Thread by @EchoSuzy

De term "cognitieve bias" wordt gebruikt om te omschrijven hoe mensen zichzelf (onbewust) kunnen overtuigen van dingen die niet bewezen - of ronduit onwaar - zijn.

#Complotdenkers zijn doorgaans bijzonder gevoelig voor cognitieve bias. Bij deze wat concrete voorbeelden 🧵

Laat ik eerst starten door te zeggen dat iedereen, zonder uitzondering, cognitieve bias heeft. We zijn nu eenmaal overtuigd van ons eigen gelijk (anders zou je mening je mening niet zijn), en zoeken daar bevestiging voor.

Ik dus ook, jij dus ook. /2

Het is me wel opgevallen dat mensen die zich hiervan minder bewust zijn, sneller in complotfuiken lijken te vallen.

Hier een mooi onderzoek waarbij onder andere de invloed van cognitieve bias op het geloof in complottheoriëen onder de loep is genomen. /3

researchgate.net/publication/35…

Hierin wordt vooral een link tussen complotdenken en de zogenoemde "Jumping to conclusions" bias benoemd.

Dit houdt in dat iemand geneigd is snel conclusies te trekken zonder alle informatie te hebben (of begrijpen). /4

Een mooi voorbeeld uit de praktijk is een nieuwsbericht zien over iemand die plotseling overleden is, en direct de conclusie trekken dat het door vaccinatie komt, zonder de medische achtergrond van het slachtoffer te kennen (of zelfs de vaccinatiestatus van die persoon). /5

Dat heeft ook te maken met de veel voorkomende confirmation bias.

Dat houdt in dat iemand (onbewust) selectief informatie opzoekt die hun vermoedens bevestigen, en informatie die dat juist ontkracht negeren of wegzetten als "onbetrouwbaar". /6

Zo zal iemand die in #vaccinatieschade gelooft minder kritisch zijn op inconsistenties en gebrekkige onderbouwing bij informatie die dat beeld bevestigt, en veel kritischer zijn op fouten in artikelen die beweren dat de vaccins veilig zijn. /7

"Hindsight bias" maakt dat iemand zichzelf ervan overtuigt dat een gebeurtenis voorspelbaarder was dat het daadwerkelijk was.

Zo zul je mensen horen zeggen "ik wist dat dat ging gebeuren!", terwijl je ze vóór de gebeurtenis nooit die voorspelling hebt horen maken. /8

"Availability bias" is een vorm van cognitieve bias waarbij men geneigd is om dingen die het brein makkelijker verwerkt, eerder voor waar aan te nemen.

Om weer even het voorbeeld van vaccinatieschade erbij te pakken - het is voor het brein veel makkelijker om... /9

...gezondheidsproblemen na vaccinatie te zien als "1+1=2", dan om na te denken over alle mogelijke andere oorzaken en statistieken te bestuderen waarin de algemene prevalentie van die gezondheidsproblemen onderzocht is. /10

Het valse consensus effect treedt op bij mensen die omringd zijn door gelijkgestemden, en daardoor het onrealistische beeld krijgen dat veel meer mensen hun mening delen dan daadwerkelijk het geval is.

Zo is de groep mensen die in complottheoriëen gelooft vrij klein, maar... /11

...omdat mensen met deze overtuigingen elkaar vaak opzoeken (wat ook weer onderdeel is van confirmation bias) lijkt het vanuit hun referentiekader alsof veel meer mensen hun standpunt delen.

Zo denken mensen die zichzelf "wakker" noemen dat er volgens hen nog maar... /12

...een handjevol mensen bestaan die "slapen", terwijl zij eigenlijk sterk in de minderheid zijn. /13

Het "halo effect" maakt dat we geneigd zijn sneller informatie te geloven van mensen die we zien als aantrekkelijk/goed, dan van mensen die we niet mogen.

Zo zullen mensen die #WillemEngel charmant vinden sneller de informatie die hij deelt over corona en vaccins... /14

...voor waar aannemen, zonder deze kritisch te beoordelen, en informatie die @vanranstmarc hierover deelt sneller wegzetten als propaganda en onbetrouwbaar, ondanks dat hij aantoonbaar veel meer kennis heeft over deze onderwerpen. /15

Het Dunning-Krügereffect wordt vaak benoemd om het fenomeen te omschrijven waarbij iemand de kennis over een bepaald onderwerp mist om realistisch te kunnen beoordelen hoeveel kennis ze daadwerkelijk hebben. /16

Zo zal iemand die "zelfonderzoek" heeft gedaan over virussen, vaak de basisinformatie over wetenschap en anatomie missen om goed te kunnen begrijpen wat ze lezen. Maar omdat zij niet weten dat ze die informatie niet hebben, zullen ze juist denken dat ze het hele plaatje zien./17

Zo kan iemand er écht van overtuigd raken dat ze evenveel, of zelfs meer, weten dan een expert.

Informatie van een expert zal dan ook sneller afgedaan worden als onbetrouwbaar, omdat vanuit hun beperkte kennis hun overtuigingen "logischer" klinken. /18

In dat artikel dat ik in het begin noem worden nog meer factoren benoemd die mensen gevoelig maken voor het geloven in complottheoriëen.

Een voorkeur voor intuïtief denken boven analytisch denken, bijvoorbeeld. /19

Dat betekent dat mensen geneigd zijn eerder iets te geloven als dit voor hen "goed voelt" of aansluit bij hun onderbuikgevoel, ook wanneer objectieve onderzoeksresultaten en statistieken ze tegenspreken. /20

Dat was het weer even voor nu. Mochten jullie nog toevoegingen of hier meningen of gedachten over hebben, hoor ik dat graag hieronder 👇

Fijne maandag allemaal!