1. Antik çağda beynin fonksiyonları katapult ile açıklanıyordu. Freud, beyni hidrolik ve elektromanyetik bir sistem olarak tanımlamaya çalışmıştı. Leibniz, beynin çalışma prensiplerini değirmenin çalışma prensipleriyle izah etmişti.
2. Kepler Tanrı'nın geometrici olduğuna inanıyordu. Galileo Tanrı'nın matematikçi olduğunu düşünüyordu. Newton Tanrı'nın doğa kanunlarını yaratan bir fizikçi olduğunda ısrarcıydı. 20 sene önce Tanrı'nın iyi bir algoritma yazılımcısı olduğunu düşünüyorduk.
3. Beyin nasıl çalışır? Tanrı nedir? gibi sorulara sürekli cevaplar giydirmeye çalışıyoruz. Giydirmeye çalıştığımız cevapların ise orasından burasından çekiştirmek zorunda kalıyoruz. Çünkü bu cevaplar soruları başarıyla örtmüyor.
4. Çünkü soruların bilgi değeri cevapların bilgi değerinden çok daha büyük. Bir beyin ile bir katapultun bilgi değerlerini karşılaştırırsak beynin neden katapultla izah edilemeyeceğini anlarız.
5. Fizik ve kimya yasalarıyla da yaşamın ne olduğunu açıklayamıyoruz. Çünkü doğa yasalarının bilgi değerleri düşüktür. Chaitin, fizik yasalarını programlayarak onların ne kadar düşük bilgi değeri içerdiklerini tespit etmişti.
6. En basit tek hücreli canlının genetik bilgi içeriği dahi, örneğin yerçekimi yasasının sahip olduğu bilgi değerinden katbekat fazladır.
7. Fakat karamsar olmaya gerek yok. Büyük bir bilgiyi küçük bir bilgiyle izah edebilmenin tek yolu var; örüntü (pattern) bulmak. Örneğin 12 digitlik 0001000100010001 bilgisini 4 kere 0001 şeklinde ifade.
8. Veya elmanın ağaçtan düşmesi gerçeği üzerinden dünyanın güneş etrafındaki dönüşü formullerine ulaşmak.
9. Bu bakış açısı aslında yeni değil. Pisagor’a göre her şey sayıların diliyle anlaşılabilir ve temsil edilebilirdi. Galileo’ya göre kainat matematik dili ile yaratılmıştı. Descartes’e göre ise doğanın her yerinde örüntüler (patternler) vardı.
10. Ara Not; ‘Pi’ filmi ilginçtir. Kahramanımız Descartes’ten hareketle borsada bir örüntü arar. Lakin bir şeyi gözden kaçırır; insan icadı bir sistemde örüntü olmaz, çünkü manipülasyon kaçınılmazdır. Manipülasyon kaos getirir.
11. Önümüzdeki onyıllarda çözümsüz görülen sorulara cevap arayışında hiç denenmemişi deneme amacındayız. Bu deneme maddenin yapıtaşının atom değil bilgi olduğunu kabulden başlıyor (Dikkat, bu kabul simülasyonda yaşıyoruz sonucuna götüren Matrix kabulü değil!)
12. Bilginin başka bilgilerle bağlantısallığı üzerinden örüntüleri üretmek amaçlanıyor. Bilginin tek başına bir anlam ifade etmediği, diğer bilgilerle bir araya gelerek hikayeler (yaşam, zaman, hareket...) ürettiği düşünülüyor.
13. Etrafımızda rastgelelik olarak gördüğümüz her şeyin aslında bilgilerin henüz çözümleyemediğimiz bağlantısallığının sonuçları olduğu düşünülüyor (Einstein’in ‘Tanrı zar atmaz’ına dönüş).
14. Evrenin yapıtaşını bilgi, evreni de bu bilgiyi işleyerek örüntüler yaratan kuantum bilgisayar olarak görmek bir sonraki teknolojide paradigma değişimine kadar bizlere yeni ufuklar kazandırabilir.
15. Bilgi bağlantısallığının ürettiği örüntüleri keşfedebilirsek bağlantılar sonucu oluşmuş hayat denilen hikayeyi çözme ihtimalimiz var. Neden ve nasıl buradayız, özgür irade var mı, şans var mıdır ve nedir, gelecek hesaplanabilir mi... gibi gizemlerin çözümüne yaklaşabiliriz.
16. Ağaçtan düşen elmadan dünyanın güneş etrafında nasıl döndüğünü çözümleyebilecek derecede kendini aşmışlığa sahip insan beyni maddenin temelini bilgi bağlantısallığına indirgeyerek kendi vazifesini yerine getirmiş olabilir.
17. Bir sonraki cevap denemesi yapay zekalar tarafından önerilecektir. Peki en sonunda bir cevap bulunabilecek mi?
Mümkün görünmüyor.
Mümkün görünmüyor.
18. Çünkü sorulara cevap giydirme denemeleri çelişkili uğraşlardır. Diğer bir tabirle evrenin çalışma prensipleri ile ürettiğimiz bilgiye dayanarak evrenin çalışma prensiplerini izah etmeye çalışırız.
19. Ve ürettiğimiz her bilgi evrenin toplam bilgisini arttırdığı için karşımıza yeniden yorumlanması gereken yeni bir evren çıkar. Fakat her cevap verme denememizin daha fazla cevaplar ürettiğini görmemiz gerekiyor.
20. Türker Hoca'nın ateş karıncaları ile alakalı attığı twitten yola çıkılarak yazılmış bir bilgisel okudunuz. Teşekkür ederim.
Türker Hoca takip tavsiyesidir. @turkerkilic
Türker Hoca takip tavsiyesidir. @turkerkilic
