Türkiye’de sağ ve antisemitizm meselesini çalışırken bu kitabı—içinden ne çıkacak—korkusuyla okumuştum. İçinden bir yüz akı çıktı. Hilmi Ziya Ülken, döneminin fersah fersah ilerisindeymiş. 1944 yılında söylenmesini beklemeyeceğiniz birkaç cümle şöyle:
“Yahudi tarihinin tetkiki ve bugünkü dünya vaziyetinde Yahudi meselesinin incelenmesi, şuurlu ve derin görüşlü bir cemiyet anlayışında antisemit hareketin lüzumsuzluğunu ve daha doğrusu bunun asıl temelli içtimai meseleleri zaman zaman örtmek ve +
. . . gizlemek için ileri sürülen bir sahte mesele (pseudo-probleme) olduğunu meydana çıkarır.” (s.26-27)
30’lardan bir ırkçılık tartışması. Arayanlar için burada dursun, kolay bulunmuyor. (Bu kopya İbrahim Necmi Dilmen’den damadı Mahmut Kuşadalı’ya geçmiş. Büyükada’daki köşkün su basmış bodrumundan.)