Thread by @soortvandedag

Weinig bomen zijn mooier in de #sneeuw dan #berken #betula #soortvandedag #doetip #berkenwijn.
Het zijn lichte, open bomen met een kegelvormige kruin wier takken op latere leeftijd gaan hangen zodat wat oudere bomen een wilgachtige aanblik krijgen.

Berken zijn goed te herkennen aan de glanzende, zilveren, schilferachtige bast met zwarte kloven. De bladen zijn ver uiteenstaand, toegespitst, getand en hebben een lange kale bladsteel. De bloemen zijn katjes die in de lente bloeien.

De capillaire werking van berken is zo groot dat ze meer water opzuigen dan ze aankunnen. Het overtollige water verlaat de boom weer via de bladeren in de kroon waardoor het onder berken in moerassige gebieden vaak lijkt alsof zachtjes regent terwijl het toch gewoon droog is.

Berken komen overal voor, de ruwe berk #betulapendula meer dan de zachte berk #betulapubescens - die veel mooier is. De ruwe berk heeft kale, enigszins ruitvormige blaadjes met omgebogen punt en de takken en de stam zijn bedekt met wrattige kliertjes.

De zachte berk heeft ronde rondere blaadjes, geen kliertjes maar haren op zijn takken en een mooie gladde stam met schilferige schors. Zie verder: verspreidingsatlas.nl/0139

Van berkentwijgen kun je goed bezems maken en de bast wordt ook wel gebruikt voor dakbedekking. Berken zijn het hele jaar door drinkbaar maar het sap voor de wijn wordt doorgaans alleen de eerste weken van maart gewonnen. Met dit berkenwater kun je ook goed je haren wassen.

Van berkenbladeren kun je thee trekken die, net als thee van berkenzwammen, een vochtafdrijvende werking heeft. Je gebruikt twee handen vol bladeren voor ¼ liter water thee. De thee moet lang, ongeveer een uur, trekken.

Recept voor Berkenwijn
Net als bij palmbomen, kun je berken ‘tappen’ en van het vocht wijn maken. Het water is voedzaam en licht zoetig. Vroeger tapte men berkenwater in een fles en met suiker, die, eventueel met vruchten aangelengd in de grond werd begraven.

Na een tijdje werd de fles weer opgegraven en kon de drank genuttigd worden. Tegenwoordig gebruiken we iets geavanceerder middelen. Om wijn te kunnen maken moet je de sapstroom van een berk af kunnen tappen.

Boor een gat van ongeveer 2 cm op 1 m hoog in een berk van minimaal 25 cm omvang. Tap het vocht af met een passend slangetje. Stop na afloop een kurk in het gat, dat is beter voor de boom. Je kunt ook een dunne tak schuin afsnijden en daar een fles omheen schuiven.

Benodigdheden: wijnvat(en), flessen, slangetje, boor, 5 liter berkenwater, vruchten (bijvoorbeeld: 2 citroenen, 2 sinaasappels) 1,5 kilo suiker, 500 gram rozijnen, 1 theelepel gistvoedingszout en giststarter

Gistarter = waarvoor nodig: sulfietpoeder, glazen fles, 20 gram suiker, sap van ¼ citroen, mespuntje gistvoeding, 1,5 theelepel algemene wijngist

Tap (bij voorkeur begin maart) ongeveer vijf liter water uit een flinke berkenboom. Boor een gat of breek een tak aan de Zuidwestzijde van de berk. Sluit na het tappen het gat goed af, bijvoorbeeld met een kurk, zodat je hetzelfde gat het jaar erna weer kan gebruiken.

Hou, als het water zijn helderheid verliest, eerder op met aftappen. Voor het aftappen heb je een goed passend slangetje nodig en een vat met een waterslot of een emmer. Als je een emmer gebruikt moet je regelmatig kunnen kijken of de emmer niet al vol is.

Het tappen van vijf liter duurt ongeveer 2 dagen. Op de 2e dag maak je een giststarter. Maak eerst de fles goed schoon met heet water waarin wat sulfietpoeder is opgelost. Kook daarna een halve liter water met 20 gram suiker of honing en giet het, als het afgekoeld is, in de fles

Let op dat het daarna niet warmer wordt dan 27 graden Celsius. Doe na het afkoelen het citroensap, de gistvoeding en de gist erbij en schud het mengsel goed door elkaar. Doe een prop watten in de opening en laat het een nacht staan.

Haal de derde dag het sap op en breng het in een grote pan aan de kook. Voeg de suiker of honing en laat het 10 tot 20 minuten doorkoken op een laag pitje. Afhankelijk van je smaak kun je aan het mengsel nog kruidnagel, kaneel, foelie, sinaasappel- en citroenschillen toevoegen.

Vermaal de suiker en de rozijnen en doe het mengsel in een vat of emmer. Zeef na 10 à 20 minuten de schillen uit de pan en giet het mengsel erbij. Voeg sap van 2 citroenen en een theelepel gistvoedingszout toe, roer het door tot de suiker is opgelost, laat dan koelen

Voeg de giststarter toe zodra het mengsel goed is afgekoeld en dek de emmer of het wijnvat af met een dikke doek. Laat alles drie dagen gisten op een warme plaats. Giet dan de vloeistof door een fijne zeef in een gistingsvat of een 5 literfles met een waterslot.

Als na tien maanden de wijn begint te klaren (niet meer borrelt), overhevelen in een andere fles. Laten uitgisten en om de twee maanden overhevelen tot de wijn helemaal helder is en gebotteld kan worden. Anderhalf jaar laten rijpen op fles of vat. Daarna nog vijf jaar houdbaar.