Thread by @Amirsalar__

اشتباه راهبردی محمد خوارزمشاه که به یورش چنگيز مغول انجاميد

💥 نمونه‌ای از ارزش سرنوشت‌ساز منطقه‌ی میانه (حایل یا buffer) در امنیت #ایران
t.me/ThinkTogether/…

https://twitter.com/Amirsalar__/status/1525156132435664897

🔻تاريخنگاران، زمستان سال ۵۹۱ خورشيدی (دسامبر ۱۲۱۲ م) را پايان كار حكومت قراختاییان و غوريان در آسيای ميانه، و همسايه شدن قلمروی خوارزمشاهیان با قلمرو چنگيزخان نوشته‌اند.

🔻خوارزمشاه با نادانی و ناهشیاری به ارزش حکومت قراختاییان و از ميان برداشتن آنان كه ميان قلمروی ایران و قلمروی مغولان حايل (buffer) بودند، يک خطای راهبردی بسیار بزرگ نمود.

🔻چنگيزخان -بنا به نوشته‌ی تاریخنگاران- در آغاز برنامه‌ای برای تاختن به غرب و دنيای سفيدپوستان نداشت. بلکه برافتادن قراختاییان و رويدادهای سال ۵۹۷ خورشیدی (۱۲۱۸م) زمینه‌ساز تاختن او به سوی ايران و نيز سرزمينی كه امروز كشور روسيه نام دارد، گردید.

🔻چنگيز پس از اینکه با ایران همسایه گشت، در آغاز می‌خواست با ایران پیوندهای دوستانه و داد و ستد بازرگانی داشته باشد، تا اینكه رخداد شهر «اترار» پیش آمد.

در آن رخداد، فرستادگان بازرگانی چنگيز که برای گشودن راه همکاری و بازرگانی به سوی ایران آمده بودند، در شهر مرزی «اترار» به دستور فرماندار آن شهر که گماشته‌ی مادر خوارزمشاه بود، کشته شدند.

🔻در همان ماه ها خوارزمشاه خطای راهبردی ديگر نیز انجام داد و با گرفتن فتوای غیرشرعی بودنِ خلافت عباسيان از چند روحانی، از سمرقند به سوی بغداد لشگر کشید! و در جریان این لشگرکشی، بخش بزرگی از سپاه ایران کشته یا فرسوده شدند.

🔻افزون بر این دو اشتباه بزرگ، جنگ قدرت نیز درون خانواده‌ی سلطنتی در جریان بود و هر یک از آنها، بخشی از فرمانداران محلی و سپاه را با خود همسو نموده بود.

🔻پیامد همه‌ی اینها این بود که هنگام تازش مغول در سال ۵۹۸ خورشیدی، نتوانستند يک سپاه بزرگ و نیرومند در برابر تازیان گردآورند و در برابر تازش چنگیز، هر شهر جداگانه و به تنهایی ایستادگی نمود، نه همگی در کنار هم.

🔻چکیده اینکه خوارزمشاهیان نخست با نادانی منطقه‌ی بافر (buffer) را از میان برداشتند، سپس مغولان را به جنگ برانگیختند، سپس همبستگی بایسته برای رویاروی با دشمن را نداشتند!

بنابراین خواننده‌ی تاريخ ایران، اين را می‌آموزد كه پيروزی مغولها و هر تازی ديگری که در تازش خود به کشورمان کامیاب گشته، از سویی به سبب لغزش و سردرگمی سیاسی-نظامی رهبری ایران در آن دوره بوده است، و از سوی دیگر به سبب چند دستگی و فساد در ميان ملت و کارگزاران حکومت.

🔻مغولان پس از گشودن شهرهای ایران و روسیه، هنگامی كه در مركز اروپا به بارانهای شدید و زمینهای باتلاقی دچار شدند و با دولتهایی برخوردار از همبستگی درونی و قدرت مركزی نیرومند روبرو گشتند، از پيشروی دست كشيدند.

💥 چنانچه قراختاییان میان مغولان و کشور ما مانده بودند، چون هم به فرهنگ و دیوانسالاری ایران و هم به فرهنگ و آیین مغولان آشنایی داشتند، می‌توانستند از برخورد دو فرهنگ ناآشنا و پیش آمدن جنگ جلوگیری نمایند.