,
18 tweets,
2 min read
Read on Twitter
Her tür bedensel ve/veya zihinsel emek, harcanan çaba, bir “iş”, bu doğru. Ama iş yapan herkes işçi değil. İşçi, sosyal olarak tanımlanmış bir sınıfa mensubiyeti ifade ediyor. Bu sınıfın alameti farikaları arasında en önemlisi ise, şu: meta üretimine doğrudan katılıyor.
Kapitalist toplumda meta üretimi sosyal bir süreç. İşçi değişim değeri üretiyor, ama bu üretim, ancak bu üretimi esas alan bir toplumda mümkün. Değişim değeri, somut, tekil emeklerin üretim süreci içinde soyut, sosyal emek haline gelmesiyle ortaya çıkıyor.
İşçi, tekil, somut emekleri bu sosyal üretim süreci içinde genel, soyut emek haline gelen kişi. Bu, işçiyi işçi yapan, onu işçi sınıfının mensubu yapan en temel nitelik. İşçinin üretim araçlarıyla mülkiyet ilişkisi de bunun sonucu.
Bir fabrika işçisinin işçi olduğu, çok açık. Ama diğer emekçi kesimlerin ne kadar işçi olduğu, marksist literatürde hep tartışmalar koparmıştır. Örneğin, yanlış hatırlamıyorsam 1930’larda şoförlerle ilgili bir tartışma vardır.
Buna göre, ücret alan bütün şoförlerin emekçi olduğuna şüphe yoktur da, hangi şoförün işçi sayılacağı uzun uzadıya konuşulup tartışılır. Sonra öğretmenler, doktorlar, tezgâhtarlar da eklenir bu tartışmaya.
Benim görüşüm şu: bütün bu meslek grupları işçidir. Şoför, ister mal taşısın ister yolcu, yaptığı taşıma işiyle doğrudan sosyal üretim süreci içinde rol oynar. Tatile yolcu da götürse, tatil emek gücünün yeniden üretimi için gerekli bir ihtiyaç olduğuna göre, işçidir.
Öğretmen, emek gücünün yeniden üretiminde eğitim vermek suretiyle rol oynadığından işçidir. Doktor, emek gücünün diri kalmasında kaçınılmaz rol oynadığı için işçidir. Tezgâhtar, kapitalist düzende malın satışını da üretim sürecinin parçası olarak ele almak gerektiğinden işçidir.
Eğer erkeğin (veya kadının) şehevi hazzı toplumsal yeniden üretimin sağlanması için kaçınılmaz bir ihtiyaç değilse, bu hazzın tatmini “iş”i, onu yapan kişinin (erkek veya kadın) işçi olduğu anlamına gelmez.
Fahişelik (erkek veya kadın fahişeliği) kapitalist üretimin zorunlu bir önkoşulu değil, yan ürünü. Yani fahişeye insanca yaşam koşullarını sağlamak, daha önemlisi de içinde bulunduğu şartlardan kurtarmak zorunluluğu ile onu ne şekilde sınıflandıracağımız, tamamen farklı şeyler.
Çok açık ki toplumun dibinde, gözeneklerinde yaşayan insanlar bunlar ve sınıflanacaklarsa, ancak lümpen proletarya olarak sınıflanabilirler.
Lümpen, ahlaki bir tanım değil. Dahası ille de burjuvazinin potansiyel milisleri, provokatörleri, katilleri anlamına da gelmiyor. Lümpen proletarya sınıfsal bir tanım ve sosyal üretimin dışında, çeperinde, gözeneklerinde ondan didikleyerek yaşamaya çalışan insanları ifade ediyor.
Bütün fahişelerin seks kölesi olduğu iddiası da bana doğru gelmiyor. Uzakdoğunun fahişeleri, zorla çalıştırılan Ukrayna kızları, hatta kendilerinden iki, üç kat yaşlı erkekleri tatmin etsinler diye satılan Suriyeli kadınlar, seks kölesi olabilir.
Ama (eski deyimle) “vesikalı”lar, en azından büyük bölümü, bu sınıflandırmaya girmiyorlar bana kalırsa.
Son olarak şunu da ekleyeyim. Anladığım kadarıyla bu tartışmayı, Gülnur Savran’ın röportajından başka, Acun Karadağ’ın (Cumhuriyet’in tweetine cevaben attığı) bir tweet doğurdu.
Karadağ’ın tweetindeki “işçilikse gönder eşini…” kabilinden ifade, bence de yanlış. Ama bir yanlış, kimin yanlışı olduğuna bağlı olarak, farklı şekillerde kınanmalı.
Savran’ın yanlışı, lümpen proletaryaya işçi tulumu giydirme yönünde teorik bir çaba olarak, sert bir şekilde kınanmalı; bu görüşün iler tutar yanı olmadığı gibi, marksizmle de ilişkisi yok, postmodern zırvaların bir yansıması.
Karadağ ise, emekçi, direnişçi, kadın olarak bu memleketin en değerli, en saygıdeğer insanlarından biri. Karadağ’a faşistlik biçecek kadar zıvanadan çıkmak, kendini dev aynasında görmek demek.
Bana çok tuhaf gelen şeylerden biri de şu: Karadağ’ın yorumuna dair ileri geri bir sürü laf eden onca insandan hiçbiri, en azından gördüklerim arasında hiçbiri, Cumhuriyet’in vitrine çıkmış bir fahişe fotoğrafına yer verdiği haber tweetine laf etmemiş.
