شعر رپ؛ عارضهٔ شعر جدولی
۱) شفیعی کدکنی #شعر_جدولی را «شعری که از به هم ریختن خانوادهٔ کلمات و ترکیب تصادفی آنها به مجموعه بی‌‌شماری استعاره، مجاز و تمثیل به دست می آید» تعریف می کند. او ایراد چنین شعری را بی حس بودن آن می‌داند که نتیجهٔ فکر نکردن در باب شعر است.
۱) شفیعی کدکنی #شعر_جدولی را «شعری که از به هم ریختن خانوادهٔ کلمات و ترکیب تصادفی آنها به مجموعه بی‌‌شماری استعاره، مجاز و تمثیل به دست می آید» تعریف می کند. او ایراد چنین شعری را بی حس بودن آن می‌داند که نتیجهٔ فکر نکردن در باب شعر است.
۲) برای توضیح این عارضه او پنج جمله می‌آورد که در آن ها جایگاه واژه ها #حقیقی است یعنی استعاره و مجازی در کار نیست.
۱ـ یک سطر شعر عشق سرودم
۲ـ دو رکعت نماز صبح خواندم
۳ـ سه ساغر شراب ارغوانی نوشیدم
۴ـ چهار قطره اشک شادی گریستم
۵ ـ پنج عدد آیینه شفّاف آوردم
۱ـ یک سطر شعر عشق سرودم
۲ـ دو رکعت نماز صبح خواندم
۳ـ سه ساغر شراب ارغوانی نوشیدم
۴ـ چهار قطره اشک شادی گریستم
۵ ـ پنج عدد آیینه شفّاف آوردم
۳) او سپس با عوض کردن واژه ها به پنج جملهٔ جدید با معنایی #استعاری می رسد. یعنی واژه ها دیگر حقیقی نیستند.
۱) یک سطر اشک شادی گریستم.
۲) یک سطر آیینه شفاف آوردم.
۳) دو رکعت شعر عشق سرودم.
۴) دو رکعت نماز عشق سرودم.
۵) سه قطره شعر ارغوانی خواندم.
۱) یک سطر اشک شادی گریستم.
۲) یک سطر آیینه شفاف آوردم.
۳) دو رکعت شعر عشق سرودم.
۴) دو رکعت نماز عشق سرودم.
۵) سه قطره شعر ارغوانی خواندم.
۴) حال برسیم به #وصلت_غیرخانوادگی. اگر شما خانوادهٔ «باران و ابر و مه» که در کنار هم هستند را با «ایمان و حضور قلب و مذهب وایدئولوژی» ترکیب کنید به تصاویری عجیب مانند ایمان ابر، حضور قلب رعد، مذهب صاعقه، ایدئولوژی طوفان می‌رسید که هیچ احساس و تأملی در آنها نیست.
۵) در ادامه او #واحد_عددی_خانوادگی «باران» و «شادی» را از «قطره» به «رکعت» یا «سطر» عوض میکند و می‌‌گوید «یک رکعت باران آمد» یا «یک سطر باران آمد» یا «دو رکعت شادی حاصل شد». نتیجه اینکه اگر بگوییم «دریا دایه طوفان است»، مجموعه استعاره ای فاقد حس تولید کرده‌ایم.
۶) مشکل زمانی بدتر است که کلمات #جدید با خانواده‌های #کهن ترکیب می‌‌شوند. کلماتی مثل «گواهی فوت، شناسنامه، احضاریه، تعطیلات» وقتی در فرمول شعر جدولی قرار گیرند تصاویری عجیب میسازند.
باد احضاریه ابرها را صادر کرد
شناسنامه بهار صادر شد
گواهی فوت خورشید را شب صادر کرد
باد احضاریه ابرها را صادر کرد
شناسنامه بهار صادر شد
گواهی فوت خورشید را شب صادر کرد
۷) حال ما به جای #شعر با یک #بازی طرف هستیم که به دلیل نامحدود بودن آن جذاب است و طبیعت فرمول وار آن به هر کسی امکان شعر نوشتن را می‌دهد. شفیعی در ادامهٔ بحث به پدیدهٔ #غزل_نو می پردازد که او آن را کارخانهٔ قالب زنی می‌‌نامد که شروع آن را در استعاره سازی در دورهٔ #صفویه است.
۸) شفیعی اما معتقد است که بین این درهم ریختگی کلمات برای تولید شعر و شرایط اجتماعی ارتباطی وجود دارد. او شعر دوران #مشروطه را آخرین دوره‌ای می‌داند که از #خردگرایی برخوردار است و بر این باور است که این حجم از شعرسازی حاصل یک بیماری در جامعه است که اکنون به اوج خود رسیده.
۹) اکنون که معیاری برای تشخیص شعر واقعی از جعلی در اختیار داریم باز گردیم به شعر در #رپ_فارسی. شاید همین الان بیت های بسیاری از رپرها در ذهن شما نقش بسته باشد که لایق برچسب شعر جدولی هستند. بدون تعارف باید گفت که بخش قابل توجهی از شعرهای رپرهای #جریان_فرعی دچار این بیماری هستند.
۱۰) برای نمونه اما بخشی از شعر دو آهنگ از #سورنا و #دیگرد را بررسی کنیم.
"سورنا - گوزن"
تیر شهوت پدر - هم آغوشی با کمون سرد - خشاب صفحهٔ چهار - نشیب عفونت - ماشهٔ حقیقت.
"دیگرد - نسخه"
دو پرس جنون - چشم کبود شهر - اسفالت تشنه - طناب لخت وصل.
"سورنا - گوزن"
تیر شهوت پدر - هم آغوشی با کمون سرد - خشاب صفحهٔ چهار - نشیب عفونت - ماشهٔ حقیقت.
"دیگرد - نسخه"
دو پرس جنون - چشم کبود شهر - اسفالت تشنه - طناب لخت وصل.
۱۱) این رویکرد در شعر افرادی نظیر "سورنا، دیگرد، فرشاد، بامداد و کابوس" در تعادلی نسبی با جریان طبیعی شعر قرار دارد. این یعنی گرچه نمی‌شود آنها را به عنوان شعر فارسی در نظر گرفت اما در #فرم_رپ لحظات خوبی هم میسازند. رویهٔ افراطی تر این عارضه در آثار #صفیر و #تس به چشم می‌خورد.
۱۲) افراد نام برده اما به نظر به دلیل علاقهٔ خود به شعر و ادبیات فارسی دایرهٔ واژگان خوبی دارند، ترکیبات متنوعی می سازند و حاصل کار آن ها در زمینه ی شعر برای مخاطبی که شعر را به طور حرفه‌ای دنبال نمی‌کند #جذابیت دارد و ایجاد #حسايف میکند.
۱۳) در این بین افرادی که بدون هیچ زمینهٔ مطالعاتی جدی در شعر فارسی دست به ساختن ترکیبات نو می‌زنند نتیجه ای #مضحک به بار می‌آورند که نمونهٔ انها در اثار به اصطلاح معنوی #پیشرو و انتزاعی #حصین و نیز بخش قابل توجهی از رپرهای جدید جریان فرعی به چشم می‌خورد.
۱۴) حرف اخر اینکه سلیقه و علاقهٔ شما به شعر یک رپر به جای خود کماکه من هم آثار زیادی از همین رپرها را دوست دارم اما امیدوارم لحظه‌ای در ذهن شما این ایده که رپرهای ما شاعران جدیدی هستند که باید آثار انها چاپ و در مدارس تدریس شود به ذهن شما خطور نکند.
#تمام
#تمام
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
