Een draadje over huisvuilophaling, ter aanvulling van de discussie van deze namiddag @LodeCossaer @petervanderhey6 . Goed, het gaat dus niet meer over rioleringen, maar er zijn analogieën tussen beide problemen /
en ik ken het huisvuil een beetje beter, en kan het dus beter onderbouwen met concrete elementen. Een twaalftal jaar geleden heb ik een studie gedaan voor de Europese Commissie, met als voorwerp: hoe kan de werking van de markt voor gerecycleerde producten worden verbeterd? /
Een van de hoofdstukken had betrekking op de verschillende regimes voor het ophalen van huisvuil, en er is daar een duidelijke analogie met het probleem van rioleringen. In essentie zijn er vier benaderingen mogelijk: geen enkele overheidsinterventie; /
verplichting tot ophaling maar met vrije keuze van de ophaler; monopolie voor de ophaling maar met periodieke toewijzing van de markt aan een private aanbieder; overheidsmonopolie. Ik zou even willen overlopen wat ik uit die studie heb onthouden. /
Ten eerste, er zijn dus landen waar buiten de grote steden geen ophaling plaatsvindt (het zal ondertussen misschien sterk veranderd zijn, maar toen waren dat dus Roemenië, Bulgarije en de Baltische staten). Wat doen mensen? In het ergste geval dumpen ze hun afval in de /
natuur. Een andere mogelijkheid is het in de achtertuin composteren van het biologisch afval, en het verbranden van de rest. En ik hier echt moeite om te zien hoe dit kan opgelost worden met Coasiaanse onderhandelingen. /
Goed, als mijn buur hier in zijn stadstuin zou beginnen met een vuurtje te stoken, zou ik natuurlijk snel aanbellen om een hartig gesprek met hem te voeren. Maar op het platteland? Het probleem is vooral dat de schadelijke stoffen die vrijkomen bij het verbranden van afval /
niet strikt lokaal blijven. Als twee kilometer verder iemand troep begint te verbranden, hoe traceer ik de schuldige? Of als lekkende batterijen een grondwaterlaag besmetten, hoe vind je de oorsprong ervan? Je kan natuurlijk argumenteren dat in arme landen /
de kosten van een georganiseerde ophaling niet opwegen tegen de milieubaten. Dat is een stelling die niet a priori absurd is, maar waarvan ik twijfel of die empirisch kan worden onderbouwd. Tweede regime, dat toen bvb in Polen en Ierland bestond /
(ook daar waat ik niet wat de huidige toestand is): iedere burger is verplicht bij wet om zijn afval te laten ophalen door een erkende ophaler, maar kiest vrij bij wie. Dit vind ik al een veel interessanter idee; je vangt in theorie de externaliteiten van het afval op, én je/
laat de concurrentie werken. Het probleem is dat in elk geval in die tijd de implementatie te wensen overliet. De controle was verre van perfect, en er waren een groot aantal bedrijven op de markt die niet altijd blijk gaven van de /
nodige competenties. Bovendien is dit geen leefbaar model als er schaalvoordelen zijn in de afhaling (wat dan weer natuurlijk een empirische kwestie is) - het is mogelijk dat sommige van die bedrijven zich niet aan de regels hielden /
juist omdat ze financieel niet leefbaar waren. Tenslotte, de derde en de vierde vorm: daar kan ik veel korter over zijn. In die gevallen is er natuurlijk een verplichting tot ophaling, en gebeurt dat door een monopolist. Is het beter dat dit gebeurt door een prive bedrijf of /
door een overheidsbedrijf? Beide benaderingen hebben voor- en nadelen, en als ik me die literatuur goed herinner, zijn er geen doorslaggevende empirische argumenten in de ene of de andere richting (het is een beetje zoals met het openbaar vervoer, /
nog zo een domein waar er veel meningen over bestaan die niet echt onderbouwd worden door de empirische studies). De ervaring daar is dat een overheid die niet in staat is om een efficiënt afvalbedrijf te runnen, meestal ook niet in staat is om een contract te beheren met een /
privé aannemer. Het fundamenteel probleem is dat met stijgende schaalvoordelen het monopolie de natuurlijke uitkomst is. Wie de eigenaar van het monopolie is, doet er minder toe dan het gegeven dat er een monopolie bestaat. (the end)
