देव वैगरे खरंच असतो का? बालपणापासुन प्रश्न पडायचा पण उत्तर फार उडवाउडवीचे मिळायचे समाधान व्हायचे नाही.आपण जरा आगावुच होतो प्रश्न विचारायचा आपल्याला भारी नाद होता त्यामुळे बरेच शत्रु तयार झाले होते असो..
जन्म राम नवमी दिवशी झाला घरच्यांनी नावच राम ठेवले यावरुन घरचे 1)
पुर्णतः धार्मिक ह्यात वादच नाही.देवबाप्पा असा,तसा.तो हे करतो,ते करतो,असे करतो,तसे करतो,चतुर्थी,एकादशी,सण,सोमवार,शनिवार,पीर असे घरचे धार्मिक वातावरण.देव असतो का विचारल्यास असतो तर म्हणुन तर आपण आहोत जग आहे असे उत्तर मिळत असे...
शाळेत जाऊ लागलो हरिनाम सप्ताह,बोकडाचे
2)
कार्यक्रम,विविध जत्रा,मंदीरे,अभिषेक,उरुस,देवीचा गोंधळ बरंच काही पाहीले.अशा वातावरणात आपण देवावर श्रद्धा ठेवणारच ना...बालपणी तेवढी कुठं अक्कल असते आणि वरुन मोठी मंडळी आपल्याला प्रश्नाची उत्तरे उडवाउडवीची देऊन गप्प करतातच की.बालपणीच देवावर आपली प्रचंड श्रद्धा निर्माण
3)
झाली होती...
देवावर टिका करणार्यांचा मला फार राग यायचा हे आमच्या देवावर टिका का करतात? देव यांना भयंकर शिक्षा का करत नाही? नाहीतर आपले लोक यांना धडा का शिकवत नाहीत? वाईट लोकांना शिक्षा कर म्हणुन देवाकडे मी प्रार्थना करायचो.जगो नहीं तो कटने को तयार रहो,हिंदु खतरे में है
4)
वैगरे वैगरे बोलायचो पण एक प्रश्न मला सतत आतुन पोखरायचा देव खरंच असतो का??
ज्याचे मुद्देसुद उत्तर मला मिळालेच नव्हते.देव असतो तर त्याचे इतके प्रकार का? जग एका देवाने बनवले तर आपण निरनिराळे देव का मानतो? देव पापी लोकांना का संपवत नाही? देव इतक्या मोठ्या जगावर कंट्रोल कसे
5)
ठेवतो,लोकांच्या मनातील सगळं देवाला कसं कळंत वैगरे वैगरे प्रश्नांनी माझ्या डोक्याचं भद्द व्हायचं.. तरिही माझ्यात काही देव नाही,नसतो हे स्विकारायचं धाडंस नव्हतं.कारण लहानपणापासून ऐकलेले स्वर्ग नरक,देव नाकारणार्याला देव जबरी शिक्षा करतो.नाहीतर ह्या ना त्या मार्गाने देव
6)
त्याला न मानणार्या लोकांची वाट लावतो वैगरे वैगरे भितीमुळे आपली काही टाप झालीच नाही कधी..
आजु बाजुच्या धार्मिक वातावरणामुळे,झालेल्या धार्मिक शिकवणीमुळे,मिळालेल्या उडवाउडवीच्या उत्तरामुळे देवावर प्रचंड श्रद्धा निर्माण झाली होतीच.डोक्याला इबिताचे पट्टे लावले की बारा हत्तीच
7)
बळ आल्या सारखा फिल यायचा,देवपुजा केल्यास खुप मोठा पराक्रम केल्या सारखं वाटायचं पण तो प्रश्न नेहमी मला अस्वस्थ करत असे देव खरंच असतो का?
एके दिवशी देव मला किळसवाणा वाटला.शाळेतील एका मंदीरात दत्त मुर्तीची स्थापना होणार होती.मुर्ती आली होती आधी पाण्याने धुतली मग एका मोठ्या
8)
पातेलात त्याला ठेवुन दुध,दही टाकुन अनेक लोकांनी मुर्तीला श्रद्धेने अंघोळ घातली आणि त्या दुध-दह्याची महाप्रसाद म्हणुन कढी बनवली गेली.देवावर श्रद्धा असुनही मला ते भावले नाही त्यादिवशी पासुन देवासाठी लोक काहीही करायला तयार असतात हे पुर्णतः पटले पण देवाला आपण जे करतोय त्याची
9)
खरंच गरज असते का हा प्रश्न पडु लागला...
पुढे वाचन,अभ्यास,वर्तमानपत्रे ह्याच्या आधारे विज्ञानवादी विचारांकडे कल वाढु लागला ते बुद्धीला पटु लागले तरिही देवावर श्रद्धा होतीच.
दाभोळकर गेले तेंव्हा नुकताच 10 वी पास होऊन काॅलेजला जाऊ लागलो होतो.हत्येनंतर वर्तमानपत्रांमध्ये
10)
रविवारच्या विशेष पुरवणी मध्ये दाभोळकरांविषयीचे विविध लेख आले. ते वाचुन त्यांच्याबद्दल प्रचंड आदर निर्माण झाला त्यांचे विचार,कार्य समजुन घेऊ लागलो. सायबर कॅफेवर जाऊन युट्युबवरचे व्याख्याने ऐकली.
देव खरंच असतो का? ह्या प्रश्नाचे थेट मुद्देसूद उत्तर मला त्यांच्या
11)
व्याख्यानमालेत मिळाले मी त्याक्षणांपासुन सरांचा फॅन झालो.त्यानंतर हळु हळु देवावरील श्रद्धेवरचा माझा विश्वास कमी कमी होऊन संपुष्टात आला.मला देवाची भिती वाटेनासी झाली.मुक्त विचार प्रिय वाटु लागले.माझे वैचारीक परिवर्तन झाले मी नास्तिक झालो.
कुठल्याही प्रकारच्या देवाचे
12)
अस्तित्व नाही हे मनाला पटायला लागले की माझ्या आयुष्यात काही सकारात्मक बदल झाले.मी संकट आल्यास प्रार्थना करणे,देवाच्या भरोशावर बसणे सोडले संकट कसे दुर करता येईल यासाठी स्वतः मार्ग शोधु लागलो एकंदरित स्वावलंबी झालो.कुठल्याही दर्गा,मंदीराला पैसे देणे बंद केले होईल तितके
13)
ऐपतीप्रमाणे दिव्यांग,वयस्करांना मदत करु लागलो.धडधाकट असणार्या लोकांना देव,अल्लाच्या नावाने पैसे मागणार्यांना पैसे देणे बंद केले.मी देव धर्मासाठी वेळ घालवणे सोडल्यामुळे तो काहीसा वेळ स्वतःच्या छंदासाठी देऊ लागलो,देवाकडे सुख मागण्यापेक्षा आपल्याला सुख कशात मिळते हे शोधु लागलो
14)
आणि ते मिळवुन त्याचा उपभोग घेऊ लागलो,दुःख आल्यास त्याला प्रतिकार करण्याची मानसिक तयारी ठेवली,सोमवार-शनिवार,श्रावन महीन्यात नाॅनव्हेज खायचे नाही असला प्रकार सोडुन दिला वैगरे वैगरे...
पुढे चालुन मला देव,अल्ला,येशु वैगरे वैगरे देवाला मानणारे सर्व लोक मुर्ख बिनडोक वाटु लागले
15)
त्यांचा तिरस्कार वाटु लागला.पण वैचारिक बदल हा एकदम न होता हळु हळु होतो हे पटायला लागले.लोकांची देवावर श्रद्धा आहे जशी माझी पुर्वी होती तसेच लोकांना संविधानाने धार्मिक स्वातंत्र्य दिलेले आहे आपण प्रबोधना पलिकडे काहीच करु शकत नाही त्यांना धार्मिक गोष्टीत रस असेल तर
16)
आपण ही त्यांच्या श्रद्धेचा आदर करायला हवा हळु हळु समजायला लागले.कुठलीही विचारधारा ही एका लिमिट पर्यंत योग्य असते त्याचा अतिरेक झाला की कट्टरता आपल्याला विनाशाकडे घेऊन जाते कळायला लागते.अशाप्रकारे श्रद्धावान लोकांबद्दल असलेला तिरस्कार गळुन पडला..
नरेंन्द्र दाभोळकर सर आणि
17)
त्यांच्या विचाधारेमुळे मला जीवनात एक उत्तम मार्गदर्शन लाभला.प्रत्यक्ष व्याख्यान ऐकण्याचा योग आला नाही पण त्यांचे विचार अमर राहतील.मरणांनंतर ही त्यांची विवेकवादी विचारधारा आमच्या सारख्या वैचारिक परिवर्तनासाठी उत्सुक असणार्या तरुणांसाठी प्रेरणादायी ठरेल. 18)
डॉ . अल्बर्ट एलिस .
अमेरिकेतील नामांकित मानसोपचारतज्ञ . यांना मानसशास्त्रज्ञ सुद्धा म्हणता येईल . विवेकनिष्ठ मानसोपचार पद्धती (rational emotive behaviour thearapy ) हा त्यांचा मनाच्या जगातील सर्वात महत्वाचा शोध . अनेकांना मानसिक स्थैर्य मिळवून देणाऱ्या या पद्धतीचा शोध 1)
खरंतर त्यांनी स्वतःला स्थिरता मिळवून देण्यासाठी लावला होता . या शोधाची सुरुवात त्यांनी लहानपणीच केली होती . भावनेच्या आहारी न जाता , तर्कसंगत बुद्धी वापरून केलेला विचार मनाला स्थिर करतो हा त्यांचा अनुभव त्यांनी जगाला पटवून दिला . त्यासाठी अनेक उदाहरणे आणि दाखले दिले .
2)
आणि आयुष्याच्या उत्तरार्धात त्यांच्या कार्याची दखल घेणे सर्व जगाला भाग पडले . त्यांनी मांडलेले काही सिद्धांत सोप्या भाषेत पुढीलप्रमाणे आहेत .
१) माणसाच्या आयुष्यात घडणाऱ्या घटनांवर त्याच्या प्रतिक्रिया आणि कृती अवलंबून नसतात , तर त्या घटनांकडे तो कोणत्या दृष्टीकोनातून बघतो
3)
नुकतीच नाणेघाटला जाऊन आले होते.त्यासंदर्भात #मर्यादित वाचन केलं होतं.त्यातून हे कळालं की, हा नाणेघाट म्हणजे घाटांचा राजा.हा इसवीसनपूर्व काळात बांधला गेलाय.हे वाचूनच रोमांच उभे राहिले. काय ते कसब? अभियांत्रिकीमधला चमत्कारच.
सातवाहन सम्राज्ञी गौतमीपुत्र 1)
सातकर्णीची पत्नी नागणिका हिचा नाणेघाटातल्या लेणीतला तो प्रख्यात शिलालेख. पहिल्यांदा गेले तेव्हा वेड्यासारखी धावत गेले होते त्या भित्तीकडे. त्या पाषाणातल्या अक्षराईत हरवून गेले होते.मला न समजणाऱ्या ब्राम्ही भाषेतली ती अक्षरं पण विलक्षण प्रेमानं,कदाचित इतिहासाच्या फारसं न 2)
जपता आलेल्या वेडामूळे माझे हात त्या अक्षरांवरनं फिरत होते.नागणिका इथेच असेल का? माझ्या आसपास?माझी ही ओढ बघत असेल का?तिला छान वाटत असेल का आपला शिलालेख असा चिरंजीवी झालेला पाहून? तिचा चुडाभरला अमानवी हात माझ्यासोबतच तीही त्या अक्षरांवरनं फिरवत असेल का? धुक्यासारख्या तरल
3)
इथल्याच (पनवेल स्टॅंडजवळ) एका छोटेखानी हाॅटेलवाल्याने बाबासाहेबांना पाणी नाकारले त्यावेळी अस्वस्थ झालेले, गरीब मजूर असलेले सोनबा येलवे बाबासाहेबांसाठी पाणी आणायला गेले.
पाणी आणले, तोपर्यंत बाबासाहेब पुढील प्रवासाला निघूनही गेले होते. 1)
बाबासाहेब परत याच मार्गाने येतील तेव्हा त्यांना पाणी मिळायला हवे आणि ते मी देईन या इच्छाशक्तीने ते दरदिवशी पाणी घेऊन येत. परंतु बाबासाहेब परत त्या मार्गाने आले नाहीत.
...आणि वाट पाहून अखेर, इथेच सोनबा येलवेंचा मृत्यू झाला.
2)
त्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ पनवेल महानगरपालिकेने ही पाणपोई बांधली आहे. येणार्या-जाणार्यांना पाणी मिळावे या उदात्त हेतूने.
उशीरा का होईना, बाबासाहेबांच्या प्रेमाखातर त्याग करणारी व्यक्तिमत्त्वं उजेडात येत आहेत.
3)
मनुस्मृती दहन केल्यानंतर तत्कालीन काही ब्राह्मण्यग्रस्त वृत्तपत्रांनी टीकात्मक लेखन केले. त्यावर बाबासाहेबांनी बहिष्कृत भारत पत्रातून त्यांचा समाचार घेतला. वाचा !
- आनंद गायकवाड
आमच्या मित्रांचा दुसरा असा एक आक्षेप आहे की मनुस्मृती ही जुन्या काळी अंमलांत असलेल्या 1)
नियमांची एक जंत्री आहे. त्या जंत्रीतील नियम आज कोणास लागू नाहीत. मग असले जुने बाड जाळण्यात काय अर्थ आहे ? मनुस्मृती हे एक जुने बाड आहे असे आमच्या मित्राप्रमाणे आम्हासही म्हणता आले असते तर आम्हास मोठाच आनंद झाला असता. परंतु दुर्दैवाने आम्हांस तसे म्हणता येत नाही. आणि आमची
2)
खात्री आहे की, भावी स्वराज्याचा चंद्रोदय केव्हा होतो हे पाहण्याकरिता, आमच्या मित्रांचे डोळे आकाशाकडे लागले नसते तर आपल्या पायाखाली काय जळते आहे हे त्यांना निरखून पाहताच आले असते. मनुस्मृती हे एक जुने बाड आहे, ते राहिले तरी काही हरकत नाही असा युक्तिवाद करण्याऱ्या गृहस्थांना
3)
जमालगढी सध्याच्या पाकिस्तानातील खबैर पक्ख्तुन्ख्वामधील मरदानच्या कटलांग मरदान मिर्गापासून १३ किमी अंतरावर हे शहर आहे. जमालगढी येथे प्राचीन स्तूप व विहारांचे अवशेष सापडले आहेत.
जमालगढी येथील स्तूप व विहार १/५ शतकातील भरभराटीचे बौद्ध ठिकाण होते. 1)
जमालगढीचे स्थानीय नाव "जमालगढी कंदारत" किंवा "काफिरो कोटे" असे आहे. जमालगढीच्या भग्नावशेषांचा प्रथम शोध ब्रिटीश पुरात्ववेत्ता व गाढे अभ्यासक अलेक्झांडर कॅनिंगहॅम यांनी इसवी सन १८४८ मध्ये लावला.
कर्नल ल्युम्स्डेन यांनी जमालगढी येथे उत्खनन केले होते पण तेव्हा तेथे विशेष 2)
काही सापडले नाही. नंतर इसवी सन १८७१ मध्ये लेफ्टनंट क्राॅमटन यांनी पुन्हा येथे उत्खनन केले व अनेक बौद्धशिल्पे सापडली आहेत.
चित्र क्रमांक एक जमालगढी, मरदान, पाकिस्तान बौद्ध नगरीचे भग्नावशेष.
चित्र क्रमांक दोन १/३ शतकातील राणी महामायेचे स्वप्न शिल्प जमालगढी, मरदान,
3)
आम के पेड़ के नीचे ब्राह्मण तुलसीदास रामचरित्रमानस लिख रहे थे. अचानक पेड़ से आम तुलसीदास के सर पर गिरा. तुलसीदास बहुत खुश हुआ, उसने आम को ईश्वर का दिया हुआ उपहार समझकर खा लिया !
मुग़ल राज में गाय कट रही थी, मुग़ल समोसे में गाय का मांस भर भर कर खा रहे थे. 1)
लेकिन तुलसीदास को कोई आपत्ति नही थी, वह मग्न होकर आनंदित होकर, लगा लिखने "ढोल गंवार पशु नारी सकल ताड़ना के अधिकारी" !
किसान का बेटा इसाक न्यूटन सेब के पेड़ के नीचे विज्ञान की पढ़ाई कर रहा था. अचानक से एक सेब न्यूटन के सर पर गिर गया. न्यूटन ने सेब उठाया उसे ध्यान से
2)
देखने लगे मानो कभी सेब देखा ही नही. लेकिन न्यूटन सेब नही देख रहे थे वह सोच रहे आखिर सेब नीचे क्यों गिरा ?
सेब ऊपर क्यों नही गया... नीचे ही क्यों आया ?. ऊपर चांद है वह क्यों नही गिरता. धरती में जरूर कोई फ़ोर्स है. ताक़त है जो चीजों को अपनी ओर आकर्षित करती है !
3)