Er is hier gisteren een discussie gevoerd over supermarkten en apothekers, die mij herinnerde aan een van de belangrijkste begrippen uit het economisch denken: de rente. En vooral aan de vraag: wie ontvangt een rente?
Eerst even ter herinnering: het ging dus over de vraag of het verantwoord was dat supermarkten mondmaskers zouden verdelen terwijl apothekers vonden dat zij daar het alleenrecht op hadden. /
Ik ga hier niet ingaan op de vraag of dat terecht was: ik heb daar geen specifieke competentie in, en het doet niet terzake voor wat ik wil bespreken. Waar het hier over gaat, is dat sommigen mensen betoogden dat de apothekers hiermee de monopoliepositie /
willen bewaren die ze van overheidswege hebben gekregen voor de verkoop van bepaalde producten. De vraag is nu: volgt uit dit alleenrecht noodzakelijkerwijze dat apothekers monopoliewinsten boeken? Om dit te beantwoorden, di, dienen we terug te grijpen naar /
een van de eerste diepe inzichten die verworven zijn in het economisch denken. David Ricardo, een van de grondleggers van de discipline, stelde zich die vraag twee eeuwen geleden al: wie wint bij een toename van de graanprijs? Het antwoord was: de eigenaar van de productiefactor/
die het beperkend element is in het aanbod. En bij landbouwproductie is dat grond. Met andere woorden, het surplus gaat naar de grondeigenaars, zelfs als die geen klop uitvoeren, onder de vorm van "rente". Sindsdien is de term "rente" uitgebreid naar elke vergoeding voor een /
vaste productiefactor. Zo spreken we dus ook voor een monopolierente. En de vraag is nu: ontvangt de huidige generatie apothekers monopolierentes? Wel, we moeten niet vergeten dat apothekers niet alleen het alleenrecht hebben op het verkopen van bepaalde producten. /
Er is ook een vestigingswet. En het is daar dat het interessant wordt. Want stel dat je pas afgestudeerd bent, en je wil een apotheek uitbaten, maar je gemeente zit aan het wettelijk maximum, wat zal je dan moeten doen? /
Juist, een bestaande apotheek overnemen. En hoeveel zal je daarvoor willen betalen? Wel, het totaal van wat je denkt dat de opbrengsten zullen zijn bovenop wat je met je diploma in een andere activiteit zal kunnen verdienen. Met andere woorden, de rente vloeit niet naar de /
beginnende apotheker, maar naar degene die de apotheek verkoopt - maar die zal in het begin van zijn carrière evengoed hebben betaald voor de overname. Met andere woorde, de rente die voortvloeit uit de vestigingswet is gegaan naar de eerste generatie die onder deze wet is /
gevallen. De huidige generatie verdient geen rente, enkel het loon dat ze in andere contexten ook zouden hebben verdiend. Er is hier trouwens een interessante analogie met het probleem van de taxidiensten. In steden waar taxilicenties /
beperkt zijn, zijn het ook de oorspronkelijke eigenaars van deze licenties die de rente opstrijken, niet de taxichauffeurs. Dat verklaart dan ook waarom de opkomst van diensten zoals Uber en Lyft voor de chauffeurs zo een drama zijn. Er vallen rentes te verdienen binnen de taxi /
sector, maar deze vloeien niet voort naar wie je direct zou denken. Er zijn nog tal van dergelijke voorbeelden: denk maar aan een broodjeszaak in een station bvb
