Thread by @Archanagsanap2

#स्त्री_स्वातंत्र्याच्या_शिल्पकार
#खऱ्या_स्वातंत्र्याचे_शिल्पकार
#सावित्रीमाई
1818मध्ये पेशवाई संपुष्टात आली. भारतात इंग्रजी राजवट होती. इंग्रज आपल्या सोयीसाठी का होइना सुविधा निर्माण करत होते. आपल्या मुला-बाळांना शिकण्यासाठी त्यांनी मिशनरी शाळा सुरू केल्या होत्या.

तशाच सर्वासाठी काही सरकारी शाळा सूरू केल्या होत्या परंतु त्या चालल्या नाहीत कारण त्यावेळी शिक्षण घेणं ही एका विशिष्ट वर्गाची मक्तेदारी होती त्यामुळे समाजातील इतर घटकांना स्त्रिया व शूद्रांना शिक्षण बंदी होती. कारण सनातन्यांच्या मते स्त्रीया व शूद्रांनी शिक्षण घेणे म्हणजे हा

अधर्म मानला जात असे, स्त्री शिकली तर पुस्तकातील अक्षर आळ्या होऊन तिच्या पतीच्या ताटात पडतील अथवा तिच्या शिक्षणामुळे तिच्या पतीचे निधन होईल अशा प्रकारची भीती समाजात पसरवली गेली होती. एकंदरीतच अज्ञान अंधश्रद्धा रूढी परंपरा जसं बालविवाह, सतीप्रथा, केशवपण समाजात होत्या. इथल्या काही

लोकांनी इंग्रजांच्या मर्जीत राहणे पसंत केले आणि ते आपल्या समाजाला गुलाम म्हणून वागवत होते.इंग्रजी राजवटीत सुरुवातीला भारतीयांवर भारतीयांनीच अन्याय अत्याचार केलेले दिसतात अत्याचार करणारा एक वर्ग आणि अत्याचार सहन करणारा दुसरा वर्ग अशी समाज रचना भारतीय समाजाची झाली होती इंग्रजांनी

धर्मात हस्तक्षेप करू नये हे ठरलेले होते. इंग्रजांनी कायद्याचे राज्य तर आणलं परंतु न्याय मागायचा कोणाकडे आणि कसा ही समाजजागृतीच भारतीय समाजात नव्हती एकंदरीत काय तर भारतीय समाजातील एक वर्ग ऐषारामात दुसरा वर्ग केवळ आणि केवळ गुलाम होता त्यात महिला मुलींची स्थिती तर खूपच वाईट होती

चूल आणि मूल सांभाळणे इतकी जबाबदारी त्यांना होती त्यांना कुटुंबात किंवा समाजात हस्तक्षेप करण्याचा अधिकारच नव्हता.
पिता रक्षति कौमारे | पति रक्षति यौवने
पूत्र रक्षति वार्धक्य, न स्त्री-स्वातंत्र्य अर्हती
हे मनूवचन त्यावेळी तंतोतंत लागू होते. धर्माच्या नावाखाली आपल्याच

बांधवांवर अनन्वित अत्याचार म्हणजे धर्माचे रक्षण असं मानणारा एक वर्ग सतत इतरांवर दबावतंत्राचा वापर करत होता आम्ही धर्माचे रक्षक आहोत आम्ही सांगू तेच खरे म्हणून इतर समाज तोंडातून शब्दही न काढता अन्याय सहन करत होता. मग अशावेळी प्रश्न पडतो धर्म म्हणजे काय आज आपण शिकलो म्हणून आपण

सांगू शकतो की धर्म म्हणजे संस्कृती, संस्कार, शुद्ध आचार, विचार होय धर्म म्हणजे अन्याय-अत्याचार नव्हे आणि हे पिचलेल्या समाजाला कळत नव्हते कारण
विद्येविना मती गेली, मतीविना नीती गेली
नीतीविना गती गेली, गतीविना वित्त गेले
वित्ताविना शूद्र खचले, इतके अधर्म एका अविद्येने केले.

हे विचार ज्यांच्या मस्तकातुन आले ते क्रांतीसुर्य महात्मा ज्योतिबा फुले या शुद्र गोर गरीब लोकांचे उद्धारकर्ते झाले तर त्यांच्या पत्नी सावित्रीमाई फुले या स्त्रियांना व शूद्रांना विद्या आणि मती देणार्‍या क्रांतिज्योती झाल्या. अशा प्रकारे भारतीय समाजातील आद्य समाजसुधारक म्हणून

आपल्या समोर फुले दांपत्य येते. पूर्वी काही समाज सुधारक समाजाकडे लक्ष देत होते परंतु त्यांना मर्यादा पडल्या फुले दाम्पत्याचे समाज कार्य अविरत चालू झाले त्यांना ना समाज, ना जात, ना धर्म, ना कुटुंब रोखू शकले. एका विचार आणि ध्येयाने प्रेरित झालेले फुले दांपत्य सदैव वंदनीय पूजनीय

व प्रेरणादायी आहे. आज आपण सावित्रीमाईंच्या जीवन व कार्याचा अभ्यास करणार आहोत. सावित्रीबाईंचा जन्म 3/1/ 1831 रोजी सातारा जिल्ह्यातील नायगाव या छोट्याशा गावी वडील खंडोजी नेवसे पाटील आणि आई लक्ष्मीबाई यांच्या पोटी झाला. वडील खंडोजी पाटील ही सामाजिक बदलाचे ध्येय घेऊन

अन्यायाला वाचा फोडत असत त्यामुळे अन्यायाला विरोध करणे ही शिकवण सावित्रीमाईँना बालपणी घरातूनच मिळाली . वडिलांकडून नेतृत्व आईकडून संस्काराचे योग्य मार्गदर्शन त्यांना मिळाले होते. सावित्रीबाई अतिशय निर्भीड व समय सुचक होत्या. एकदा आपल्या मित्र-मैत्रिणी सोबत आमराईत आंबे खाण्याकरता

गेले असता आंब्याच्या फांदीवर एक नाग पक्षाच्या घरट्याकडे झेपावत असताना त्यांना दिसला तो पाहून सर्व मुलं गावाकडे पळाले परंतु सावित्रीबाईंनी एक दगड घेतला आणि त्याला फेकून मारला तसा तो खाली पडला मग काठीने त्याला ठेचले यावरून त्यांचा धीट पणा लक्षात येतो.त्यावेळी बालविवाह होत

असत अगदी पाळण्यात सुद्धा विवाह होत होते. त्यामुळे सावित्रीबाई चा सुद्धा विवाह वयाच्या नवव्या वर्षी तेरा वर्षाच्या जोतिबांशी झाला. ज्योतीबांना अगदी कमी वयात सुद्धा खूप समज होती ते समाजातील वाईट गोष्टी पाहून दुःखी होत असत त्यानी इंग्रजी शाळेत शिक्षण घेतल्यामुळे त्यांचे विचार अधिक

स्पष्ट झाले होते. त्यांना लक्षात येत होते की समाजातील स्त्रियांना शिक्षण मिळाले तर समाज सुधारेल अशातच सावित्रीमाईने त्यांना शिकण्याची इच्छा आहे असे सांगितले तेव्हा ज्योतिबांना खूपच आनंद झाला आणि त्यांनी सावित्रीबाईंना शेतामध्येच मातीत अक्षर काढून शिकवायला सुरुवात केली, पुढे

कुटुंब व समाजाचा रोष ओढउनही त्यांनी सावित्रीबाईंना शाळेत घातले सावित्रीबाईंनी उत्तम शिक्षण घेतलेले पाहून मिशेस मिचेल यांनी ज्योतिबा कडे आग्रह धरला की सावित्रीबाईनी शिक्षिकेचा कोर्स पूर्ण करावा. मिसेस मिचेल या शिक्षकप्रशिक्षण अभ्यासक्रम नॉर्मल स्कूलमध्ये चालवत होत्या.इ. स.1845/46

/47या वर्षांत 3रें व 4थे वर्ष पूर्ण केले व पास होऊन सावित्रीबाई प्रशिक्षित शिक्षिका झाल्या महाराष्ट्रातील त्या आद्य प्रशिक्षित शिक्षिका होत समाजातील इतरही मुलींनी शिकले पाहिजे या ज्योतीबांच्या भूमिकेतून 1 जानेवारी 1848 रोजी पुण्यातील भिडे वाडा येथे महात्मा ज्योतिबा नी मुलीची

पहिली शाळा सुरू केली स्त्री शिक्षण पर्वाला सुरुवात झाली परंतु सुरुवातीपासूनच ज्योतीबांच्या शिक्षणाला विरोध करणारे मंडळी गप्प कसे असतील आणि जोतिबांनी सावित्रीबाईंना शिकवले हे तर त्यांच्या पचनीच पडले नव्हते त्यामुळे अगदी सुरुवातीपासूनच त्यांनी या शाळेला विरोध केला मुलीच्या शाळेत

सावित्रीमाई शिक्षिका म्हणून शिकवायला जात होत्या त्यासाठी त्यांना खूप त्रास सहन करावा लागला लोकांनी त्यांना शेण चिखल दगडगोटे मारले, त्यांना अर्वाच्च शिव्या दिल्या पण या कशानेही सावित्रीमाई डगमगल्या नाहीत हे पाहून ते लोक अधीकच चवताळले मग त्यानी सावित्रीबाईना आडवण्यासाठी चार गुंड

पाठवले एके दिवशी शाळेत जाताना त्या गुंडांनी सावित्रीमाई चा रस्ता आडवला तू शाळेत जाणं बंद कर म्हणून धमकावले आणि माईचा हात धरला तेंव्हा सावित्रीमाईच्या डोक्यात संताप आणि डोळ्यात रागाचे निखारे चमकले त्यांनी अतिशय रागाने त्या गुंडाच्या थोबाडीत मारले तेंव्हा ते गुंड तिथून पळाले

एक ना अनेक प्रकार झाले शेवटी ज्योतिबा व सावित्रीने शाळा बंद करावी नसता गोविंदरावांनी त्यांना घराबाहेर काढावे असा निर्णय धर्म पंचायत बोलावून घेतला ज्योतीबांच्या वडिलांकडे पर्याय नव्हता संपूर्ण फुले कुटुंब वाळीत टाकलं जाण्या पेक्षा मुलगा व सुनेला त्यांनी घराबाहेर काढले याचा अर्थ

त्यांचा ज्योतीबांच्या कार्याला विरोध होता असे नव्हे पण? भिडे वाड्यातील शाळा सहा महिने चालली पुढे बंद झाली पण महात्मा ज्योतिबा फुले शांत राहिले नाही त्यांनी 1848 ते1852 या चार वर्षात पुणे ग्रामीण पुणे परिसरात मुलींच्या व मुला-मुलींच्या तसेच गोरगरिबांसाठी 18 शाळा सुरु केल्या व

चालवल्या.
शूद्रांना सांगण्या जोगा शिक्षण मार्ग हा
शिक्षणाने मनुष्यत्व येते पशुत्व हटते पहा.हा मूलमंत्र घेऊन सावित्रीबाईनी स्त्री व शूद्रांना शिकवण्याचा, घडविण्याचा वसा घेतला होता आणि त्यांच्या या कार्यामुळे खऱ्या अर्थाने स्त्री स्वतंत्र झाली व शूद्रांना ज्ञान प्राप्त झाले

अशा ज्ञान माऊली समतेची सावली क्रांतीज्योती सावित्रीमाई फुले यांना जयंतीनिमित्त विनम्र अभिवादन. महाराष्ट्र सरकारने सावित्रीबाईंची जयंती स्त्री शिक्षण दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला आहे त्याचे स्वागत.
धन्यवाद 🙏🙏
सावित्रीमाईचे कार्य शिक्षणक्षेत्रा पुरतेच मर्यादित

नव्हते तर त्यांनी महिला मंडळ स्थापन केलं, बालहत्याप्रतिबंध गृह स्थापन केलं, सत्यसमाज सुधारक म्हणून काम केलं सामाजिक हिताच्या प्रत्येक गोष्टीत त्यानी सहभाग घेतला, भाषणं केली या सर्वांविषयी मी सविस्तर ब्लॉग लिहीत आहे वरील थ्रेड त्याचाच एक छोटा भाग आहे.
#सावित्रीमाईजन्मोत्सव