سال ها پيش، نوشته اى از تجربه مهاجران ليتوانيايى و لهستانى در شيكاگو خواندم. نويسنده از تجربه ديدن برنامه هاى تلوزيون محلى مى گفت. ظاهرا پايه برنامه هاى سياسى دعوت از مخالفين و موافقين يا معتقدان به همزيستى با اتحاد شوروى و بحث ميان آنان بود.
نويسنده از اختلاف ميان روش گفت و گو و حتى آراستگى مهمانان مى گفت. از يك سو پيرمردانى خشمگين، با لباس هاى كهنه يا خارج از مد، به طرف داران و ماله كشان اتحاد شوروى مى تاختند. از سوى ديگر، روشن فكران خونسرد، خوش گفتار، و خوش لباس، با انبوهى از القاب، به محتوم بودن سوسياليزم و
لزوم پذيرش اتحاد شوروى به عنوان واقعيت ملموس گفته، و مخالفان شوروى را به عنوان سنگواره هاى سياسى كه از دنيا و تفكر روز عقب هستند، دست مى انداختند. نويسنده، به عنوان فرزند مهاجران ليتوانيايى، از دشوارى جدى گرفتن مخالفان شوروى در يك رسانه تصويرى مى گفت.
سرانجام در دوره حكومت ريگان و بوش پدر، شوروى از هم پاشيد. گند فساد، قساوت، بى مسئوليتى و شرارت حكومت شوراها براى همه درآمد. نويسنده از سختى اعتراف به برحق بودن ديدگاه ها و گفته هاى پيرمردان خشمگين و آشفته لباس، و سراپا غلط بودن گفته هاى معتقدان به همزيستى با شوروى يا سوسياليست ها
نوشت. اين روزها، با موارد مشابهى اما در مقياس كوچك تَر درباره جمهورى اسلامى روبروييم. انبوهى از خبرنگاران، روشنفكران و متخصصان در لزوم همزيستى با ج.ا. و پرخاشجويى بى مورد غرب در قبال ج.ا. مى گويند. مخالفان ج.ا. به گونه اى سيستماتيك منزوى شده و هدف حمله شخصى و تمسخر هستند.
اما اختلاف هاى چشمگيرى ميان اين دو حكومت و طرف داران آن ها وجود دارد. ج.ا. در بهترين حالت كاريكاتور رقت انگيز اتحاد شوروى است. نه دستاوردهاى علمى، نظامى و فلسفى آن را دارد، نه حتى ايدئولوژى رسمى آن بسامد ماركسيسم را دارد. طرف داران ج.ا. در غرب نيز يك دهم وجهه و مرتبه كمونيست هاى
دهه هاى گذشته را ندارند. اين جماعت ماله كش حتى خوش سيما و خوش لباس نيز نيستند. ولى يك اصل اساسى باقى مى ماند: هم زيستى با ديو ممكن و مطلوب نيست، چه اتحاد شوروى آن ديو باشد، چه جمهورى اسلامى. آن پيرمردان آشفته لباس خشمگين در سوى درست تاريخ بودند. ما نيز در سوى درست تاريخ هستيم.
