Thread by @VAdkri

#విశాఖపట్నం
#ఆంధ్రUniversity
ఒకప్పటి జయపురం ( ప్రస్తుతం ఒడిశాలో భాగం ) పాలకుడు రాజా విక్రమ్ దేవ్ వర్మ ఆయన తన జీవిత కాలాన్ని విద్య , సామాజిక,సాహిత్య , కళాభివృద్ధికే వెచ్చించారు.ఆడంబరాలను కాదని అక్షరాన్ని ప్రేమించారు.కవిగా, అనువాదకుడిగా,నాటక రచయితగా భిన్న భూమికలు పోషించారు .
1/n

కవిగా,అనువాదకుడిగా,నాటక రచయితగా భిన్న భూమికలు పోషించారు . ఒడియా,తెలుగు సాహితీ సంస్కృతుల వికాసానికి తన సర్వస్వం ధారపోశారు. ఆయన తోడ్పాటుతో ఇరవయ్యో శతాబ్దపు తొలి దశాబ్దాల్లో పెద్ద సంఖ్యలో తెలుగు, ఒడియా గ్రంథాలు అచ్చయ్యాయి. విశాఖపట్నంలో జానపద,నాటక కళలు దేదీప్యమానంగా ప్రకాశించాయి.
2/n

వర్మ మాతృభాష ఒడియా.అయితే , ఆయన తెలుగునాట ఎక్కువ కాలం ఉండటంతో మన భాషలో విశేష పాండిత్యం సాధించారు.గద్య , పద్య రచనలు , అనువాదాలు,నాటకాలను సృజించారు . ఒడియా,తెలుగులతో పాటు సంస్కృతం , హిందీ,బెంగాలీ,ఆంగ్ల భాషల మీదా వర్మకు మంచి పట్టు ఉండేది . సంగీతం , జ్యోతిషాల్లోనూ ప్రవీణులు .
3/n

ఈ బహుముఖ ప్రజ్ఞకు ఆయన బాల్యం నుంచే వీలు పడ్డాయి . ఉత్తరాంధ్రతో అనుబంధం విక్రమ్ దేవ్ తండ్రి కృష్ణ చంద్రదేవ్ వర్మ జయపురం పాలక వంశీయులు . ఆ సంస్థానం ప్రతినిధిగా భార్య రేఖాదేవితో కలిసి శ్రీముఖలింగ క్షేత్ర సమీప గ్రామం ( ప్రస్తుతం శ్రీకాకుళం జిల్లా ) నగరికటకంలో నివసించేవారు .
4/n

అక్కడే జూన్ 28 , 1869 న విక్రమ్ దేవ్ జన్మించారు . నగరికటకం సమీపంలోని పర్వతాలపేటలో ఉండే గిడుగు వెంకట రామమూర్తి సావాసం వర్మకు లభించింది . వర్మ కంటే గిడుగు అయిదేళ్లు పెద్దవారు . అయినా ఇద్దరూ కలసి వీధి భాగవతాలు , తోలుబొమ్మలాటలు చూసేవారు . సాహితీ అంశాలు చర్చించుకునేవారు .
5/n

పెద్దయ్యాక ఇద్దరి దారులూ వేరయ్యాయి . వర్మ గ్రాంథికాన్ని అమితంగా ఇష్టపడితే , గిడుగు వ్యావహారిక భాషోద్యమాన్ని భుజానికెత్తుకున్నారు.అయినా పరస్పరం గౌరవ భావం ఉండేది.మాడుగుల జమీందారు వడ్డాది కృష్ణ భూపతి 1875 లో మరణించారు.ఆయన భార్య సీతాపట్ట మహాదేవి ఏడేళ్ల వర్మను దత్తత తీసుకున్నారు
6/n

కానీ ఆయనకు పన్నెండేళ్ల వయసు వచ్చే నాటికి వివిధ కారణాల వల్ల ఆ దత్తత చెల్లలేదు . అయినా చాలా కాలం వర్మ మాడుగుల లోనే ఉన్నారు . ఈ మధ్యకాలంలో తన తొమ్మిదో ఏట తల్లిని , పదహారో ఏట తండ్రిని కోల్పోయారు . మాడుగులలో ఉన్నప్పుడే వర్మ సారస్వత సాధన పుంజుకుంది .
7/n

దివంగత కృష్ణభూపతి కళారాధకులు , సాహిత్యాభిమాని.
అణా మాడుగుల సంస్థానంలో శిష్టు కృష్ణమూర్తి,అడిదం బాలభాస్కర కవి,అల్లంరాజు సుబ్రహ్మణ్య కవి,మంత్రి ప్రగడ సూర్యప్రకాశ కవి,ఇంద్రగంటి గోపాలశాస్త్రి లాంటి ఉద్దండ పండితులు ఉండేవారు.
వారి సాన్నిహిత్యంతో వర్మకు తెలుగు, సంస్కృత రచనల పట్ల
8/n

ఆసక్తి పెరిగింది.1900 లో వర్మ విశాఖపట్నం వచ్చి స్థిరపడ్డారు.జయపురం సంస్థానం దాయాది హోదాలో రావికమతం ప్రాంతం నుంచి ఏడాదికి అందే రూ.రెండు వేలు,ప్రతినెలా అధికారికంగా వచ్చే రూ.వెయ్యితో విశాఖలో జీవనం గడిపేవారు .ఆ ధనంలో అధిక భాగం సామాజిక,సాహిత్య,విద్యా సంబంధ అంశాలకే వెచ్చించేవారు .
9/n

వెలుగులోకి తెచ్చిన పుస్తకాలెన్నో ! ముద్రణకు నోచుకోని ఎన్నో గ్రంథాలు వర్మ ఆర్థిక సహకారంతో అచ్చుపడ్డాయి.ఆచార్య గంటి సోమయాజి ' ఆంధ్ర భాషా వికాసం ' , శ్రీపాద కృష్ణమూర్తి శాస్త్రి ' యజ్ఞవల్క్య చరిత్ర ' ,శెట్టి లక్ష్మీ నరసింహం' ప్రభానశాప విమోచనం ,చిత్రమాలికలు 'అలా ప్రచురితమైనవే .
10/n

కాళిదాసు ' మేఘదూతం ' ఛాయలతో దీపాల పిచ్చయ్య శాస్త్రి రచించిన ' ఆంధ్ర మేఘదూతం ' ( దీన్ని త్రిపురాన వెంకట సూర్యప్రసాద కవి ' మొయిలు రాయబారం ' పేరుతో తేట తెలుగులో రచించి వర్మకు అంకితమిచ్చారు ) , పిండపర్తి కృష్ణమూర్తి ' ఆంధ్ర లీలావతీ గణితం ' తదితరాలూ వర్మ చేయూతతోనే అచ్చయ్యాయి .
12/n

సవర భాష మీద ఆంగ్లంలో గిడుగు రాసిన ' ఏ మాన్యువల్ ఆఫ్ ది సవర ' , గిరిజన తెగల స్థితిగతులను వివరిస్తూ లక్ష్మీనారాయణ సాహు రచించిన ' హిల్ ట్రైబ్స్ ఆఫ్ జయపూర్ ' , మల్లాది సూర్యనారాయణశాస్త్రి ' ఆంధ్ర భాషానుశాసనం ' తదితరాలు వర్మకు అంకితమిచ్చిన రచనల్లో కొన్ని .
12/n

నాటక , విద్యారంగ దీప్తి విశాఖపట్నంలో నాటక రంగం వేళ్లూనడానికి ప్రధాన కారకుల్లో వర్మ ఒకరు.1919 లో విశాఖపట్నంలో నిర్వహించిన మొదటి ఆంధ్రనాటక పరిషత్తుకు ఆయనే అధ్యక్షులు,మారేపల్లి రామచంద్రశాస్త్రి కార్యదర్శి.వీరిద్దరూ కలసి 1908 నుంచి ఏటా విశాఖలో ' రామలీల ' ఉత్సవాలు నిర్వహించేవారు
13/n

తెలుగునాట వివిధ ప్రాంతాల నుంచి వచ్చిన కళాకారులు ఇక్కడ జానపద కళారూపాలు , నాటకాలను ప్రదర్శించేవారు .
ప్రతి బృందానికీ వర్మ నజరానా అందజేసేవారు ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయంలో ఆయనది విడదీయరాని అనుబంధం . తొలి రోజుల్లో అంటే 1926-1930 మధ్య ఏయూ బడ్జెట్ రూ.లక్షలోపు ఉండేది .
14/n

రూ.లక్షలోపు ఉండేది . 1930 నుంచి ఖర్చులు బాగా పెరిగాయి . దాంతో వర్మ ఏటా రూ.లక్ష విరాళం ( ఆ రోజుల్లో ఇది చాలా పెద్ద ఇవ్వడం ప్రారంభించారు . ఇలా దాదాపు ఇరవయ్యేళ్లు సాయం చేశారు . ఏయూ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ కళాశాల భవన నిర్మాణం వర్మ ప్రోత్సాహంతోనే జరిగింది .
13/n

దానికి కృతజ్ఞతగా ఆ కళాశాలకు ఆయన పేరు పెట్టడమే కాదు , ఆ ప్రాంగణంలో ఆయన నిలువెత్తు కాంస్య విగ్రహాన్ని నెలకొల్పారు . 1937- 1951 మధ్య విశ్వవిద్యాలయానికి వర్మ ప్రో ఛాన్సలర్‌గా వ్యవహరించారు . వర్మ నిరాడంబరంగా ఉండేవారు . ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం ప్రాంగణంలో ఆగస్టు 15 , 1949 న
15/n

ఆయన్ని తొలిసారి చూసినప్పుడు ఏ ' సర్వోదయ ' నాయకులో , రామకృష్ణ మఠం సంచాలకులో ,వృద్ధ కాంగ్రెస్ నేతో అనుకున్నారట ఆచార్య తూమాటి దొణప్ప. ఎలాంటి హంగూ ఆర్భాటాల్లేని ఆ మహారాజు'ను చూసి ఆశ్చర్యపోయారట. ఈ విషయాన్ని దొణప్పే ఓ సందర్భంలో చెప్పారు. వర్మ సనాతన ఆచారాలను అవలంబించినా దురాచారాలను
17/n

మూఢవిశ్వాసాలను , అస్పృశ్యతను ఖండించారు.తన సంస్థానం పరిధిలో జంతు బలులను నిషేధించారు .
ఇలా తెలుగు,ఒడియా ప్రాంతాలకు దీపస్తంభంలా నిలిచిన వర్మ , చివరి రోజుల్లో అస్వస్థతతో అపస్మారక స్థితిలోకి వెళ్లిపోయారు .ఏప్రిల్ 14 , 1951 న జయపురంలోనే ఆయన స్వర్గస్థులయ్యారు.
సౌజన్యం:chandrasekharRao