ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਕਾ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਕਾ (ਭਾਈ) ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਜ਼ਲੂਮ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀਬੀ ਰਤਨ ਕੌਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਛੱਡ ਕੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੋ ਗਏ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ (1/18)🧵
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਕਾ (ਭਾਈ) ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਜ਼ਲੂਮ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਬੀਬੀ ਰਤਨ ਕੌਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਛੱਡ ਕੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੋ ਗਏ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ (1/18)🧵
ਦੂਜੀ ਸ਼ਾਦੀ ਨਾ ਕਰਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਾਕਾ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸ ਜੱਥੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਜਥੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਜਿਦ ਕੀਤੀ।
ਉਸ ਸਮੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਨਿਹੱਥਿਆਂ ਸਿੰਘਾਂ ਤੇ ਨਰੈਣੂ ਮਹੰਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪੱਖ ਵੀ ਮਹੰਤ ਵੱਲ ਸੀ। /2
ਉਸ ਸਮੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਨਿਹੱਥਿਆਂ ਸਿੰਘਾਂ ਤੇ ਨਰੈਣੂ ਮਹੰਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪੱਖ ਵੀ ਮਹੰਤ ਵੱਲ ਸੀ। /2
9 ਸਾਲ ਦਾ ਬੱਚਾ ਜਿੱਦ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਜਾਏਗਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਸਦਾ ਪਿਤਾ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਏਗਾ। ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਭ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਿਅਰਥ ਗਈਆਂ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਾਫੀ ਰੋਕਿਆ-ਟੋਕਿਆ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਮੰਨਿਆਂ। /3
ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਮਾਂ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਪਿਆਰ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਨਾ ਸਕਿਆ, ਇਕੱਲਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਖਤੀ ਵੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੀ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਜਜ੍ਬਾ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ, ਨੇਜਿਆਂ ਤੇ ਗੰਡਾਸਿਆਂ ਦਾ ਡਰ ਵੀ ਰੋਕ ਨਾ ਸਕਿਆ।
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਸਲ ਪਿੰਡ ਜਰਗ, /4
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅਸਲ ਪਿੰਡ ਜਰਗ, /4
ਰਿਆਸਤ ਪਟਿਆਲਾ ਹਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਭਰਾ ਸਨ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦਿਖ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੀ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸੀ ਹੋ ਗਿਆ। 18-19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਕੇ ਕੋਹਾਟ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਚਿਤਰਾਲ, ਬੰਨੂ, /5
ਟਾਂਕ ਤੇ ਬਲੋੜ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀ ਯੂਨਿਟ ਫਿਰ ਆਸਾਮ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਹਦਾ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਸ਼ੇਰ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੋਕ ਸੀ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਬੇਦਾਰੀ ਤੇ ਚੰਗਾ ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਾਲ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। /6
ਇੱਕ ਦਿਨ ਸ਼ੇਰ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਮੇਂ ਇਹਦੇ ਅਫਸਰ ਨੇ ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ੇਰ ਗੋਲੀ ਨਾਲ ਢੇਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸ਼ੇਰ ਦਹਾੜਦਾ ਹੋਇਆ ਆਇਆ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫਸਰ ਡਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਉੱਚੇ ਦਰਖਤ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਤੇ ਫਾਇਰ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਰਛਾ ਹੀ ਸੀ, ਇਹ ਵੀ ਦਰਖਤ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਇਸਦੀ ਅਣਖ ਨੇ /7
ਇਸਨੂੰ ਇਜ਼ਾਜਤ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਉਸਦਾ ਸ਼ੇਰ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਸ਼ੇਰ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਹਾੜਦਾ ਹੋਇਆ ਇਸ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਇਸਨੇ ਆਪਣਾ ਬਰਛਾ ਸ਼ੇਰ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕੇ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ, ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਬਰਛਾ ਫਸਣ ਕਰਕੇ ਤੁਰਤ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਮਰ ਗਿਆ। ਸਾਰੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਸ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਧੂੰਮਾਂ ਪੈ ਗਈਆਂ। /8
ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਨੇ ਇਹਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਬੜੇ ਉਤਸਾਹ ਨਾਲ ਲਾਈਆਂ ਤੇ ਇਹਦੀ ਚਰਚਾ ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੱਕ ਵੀ ਹੋਈ।
21 ਸਾਲ ਦੀ ਫੌਜ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਪਿੱਛੋਂ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਲਦਾਰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਸਨੇ 485 ਚੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਰੱਬਾ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਲੈ ਲਿਆ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਮਹੰਤ ਨਰੈਣੂ ਦੀਆਂ ਆਪ ਹੁਦਰੀਆਂ ਤੇ /9
21 ਸਾਲ ਦੀ ਫੌਜ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਪਿੱਛੋਂ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਲਦਾਰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਸਨੇ 485 ਚੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਰੱਬਾ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਲੈ ਲਿਆ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਮਹੰਤ ਨਰੈਣੂ ਦੀਆਂ ਆਪ ਹੁਦਰੀਆਂ ਤੇ /9
ਭੈੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਭਾਈ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਾਂਅ ਲਿਖਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਉਸ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਜਾਏ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਤੇ ਜਿੱਦ ਕਾਰਨ ਰੋਕ ਨਾ ਸਕਿਆ ਤੇ /10
ਭਾਈ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਕੋਟਲੇ ਕਾਹਲਮਾਂ ਕੋਲ ਜਾ ਰਲਿਆ। ਮਹੰਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਉਸ ਤੇ ਠੰਡੀ ਨਜ਼ਰ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਥੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਿਉਂਦੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ‘ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ” ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੀ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹੰਤ ਦੇ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੁੱਕਣਾ।/11
ਤਕਰੀਬਨ 16 ਮੀਲ ਦਾ ਪੈਂਡਾ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਇਹ ਜਥਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਬੱਚੇ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਥਕਾਵਟ ਨਾ ਮੰਨੀ ਤੇ ਬਾਪੂ ਦੀ ਉਂਗਲ ਫੜ ਕੇ ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ, ਮਹੰਤ ਦੇ ਗੁੰਡੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਹ ਸਾਰਾ ਜਥਾ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। /12
ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਦਰੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ, ਮਹੰਤ ਦੇ ਗੁੰਡੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਹ ਸਾਰਾ ਜਥਾ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। /12
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਖਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾੜ ਕੇ ਬਾਹਰੋਂ ਕੁੰਡੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਕਿ ਕਾਤਲਾਂ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕੇ। ਮਹੰਤ ਦੇ ਗੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਤਖਤੇ ਤੋੜ ਕੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠੇ ਸਿੰਘਾਂ ਤੇ ਬੇ-ਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ। ਫੇਰ ਛਵੀਆਂ ਨਾਲ ਟੋਟੇ-ਟੋਟੇ ਕਰਕੇ /13
ਬਾਹਰ ਬਲਦੀਆਂ ਚਿਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਹੁਤ ਭੈੜਾ ਤੇ ਭੈਅਭੀਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਦੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ। ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਸਕਾਰ ਕੇ ਲਹੂ ਦੇ ਘਾਣ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਮਹੰਤ ਦਾ ਨੌਕਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਲਾਸ਼ਾਂ ਧੂਹ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਸੀ। /14
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬੁਖਾਰੀ ਅੰਦਰ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲੁਕਾਏ ਗਏ ਆਪਣੇ 9 ਸਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕਾਕਾ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ ਨਿਕੀ ਜਿਹੀ ਕੂਕ ਦੀ ਆਵਾਜ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ (ਮਹੰਤ ਦੇ ਨੋਕਰ) ਦੇ ਕੰਨੀ ਪੈ ਗਈ।ਉਸਨੇ ਬੁਖਾਰੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਮਜ਼ਲੂਮ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਤੇ ਤਰਸ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗ ਦੇ ਭਾਂਬੜ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। /15
ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਮਾਸੂਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਕੌਲ-ਕਰਾਰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਗਿਆ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਗਿਆ।
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਪੋਤਰੇ ਨੂੰ ਲੱਭਦੀ ਹੋਈ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਪੁੱਜੀ, ਪਰ ਸੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ, /16
ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਪੋਤਰੇ ਨੂੰ ਲੱਭਦੀ ਹੋਈ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਪੁੱਜੀ, ਪਰ ਸੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ, /16
ਭਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਲੱਤ ਮਿਲ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੇ ਫੁਲਵਹਿਰੀ ਵਰਗੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ, ਇਹ ਚਿਤਰਾਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਦੱਬੇ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਪਏ ਸਨ। ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਪੈਰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਈ ਫਿਰਦੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੇ ਮਾਣ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ਾਂਤ ਚਿੱਤ ਰਹਿ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ /17
ਕੌਮ ਕਦੇ ਭੁੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ 10ਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਵਾਂਗ ਅਮਰ ਹੋ ਗਿਆ। (18/18)
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
