@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk Je vraag was over die z-scores in de grafiek die @SBergsma deelde toch? Ik probeer het zoveel mogelijk vrij te waren van statistisch jargon :) Z-scores zijn een gestandaardiseerde maat van hoeveel afwijking er in bepaalde data is tov wat je mag verwachten op basis van andere data
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 1) Bij sterftecijfers in Nederland verwachten we gemiddeld ongeveer 3000 per week, maar daar zitten afwijkingen in. Dat komt bijvoorbeeld door seizoen (winter meer sterfte) en externe invloeden (zoals een griepvirus of coronavirus).
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 2) Die afwijking van het gemiddelde kun je berekenen op basis van historische data en dit noemen we de standaard-deviatie. Daarna neem je een nieuwe observatie (bijv, de sterfte in de laatste week) en je berekent hoe extreem die observatie afwijkt van het gemiddelde.
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 2.1) Hoe extreem de afwijking is van die laatste week is dus afhankelijk van het gemiddelde en wat we gewend zijn qua afwijking.
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 3) Z-scores zijn een standaard maat, die je kunt omzetten in percentages. Dat percentage zegt, gegeven dat we een gemiddelde weten en een standaardafwijking, hoe 'extreem' de nieuwe observatie is.
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 3.1) Iets technischer: als we het gemiddelde en de afwijking voor waar aannemen, hoeveel kans is er dat we opnieuw eenzelfde observatie doen of een die nog extremer is?
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma 4) De grafieken zijn erg lastig om te lezen bij euroMOMO, maar bij NL voor de laatste week lijkt het op een z-score van 10. De kans daarop is 0.000000002, oftewel 1 op 500000000 (500 miljoen).
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma Dat zegt heel weinig over de oversterfte an sich op dit moment, maar vooral iets over hoe extreem een gebeurtenis als deze is als we het afzetten tegen 'normale tijden'. Belangrijk (!): de griep epidemie van 2018 heeft tot nu toe een soortgelijke z-score en was ook extreem.
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma Wat belangrijk is om te realiseren: dit zijn kansberekeningen met als aanname dat deze gebeurtenis (epidemie) dus niet normaal is en daardoor krijg je een sterke afwijking. Je kunt beargumenteren (en complexity experts zijn het daar wel over eens) dat deze epidemie 'normaal' is.
@raymondpeil @OlifaNT @JosVrbk @SBergsma Oftewel, epidemieën zoals deze komen gewoon eens in de zoveel tijd voor (vergelijk griepepidemie van 1918-1919) dus de kans is waarschijnlijk veel kleiner dan 1 op 500000000.
