Thread by @Przewodzik

#MiędzywojennyTydzień #PrzewodzikKsiążkowy

„Historia przyznania Fermiemu Nobla jest jedną z bardziej fascynujących opowieści o intrygach otaczających najbardziej prestiżową nagrodę naukową na świecie. Zaczyna się ona jednak nie w październiku 1938 roku, ale w 1936 r. i nie (1)

wiąże się z wyróżnieniem z dziedziny fizyki, lecz z bardziej kontrowersyjną nagrodą pokojową.
W 1936 r. Pokojowa Nagroda Nobla została przyznana niemieckiemu działaczowi Carlowi von Ossietzky’emu, który w 1935 r. ujawnił oszołomionemu światu tajemnicę niemieckiej (2)

remilitaryzacji. Za ten czyn rząd nazistowski oskarżył go o zdradę stanu i wysłał do obozu koncentracyjnego, gdzie Ossietzky ostatecznie zmarł. W międzyczasie, aby uzyskać poparcie dla jego uwolnienia, Komitet Noblowski przyznał mu nagrodę w 1936 r. Jak można się było (3)

spodziewać, Hitler wpadł we wściekłość i zarządził, że żaden obywatel niemiecki nie będzie mógł przyjąć Nagrody Nobla w jakiejkolwiek dziedzinie. Cała ta sprawa była katastrofą wizerunkową na arenie międzynarodowej, której Fundacja Nobla postanowiła nie powtarzać. Fundacja (4)

Nobla przekazuje zadanie wyboru laureatów z fizyki i chemii Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, niewielkiej komisji podejmującej swoją decyzję w ścisłej tajemnicy na podstawie rekomendacji wybranej grupy osób, które są poufnie proszone o przedstawienie swoich kandydatów. (5)

Dopiero niedawno udostępniono dokumenty badaczom zainteresowanym procesem nominacji, ale nawet wówczas dotyczyło to tylko sytuacji, w której laureaci byli osobami już nieżyjącymi. Każdy może zgłosić nominację do Nagrody Nobla – osoby mianujące nie muszą mieć specjalnego (6)

zaproszenia do zgłaszania nominacji. Na przykład Fermi kilkukrotnie zgłaszał kandydaturę Heisenberga, zanim ten ostatni zdobył tę nagrodę w 1932 roku, przed nagrodzeniem samego Fermiego. Dirac i Schrödinger wspólnie otrzymali to wyróżnienie w następnym roku. Dokumenty (7)

uwidaczniają zaskakujący fakt, że Dirac otrzymał tylko trzy nominacje przed zdobyciem Nagrody Nobla, podczas gdy Schrödinger uzyskał ich aż czterdzieści jeden, w tym dwie od Einsteina i trzy od Bohra. Nagroda ta nie jest i nigdy nie była zwykłym konkursem popularności. (8)

Znakomity niemiecki teoretyk Arnold Sommerfeld był nominowany ponad osiemdziesiąt razy, ale nigdy nie otrzymał Nobla. Oczywiście, w tamtym czasie żadna z tych informacji nie była znana Fermiemu. Jest on pierwszą i – jak wskazują na to dokumenty – jedyną osobą, do której (9)

zwrócono się z wyprzedzeniem, aby dowiedzieć się, czy będzie w stanie przyjąć to wyróżnienie.
Obawy Szwedzkiej Akademii Nauk wynikały stąd, że wraz z coraz większym zbliżeniem Włoch i Niemiec Mussolini mógł czuć się zmuszony do podążania za Hitlerem, więc istniało realne (10)

zagrożenie, że powstrzyma Fermiego przed wzięciem udziału w ceremonii i przyjęciem nagrody. Członkowie Akademii niepotrzebnie się jednak martwili. Fermi mógł nie znać dobrze Mussoliniego– spotkał się z nim jeden raz i podobnie jak na wielu Włochach zrobił na nim dużo większe (11)

wrażenie, niż się spodziewał – natomiast wiedział wystarczająco dużo o potrzebie międzynarodowego uznania dla reżimu faszystowskiego, aby móc z całą pewnością stwierdzić, że nie będzie to stanowić problemu. Bohr sumiennie przekazał jego odpowiedź Akademii.
W trakcie całej (12)

swojej kariery Fermi otrzymał trzydzieści sześć nominacji, z których trzy były z chemii, a reszta z fizyki". (13)

David N. Schwartz "Enrico Fermi. Ostatni człowiek, który wiedział wszystko. Życie i czasy ojca ery atomowej", Kraków 2019