به قدری بالا گرفت که حتی در موردی، کار به بازداشت یکی از روحانیون درجه اول کربلا کشیده شد!
(۴)
(۴)
فراموش نکنیم بسیج مردمی عراق برآمده از فتوای جهاد کفایی مرجعیت عالی شیعیان عراق است.
این مجموعه از پایین به بالا تأسیس شده و ستاد مرکزی آن، صرفا یک نهاد هماهنگ کننده است و نه یک دفتر فرماندهی با ساختار هرمی نظامی (تصویر ذهنی ما از نهادهای نظامی)
(۵)
این مجموعه از پایین به بالا تأسیس شده و ستاد مرکزی آن، صرفا یک نهاد هماهنگ کننده است و نه یک دفتر فرماندهی با ساختار هرمی نظامی (تصویر ذهنی ما از نهادهای نظامی)
(۵)
در این رشتوی کوتاه، ۵ جناح عمده در بسیج مردمی عراق را مرور می‌کنیم.
هر یک از این ۵ جناح نیز در دل خود به چند زیرشاخه مجزا و بعضا متقابل تبدیل می‌شوند که به اشاره‌ای در این مورد اکتفا می‌کنیم.
طبیعی است که #رشتو نباید خیلی طولانی شود
(۶)
هر یک از این ۵ جناح نیز در دل خود به چند زیرشاخه مجزا و بعضا متقابل تبدیل می‌شوند که به اشاره‌ای در این مورد اکتفا می‌کنیم.
طبیعی است که #رشتو نباید خیلی طولانی شود
(۶)
قبل از معرفی جناح‌ها باید بگویم، تعیین وزن و قدرت هر جناح کار مشکلی است؛ زیرا پارامترهای زیادی در آن دخیل است و شرایط سال به سال تغییر می‌کند.
معیار ما برای ترتیب (سورت) معرفی این جناح‌ها، صرفا نزدیکی آنان به #ایران می‌باشد.
(۷)
معیار ما برای ترتیب (سورت) معرفی این جناح‌ها، صرفا نزدیکی آنان به #ایران می‌باشد.
(۷)
جناح اول: ایرانیون! (شبیه به حزب الله لبنان)
در فرهنگ سیاسی عراق، اصطلاحی به نام «تطوع الولاء» (ترجمه آزاد: «عرضه وفاداری») داریم که عمدتا بر رفتارهای این گروه بار می‌شود.
آن‌ها صراحتا خود را «سربازان ولایت فقیه» می‌خوانند و به نوعی فدائیان رهبر انقلاب محسوب می‌شوند.
(۸)
در فرهنگ سیاسی عراق، اصطلاحی به نام «تطوع الولاء» (ترجمه آزاد: «عرضه وفاداری») داریم که عمدتا بر رفتارهای این گروه بار می‌شود.
آن‌ها صراحتا خود را «سربازان ولایت فقیه» می‌خوانند و به نوعی فدائیان رهبر انقلاب محسوب می‌شوند.
(۸)
این‌ها در خلوت و جلوت صراحتا می‌گویند اگر روزی میان ایران و عراق جنگ شود، بی‌تردید در صفوف ایران خواهند جنگید.
فراتر از آن، صراحتا می‌گویند هر جا که ایران نیاز به نبرد داشته باشد، آن‌ها وارد میدان خواهند شد و مرزهای قراردادی برایشان معیار نخواهد بود!
(۹)
فراتر از آن، صراحتا می‌گویند هر جا که ایران نیاز به نبرد داشته باشد، آن‌ها وارد میدان خواهند شد و مرزهای قراردادی برایشان معیار نخواهد بود!
(۹)
به همین جهت، با تمرد در برابر اوامر فرماندهی کل قوای مسلح عراق (نخست وزیر وقت) و حتی ارشادات مرجعیت و حتی بدون کسب اجازه از ستاد فرماندهی حشد، به سوریه رفتند تا در کنار مدافعین حرم، ارتش اسد و گروه‌های مختلف محور مقاومت علیه معارضین سوری، گروه‌های تکفیری و داعش بجنگند.
(۱۰)
(۱۰)
نکته جالب خاستگاه این‌هاست که عمدتا به مرحوم «سید محمد صدر» برمی‌گردد؛ یعنی خیلی از آن‌ها در دوران جنگ تحمیلی صدام علیه ایران، به ایران مهاجرت نکرده بودند!
از نظر طبقه اجتماعی نیز عمدتا نسل جوانی هستند که سال‌های کودکی و نوجوانی‌شان به دهه ۹۰ میلادی به بعد برمی‌گردد...
(۱۱)
از نظر طبقه اجتماعی نیز عمدتا نسل جوانی هستند که سال‌های کودکی و نوجوانی‌شان به دهه ۹۰ میلادی به بعد برمی‌گردد...
(۱۱)
این جناح دارای رویکردهای تند ضدآمریکایی است و در دوران اشغال عراق - در کنار جریان صدرِ فعلی - از سرآمدان مبارزه با اشغالگری آمریکا در بیت شیعی محسوب می‌شد.
جمهوری اسلامی ایران را نیز یک «دولت اسلامی» می‌دانند و گاهی حتی جامعه ایران را نیز مصداق «جامعه اسلامی» می‌پندارند!
(۱۲)
جمهوری اسلامی ایران را نیز یک «دولت اسلامی» می‌دانند و گاهی حتی جامعه ایران را نیز مصداق «جامعه اسلامی» می‌پندارند!
(۱۲)
این جناح، به دو زیرلایه قابل تفکیک است:
پرشورها
منضبطین
پرشورها، در همه ابعاد جامعه عراق از امور سیاسی و انتخابات گرفته تا رسانه و از اقتصاد و شبکه‌های مالی برون‌مرزی گرفته تا چاه‌های نفت و از شبکه‌های امنیتی گرفته تا درگیری با قبائل و عشیره‌ها و... حضور دارند.
(۱۳)
پرشورها
منضبطین
پرشورها، در همه ابعاد جامعه عراق از امور سیاسی و انتخابات گرفته تا رسانه و از اقتصاد و شبکه‌های مالی برون‌مرزی گرفته تا چاه‌های نفت و از شبکه‌های امنیتی گرفته تا درگیری با قبائل و عشیره‌ها و... حضور دارند.
(۱۳)
در مقابل، منضبطین هستند که صرفا نهاد نظامی بوده و به جز امور نظامی، یک واحد فرهنگی نحیف دارند در کنار سازمان‌های انضمامی یک نهاد نظامی مانند امور خیریه برای تکفل شهدا، واحد ضد جاسوسی و...
شاخص‌ترین گروه این دو دسته به ترتیب «#عصائب_اهل_الحق» و «#حركة_النجباء» می‌باشند.
(۱۴)
شاخص‌ترین گروه این دو دسته به ترتیب «#عصائب_اهل_الحق» و «#حركة_النجباء» می‌باشند.
(۱۴)
جناح دوم: متحدین ایران
این جناح، صراحتا خود را عراقی می‌خواند و در مواضع خود می‌گوید منافع ملی عراق را دنبال کرده، اما آن را -عمدتا- همراستا با محور مقاومت می‌داند.
البته در دل این جناح، دو زیرجناح مجزا داریم که در مواردی به تقابل و حتی تضاد هم می‌رسند که خواهم نوشت.
(۱۵)
این جناح، صراحتا خود را عراقی می‌خواند و در مواضع خود می‌گوید منافع ملی عراق را دنبال کرده، اما آن را -عمدتا- همراستا با محور مقاومت می‌داند.
البته در دل این جناح، دو زیرجناح مجزا داریم که در مواردی به تقابل و حتی تضاد هم می‌رسند که خواهم نوشت.
(۱۵)
برخلاف جناح نخست که - دست کم حسب ظواهر - کاملا تابع ایران است، جناح دوم باید از سوی ایران اولا حمایت شده و ثانیا «قانع» شود؛ اما در کل باید آنان را متحدین خوبی برای ایران دانست.
آن‌ها -برخلاف جناح نخست- اصحاب سیاستند و اهل داد و ستد و عملگرایی
(۱۶)
آن‌ها -برخلاف جناح نخست- اصحاب سیاستند و اهل داد و ستد و عملگرایی
(۱۶)
چون اهل سیاست و عملگرایی هستند، با آمریکا، عربستان سعودی و گروه‌های مختلف تعامل کرده و در صورت کسب امتیازات کنار می‌آیند!
به همین نسبت، پایداری این جناح وابسته به حضورشان در قدرت است!
نوعا جناح اول را آرمانگرایان پرشوری می‌دانند که سرد و گرم روزگار را نچشیده و «خام» هستند!
(۱۷)
به همین نسبت، پایداری این جناح وابسته به حضورشان در قدرت است!
نوعا جناح اول را آرمانگرایان پرشوری می‌دانند که سرد و گرم روزگار را نچشیده و «خام» هستند!
(۱۷)
از نظر طبقه اجتماعی، رهبران آنان دوران صدام را درک کرده و فراری بوده‌اند و در جامعه نیز عمدتا پایگاه آنان طبقه متوسط است.
این جناح را می‌توان به دو بخش کاملا مجزا و بعضا متضاد «مغضوبین الدعوه» و «متحدین (یاران) الدعوه» تقسیم کرد.
(۱۸)
این جناح را می‌توان به دو بخش کاملا مجزا و بعضا متضاد «مغضوبین الدعوه» و «متحدین (یاران) الدعوه» تقسیم کرد.
(۱۸)
همان طور که می‌دانید آمریکا سنگین‌ترین قرارداد تحت الحمایگی خود با عراق را در دوره نوری المالکی و دوران اقتدار و تمامیت‌خواهی الدعوه به بغداد تحمیل کرد.
اصولا مهم‌ترین ویژگی «حزب الدعوه» همین است که می‌تواند میان ایران و آمریکا موازنه کند و #نوري_المالكي نماد کامل آن است.
(۱۹)
اصولا مهم‌ترین ویژگی «حزب الدعوه» همین است که می‌تواند میان ایران و آمریکا موازنه کند و #نوري_المالكي نماد کامل آن است.
(۱۹)
از موازنه میان ایران و آمریکا برداشت منفی نداشته باشید!
آن‌ها از چنان لابی‌های قدرتمندی در تهران و قم برخوردارند که گزینه اول و مورد اعتماد ایران بمانند!
زمانی با عربستان مشکل داشتند که عمدتا ناشی از «بندر بن سلطان» بود؛ اما چند سالی است لابی‌های خوبی با ریاض دارند!
(۲۰)
آن‌ها از چنان لابی‌های قدرتمندی در تهران و قم برخوردارند که گزینه اول و مورد اعتماد ایران بمانند!
زمانی با عربستان مشکل داشتند که عمدتا ناشی از «بندر بن سلطان» بود؛ اما چند سالی است لابی‌های خوبی با ریاض دارند!
(۲۰)
بخش دوم این جناح اصحاب و اهالی جهادند؛
انعطاف‌پذیری و تطورات سیاسی خود را ناشی از مصالح و اقتضائات روز خوانده و کار خود را «جهاد سیاسی» می‌دانند و خود را «آرمانگرایان عملگرا» می‌پندارند.
تعبیر «آرمانگرایان عملگرا» را تعبیر مناسبی می‌دانم؛ اما نیاز به توضیح دارد.
(۲۱)
انعطاف‌پذیری و تطورات سیاسی خود را ناشی از مصالح و اقتضائات روز خوانده و کار خود را «جهاد سیاسی» می‌دانند و خود را «آرمانگرایان عملگرا» می‌پندارند.
تعبیر «آرمانگرایان عملگرا» را تعبیر مناسبی می‌دانم؛ اما نیاز به توضیح دارد.
(۲۱)
طبعا در این جهاد سیاسی، تعامل و توافق با رقیب و دشمن هم موضوعیت دارد و مرفوض نیست؛
اما در سطح کلان اصولگرایی حفظ می‌شود؛ به طوری که بنیادگرا به نظر می‌رسند!
معمولا تحلیل آنان مشکل است و اشراف زیادی را می‌طلبد؛ خصوصا این‌که خودشان هم روحیه امنیتی دارند و شفاف رفتار نمی‌کنند!
(۲۲)
اما در سطح کلان اصولگرایی حفظ می‌شود؛ به طوری که بنیادگرا به نظر می‌رسند!
معمولا تحلیل آنان مشکل است و اشراف زیادی را می‌طلبد؛ خصوصا این‌که خودشان هم روحیه امنیتی دارند و شفاف رفتار نمی‌کنند!
(۲۲)
شاخص‌ترین چهره‌های بخش نخست این جناح به ترتیب «نوری المالکی» و «هادی العامری» بوده و شاخص‌ترین چهره‌های بخش دوم نیز «ابو مصطفی الشیبانی» و «ابو مهدی المهندس» می‌باشند.
این دو بخش در مواردی به تقابل و تضاد با یکدیگر رسیده‌اند!
(۲۳)
این دو بخش در مواردی به تقابل و تضاد با یکدیگر رسیده‌اند!
(۲۳)
مثلا جالب است بدانید سال ۲۰۰۶ و تنها ۴ ماه بعد از دور زدن «ابراهیم جعفری» توسط حزب الدعوه و رسیدن «نوری المالکی» به نخست‌وزیری، وزارت کشور عراق لیست ۴۱ نفر تروریست تحت تعقیب را منتشر کرد.
سرلیست این تروریست‌ها قابل حدس است: «عزت الدوری» معاون وفادار و فعال صدام حسین
(۲۴)
سرلیست این تروریست‌ها قابل حدس است: «عزت الدوری» معاون وفادار و فعال صدام حسین
(۲۴)
جالبه بدونید در اون لیست، «ابو مصطفی الشیبانی» و «ابومهدی المهندس» هم حضور داشتند!
اصولا ابو مصطفی سال‌های زیادی از زعامت نوری المالکی، زندگی کاملا پنهان و در پس پرده داشته و جزء مهم‌ترین سوژه‌های تحت تعقیب امنیتی‌های دولتی و ارتشی عراق بوده!
(۲۵)
اصولا ابو مصطفی سال‌های زیادی از زعامت نوری المالکی، زندگی کاملا پنهان و در پس پرده داشته و جزء مهم‌ترین سوژه‌های تحت تعقیب امنیتی‌های دولتی و ارتشی عراق بوده!
(۲۵)
موردی که حتما نشنیده‌اید به داخل بدر برمی‌گردد!
هادی العامری -که در اتحاد با نوری المالکی تا جایی پیش رفت که از سازمان مادر (مجلس اعلی) هم جدا شد-، کسانی که می‌خواستند با اشغالگری آمریکا بجنگند را از بدر اخراج و حقوق آنان را قطع کرد!
ریشه اعتراضات چند ماه قبل قم همین بود!
(۲۶)
هادی العامری -که در اتحاد با نوری المالکی تا جایی پیش رفت که از سازمان مادر (مجلس اعلی) هم جدا شد-، کسانی که می‌خواستند با اشغالگری آمریکا بجنگند را از بدر اخراج و حقوق آنان را قطع کرد!
ریشه اعتراضات چند ماه قبل قم همین بود!
(۲۶)
فاکتورهایی مانند مبارزه با تروریسم تکفیری، فعالیت‌های منطقه‌ای محور مقاومت، نقش هدایتگرایانه ایران و صد البته میزان نفوذ در هیئت حاکمه و قدرت در بغداد از مهم‌ترین عواملی است که دو بخش مختلف این جناح را به یکدیگر نزدیک می‌سازد.
اما همین موارد می‌تواند عامل واگرایی هم باشد!
(۲۷)
اما همین موارد می‌تواند عامل واگرایی هم باشد!
(۲۷)
راز مواردی مانند تلاش بی‌سابقه و ۷-۸ بار معرفی فالح الفیاض (از بخش اول این جناح) به عنوان وزیر کشور، تلاش برای تشکیل فراکسیون اکثریت توسط البناء و ممارست برای مخالفت با فراکسیون رقیب، به همین فعل و انفعالات داخلی این دو بخش برمی‌گردد.
(۲۸)
(۲۸)
از بحث نسبت میان این دو بخش از جناح دوم که بگذریم، باید به رابطه میان دو جناح پیش‌گفته بپردازیم.
جناح دوم، جناح اول را «خام» و «تخیلی» می‌داند و در رهبری راه نمی‌دهند؛
در مقابل جناح اول نیز نسبت به جناح بی‌اعتماد بوده و گاهی - در خلوت - آنان را «حرامی» یا دزد می‌خوانند!
(۲۹)
جناح دوم، جناح اول را «خام» و «تخیلی» می‌داند و در رهبری راه نمی‌دهند؛
در مقابل جناح اول نیز نسبت به جناح بی‌اعتماد بوده و گاهی - در خلوت - آنان را «حرامی» یا دزد می‌خوانند!
(۲۹)
اما از همه این‌ها که بگذریم، در مجموعه بسیج مردمی عراق، سه جناح دیگر نیز وجود دارد که عمدتا از دید رسانه‌های داخلی و حتی غربی مغفول مانده‌اند! در قسمت بعدی، اجمالا آن‌ها را معرفی خواهم کرد!
(۳۰/پایان قسمت اول)
(۳۰/پایان قسمت اول)
پی‌نوشت۱:
از این توییت/خبر نباید اصلا تعجب کرد!
سامی المسعودی از اصحاب حکومت و سرمایه (دیوان وقف شیعی) بود که در حشد نیز خودش را برکشید.
او از نمونه‌های شاخص بخش اول جناح دوم بود که نوشتم مدت‌هاست برای رابطه با عربستان سعودی تلاش می‌کنند!
۱/۲
از این توییت/خبر نباید اصلا تعجب کرد!
سامی المسعودی از اصحاب حکومت و سرمایه (دیوان وقف شیعی) بود که در حشد نیز خودش را برکشید.
او از نمونه‌های شاخص بخش اول جناح دوم بود که نوشتم مدت‌هاست برای رابطه با عربستان سعودی تلاش می‌کنند!
۱/۲
کلیت این بخش از جناح دوم در صدد رابطه حسنه با ریاض است؛
و در این راه تا جایی پیش رفتند که سفیر عربستان در اردن با سیاسیون سنی عراق لابی کرده بود برای حمایت از هادی العامری در رقابت‌های نخست وزیری...
۲/۲
و در این راه تا جایی پیش رفتند که سفیر عربستان در اردن با سیاسیون سنی عراق لابی کرده بود برای حمایت از هادی العامری در رقابت‌های نخست وزیری...
۲/۲
