Thread by @khadaksingh_

100 माणसं एक काम 10 दिवसात करतात
तर तेच काम करायला 50 माणसांना किती दिवस लागतील ?
काळ काम वेगाचे हे एक सोपे गणित आहे
पण सध्या हेच गणित महाराष्ट्राचे आर्थिक गणित बिघडवण्याची शक्यता आहे !
त्याला कारण करोना आणि त्यामुळे होणारे मजुरांचे रिव्हर्स मायग्रेशन !

21 मार्च ला महाराष्ट्रात ठीक ठिकाणी झालेल्या स्टेशन वरील गर्दी वरून लोकांना खऱ्या अर्थाने , त्यांच्या शहरातील असलेल्या परप्रांतीय मजुरांच्या संख्येचा अंदाज आला !
पाणी पुरी वाला , आयटी कम्पनी बाहेर चहा विकणारा ,बिल्डिंग बांधणार ,दुकानात काम करणारा, सोसायटी ची रखवाली करणारा

आपल्या दैनंदिन आयुष्यात प्रत्येक ठिकाणी परप्रांतीय मजूर हे असतातच !
अशे हे मजूर कोरोनाच्या भीतीने महाराष्ट्र सोडून जाऊ लागले ते 21 मार्च पासून !
22 मार्च ला जनता करफ्यू लागला आणि 24 मार्च ला लॉकडाऊन ! आणि तेव्हा पासून मजुरांचा स्वतःच्या गावी जायचा ओघ अधिकच वाढला !

सुरवातीला सर्वांनाच वाटलं की कोरोना हे एखाद्या महिन्याचे संकट आहे , जग आणि भारत सुद्धा थोड्या वेळासाठी "पॉज" होतोय ! आपले वैज्ञानिक लस काढतील आणि जग पुन्हा "रिज्युम" होईल ! सगळं काही पूर्ववत होईल ! पण सध्या तसे होईल असे वाटतं नाही

कालच WHO ने म्हंटल्या सारख ,कोरोना हे संकट दीर्घकाळ वास्तव करण्यास आले आहे !
संकट दूर होऊन मग सगळे सुरळीत होण्याची शक्यता कमीच आहे
त्यामुळे जसे गडकरी साहेब म्हणतात
कोरोना सोबत आपल्याला जगण्याची सवय लावून घ्यावी लागणार आहे !

आता मजुरांच्या प्रश्नावर येऊ , पहिल्या लॉकडाऊन मध्ये अनेक मजूर जिथे होते तिथेच थांबले , पण त्यांनी अनेक समस्यांना तोंड दिले , जेवण्याची आबाळ, राहण्याची अपुरी व्यवस्था , ह्या सर्वांचा सामना त्यानी 20-22 दिवस केला , पण नंतर त्यांच्या धैर्याने उत्तर दिले आणि

मिळेल त्या मार्गाने मजुरांनी स्वतःच्या घराचे रस्ते धरले ! काही धाडसी चालत घराकडे निघाले , काही एका गाडीत शेकडोने निघाले ! ऍम्ब्युलन्स, ट्रक, टँकर ,टिप्पर, एवढेच काय तर काहींनी जीवावर उदार होऊन सिमेंट मिक्सर ने प्रवास केला !

अनेक दिव्यांतून गेलेले हे मजूर आता कुठे घरी पोहचत आहे ! सरकार पण रेल्वेने ,बस ने त्यांना घरी पोहचवण्याचा प्रयत्न करत आहे !
उत्तर प्रदेश, बिहार , आणि बंगाल हे बहुतांश मजुरांच्या प्रवासाचे अंतिम ठिकाण आहे !

महाराष्ट्र सरकार साठी "liability" असलेल्या मजुरांना उत्तर प्रदेश सरकार "Asset" म्हणून बघत आहे !
गावी परत आलेले मजूर पुन्हा वापस कसे जाणारा नाहीत ह्या साठी उत्तर प्रदेश सरकार प्रयत्न करत आहे !
परदेशी गुंतवणूक राज्यात वाढवून , उद्योगांना जमीन उपलब्ध करून देऊन,

बिनव्याजी ऑनलाईन कर्ज देऊन ,तेथील राज्यसरकार जास्तीत जास्त रोजगाराच्या संधी निर्माण करत आहे !
आता लक्षात घ्या , जे मजूर कसेही करून गावी पोहचले आहेत , ते वापस येण्याची शक्यता कमी आहे ! दूध गरम लागल्याने ते ताक पण फुकून पिणार आहेत!

जस एकदा नोटबंदी झाल्या पासून आता लोक मोठ्या चलनात पैसे साठवून ठेवत नाहीत अगदी तसेच अनेक मजूर एकदा लॉकडाऊन चा अनुभव घेतल्यावर पुन्हा स्वतःचे घर सोडण्याची शक्यता कमी आहे !
मग अश्या मजुरांना जर वापस आणायचे असेल तर त्यांना अधिक पैशाचे अमिश दाखवावे लागेल

आणि अधिकचा पैसा त्यांना देण्यासाठी महाराष्ट्रतील उद्योजकांनी कर्ज जरी काढले तरी त्याचा परिणाम हा अंतिमतः महागाई वाढण्यातच होणार ! आणि नौकरदार वर्गाकडे जास्तीचा पैसा नाही ,म्हणून सप्लाय जरी वाढला तरी डिमांड वाढण्याची शक्यता नाही !

आणि आतां काळ काम वेगाच्या गणितावर या ! समजा एक इमारत 100 मजूर मिळून बांधत होते , आणि आता त्यातले फक्त 50 च वापस आले तर ती इमारत बांधायला सहाजिकच दुप्पट वेळ लागेल ! ज्यांनी फ्लॅट बुक केलेत त्यांना त्याचा ताबा आता लवकर मिळणार नाही !!

मजुरांच्या कमतरते मूळे महाराष्ट्राच्या प्रगतीचा वेग अत्यन्त मंदावेल ! आणि ही गोष्ट महाराष्ट्राला परवडणारी नाही !!
कामगार कायद्यात बदल करणे
कामगार वेल्फेयर योजना काढणे
कामगारांच्या कुटूंबाचाही विचार करणे
ही काळाची गरज आहे ! इथे प्रांतवाद आडवा नाही आला पाहिजे

कारण लक्षात घ्या , एकदा जर घरी पोचलेला मजूर तिथेच सेटल झाला तर तो काही वापस येणार नाही !
तो घरी पोहचण्यात आणि सेटल होण्यात एक टाईम गॅप आहे आणि त्या गॅप मधेच आपल्याला मैदान मारायचे आहे ! 👍