#पुस्तकआणिबरचकाही
राजाराम भालचंद्र पाटणकर : (९ जानेवारी १९२७ - २४ मे २००४ )सौंदर्यशास्त्र हा पाटणकरांच्या व्यासंगाचा व लेखनाचा खास विषय होय. क्रोचे व कांट यांच्या सौंदर्यशास्त्रीय विचारांचा चिकित्सक परिचय करून देणारे ग्रंथ ज्याप्रमाणे त्यांनी लिहिले त्याचप्रमाणे स्वतःची 👇
स्वतंत्र सौंदर्यमीमांसा विस्तृतपणे त्यांनी सौदर्यमीमांसा या मौलिक ग्रंथात मांडली. साहित्यसमीक्षेच्या संकल्पनात्मक विवेचनाला त्यांची सौंदर्यमीमांसा अत्यंत उपयुक्त ठरते. पाटणकारंच्या सौंदर्यमीमांसेचे गुण व मर्यादा दाखवून देण्याचे कार्य प्रभाकर पाध्ये यांनी स्वतंत्र ग्रंथ लिहून 👇
केले आहे. १९६९ साली इस्थेटिक्स अँड लिटररी क्रिटिसिझम हे त्यांचे इंग्रजी पुस्तक प्रसिद्ध झाले. त्यानंतर सौंदर्यमीमांसा , क्रोचेचे सौंदर्यांशास्र : एक भाष्य व कांटची सौंदर्यमीमांसा ही त्यांची पुस्तके प्रकाशित झाली. यांपैकी सौदर्यमीमांसा हा ग्रंथ विशेष महत्त्वाचा असून त्यास 👇
साहित्य अकादेमीचा पुरस्कार व इतरही काही पुरस्कार प्राप्त झाले. यांखेरीज इतरही स्पुट समीक्षात्मक लेखन त्यांनी केलेले आहे. ‘अपूर्ण क्रांती’ या ग्रंथातील प्रमेयाचा पाठपुरावा करणारी लेखमाला ‘अनुष्टुभ’ या नियतकालिकात प्रसिद्ध झाली. ‘सौंदर्यमीमांसा’ या ग्रंथाची हिंदी, गुजराती 👇
भाषांमध्ये भाषांतरे झाली आहेत. रा.भा.पाटणकरांनी सौंदर्यशास्त्रीय लेखनाच्या संदर्भात वेगळ्या सिद्धान्ताची मांडणी करून मराठी सौंदर्यशास्त्रीय लेखनामध्ये मोलाची भर घातली आहे. याचप्रमाणे त्यांनी प्रत्यक्ष साहित्यसमीक्षेतही अनेक अंगांनी साहित्यकृतींचा विचार केला आहे. ( संकलीत)
#पुस्तकआणिबरचकाही
विष्णु सखाराम खांडेकर : (११ जानेवारी १८९८ - २ सप्टेंबर १९७६). प्रसिद्ध मराठी कथा-कादंबरीकार, लघुनिबंधकार आणि समीक्षक. खांडेकरांचे लेखन बहुविध स्वरूपाचे असून त्यात कादंबऱ्या, लघुकथासंग्रह, लघुनिबंधसंग्रह, रूपककथासंग्रह, १ नाटक ह्यांशिवाय काही चरित्रात्मक 👇
समीक्षात्मक ग्रंथ व संकीर्ण लेखसंग्रह ह्यांचा समावेश होतो. तसेच त्यांनी मराठी, हिंदी व तेलुगू चित्रपटांसाठी एकूण १८ पटकथा लिहिलेल्या आहेत. तेजस्वी कल्पनाशक्ती आणि तल्लख विचारशक्ती या गुणांना शब्दप्रभुत्वाची जोड मिळाल्याने खांडेकरांची भाषाशैली आलंकारिक आणि सुभाषितात्मक ठरली. 👇
मराठी कादंबरीला तंत्रमंत्रदृष्ट्या प्रगल्भ व प्रभावी करण्याचे श्रेय ना. सी. फडक्यांबरोबर खांडेकरांनाही दिले जाते. मराठी कथेला तर त्यांनी नानाविध प्रयोगांनी समृद्ध व संपन्न केले. त्यांच्या बहुतेक साहित्यकृतींच्या अनेक आवृत्त्या निघाल्या आहेत. अनेक कादंबऱ्यांचे भारतातील अन्य 👇
गांधीजी आणि त्यांचे टिकाकार
लेखक - सुरेश द्वादशीवार
गाधींजीच्या सहवासातल्या सहकाऱ्यांचे किंवा विरोधकांचे गांधीजी विषयी काय मत होते किंवा गांधीजींचे त्यांच्याविषयी काय मत होते याचा उहापोह करण्याचा या पुस्तकात प्रयत्न आहे. @LetsReadIndia@PABKTweets #पुस्तकआणिबरचकाही 👇
घटना व्यक्ती आणि विचारधारा यांचं गांधीजींच्या अनुषंगाने विस्तृत विवेचन केलं आहे डाॅ. आंबेडकर, सरदार पटेल, नेहरू, सुभाषचंद्र बोस, सावरकर, जीना, मौलाना आझाद, चर्चिल, टाॅलस्टाॅय, कस्तुरबा, शिवाय मुस्लिम लिग, सशस्त्र क्रांतिकारक यांच्याविषयीही चर्चा केलेली आहे. 👇
गांधीजींवर लिहितांना अनेकांना तटस्थता राखता येत नाही. या पुस्तकातही लेखकाचा पक्षपातीपणा जाणवतो. त्यांच्या धोरण व धारणांकडे संशयाने पाहणारे, त्यांच्यावर टीका करणारे समाजसुधारक कमी नव्हते. आजही कमी नाहीत. 👇
#पुस्तकआणिबरचकाही
निरंजन घाटे ( १० जानेवारी १९४६ ) मराठी भाषेतून विज्ञान-तंत्रज्ञानाचा प्रभावी प्रसार करण्यासाठी निरंजन घाटे यांनी सातत्याने ४० वर्षे लेखन केलेले आहे. घाटे यांनी मराठी वाचकांसाठी वैज्ञानिक संकल्पनांमधील क्लिष्ट आशय सोप्या आणि सुबोध मराठी भाषेत प्रकट करण्यासाठी 👇
लेख व विज्ञानकथाही लिहिल्या. देशी आणि परदेशी शास्रज्ञांची चरित्रे, त्यांना आलेल्या अडचणी, त्यांची अनन्यसाधारण व्यक्तिमत्वे, त्यांच्या वैज्ञानिक कामगिऱ्या त्यांनी उलगडून दाखविल्या आहेत. पर्यावरण, उत्क्रांती यांसंबंधीचे लेखन करून त्यांनी जनजागृतीचे कार्यही केलेले आहे. 👇
विज्ञान लेखनासाठी आवश्यक असणारी विशाल ग्रंथसंपदा त्यांनी मेहनतीने उभारलेली आहे. विज्ञान लेखनाप्रमाणे युद्धकथा, साहसकथा, हेरकथा आणि बालकुमार वाङ्मयनिर्मितीमध्ये रमतात.पुण्यातील मराठी विज्ञान परिषद, मराठी साहित्य परिषद आणि महात्मा फुले वस्तू संग्रहालय यांचे ते आजीव सदस्य आहेत. 👇
#पुस्तकआणिबरचकाही
गणेश हरि खरे (१० जानेवारी १९०१ - ५ जून १९८५ ) महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध इतिहास-संशोधक. इतिहासाचा सर्वांगीण अभ्यास आणि संशोधन करता यावे, म्हणून त्यांनी हिंदी, उर्दू, फार्सी, कन्नड, संस्कृत, इंग्रजी वगैरे भाषांचा सखोल अभ्यास केला; तसेच इतिहासाशी संबंधित अशा👇
नाणकशास्त्र, पुरातत्त्वविद्या, मूर्तिविज्ञान, पुरालेखविद्या यांचा अभ्यास केला. सर्व भारतभर प्रवास करून त्यांनी शेकडो ऐतिहासिक स्थळे तर पाहिलीच; पण नाणी, कागदपत्रे, पोथ्या व इतर ऐतिहासिक वस्तू जमा केल्या. सु. तीस इतिहासप्रसिद्ध घराण्यांचे कागद, २०,००० पोथ्या, ५,००० नाणी, 👇
८० चित्रे, ३० ताम्रशासने व २०० इतर वस्तू एवढे प्रचंड साहित्य त्यांनी जमा केले. या सर्वांचा उपयोग सामान्य विद्यार्थ्याला तसेच चिकित्सक संशोधकाला व्हावा, म्हणून त्यांवर त्यांनी सु. ४०० लेख आणि पन्नासहून अधिक लहान-मोठी पुस्तके लिहिली. दक्षिणेच्या मध्ययुगीन इतिहासाची साधने, 👇
#पुस्तकआणिबरचकाही
प्रभाकर ऊर्ध्वरेषे ( ९ जानेवारी १९१८ - १० जुलै १९८९ ) . ‘प्रतिभा’ आणि ‘किर्लोस्कर’ यांमधून लेखनास त्यांनी सुरुवात झाली. १९४२ मध्ये ‘किर्लोस्कर’मधून ‘आम्ही हिंदू आहोत का?’ हा पहिला लेख लिहिला. ‘प्राध्यापकांनो, शिक्षक व्हा’ हा लेख त्या काळी गाजला होता. 👇
मार्क्सवादी विचारवंत, चांगल्यापैकी समीक्षक, पत्रकार, रशियन साहित्याचे अनुवादक अशीही त्यांची ओळख होती. अनेकविध चिनी व रशियन पुस्तकांचे त्यांनी अनुवाद केले. माओ, स्टालिन, पुश्कीन, गॉर्की यांच्या ग्रंथांचे तसेच रशियन आणि युक्रेनियन लोककथांचे अनुवाद त्यांनी केले. 👇
हरवलेले दिवस या आत्मचरित्रात मुंबई येथे कम्युनमध्ये राहताना तेथे आलेले अनुभव, कम्युनिस्टांची कार्यप्रणाली, त्यांची मुखपत्रे, त्यातील लेखनप्रक्रिया, स्वतःचा झालेला कोंडमारा, मानसिक त्रास, स्वतःचा भ्रमनिरास इत्यादी गोष्टींचे इत्थंभूत वर्णन व प्रत्यक्ष घडलेल्या गोष्टींचे 👇
#पुस्तकआणिबरचकाही
श्रीपाद कृष्ण बेलवलकर : (१० डिसेंबर १८८० – ८ जानेवारी १९६७). थोर प्राच्यविद्यापंडित. संशोधनाच्या व लेखनाच्या क्षेत्रात बेलवलकरांनी बजावलेली कामगिरी मोठी आहे. गीता व अभिज्ञानशाकुंतल ह्या ग्रंथाची प्रमाणित आवृत्ती त्यांनी काढली, महाभारतातील भिष्मपर्व, व 👇
संपादन केले (भीष्मपर्व, १९५७ शांतिपर्व, १९५० ते ५३) दांडीच्या काव्यादर्शाची आवृत्ती काढून (१९२०) त्याचे इंग्रजी भाषांतरही प्रसिद्ध केले (१९२४). भारतीय तत्त्वज्ञानाच्या चिकित्सक इतिहासाची गुरुदेव डॉ.रा. द. रानडे ह्यांच्या सहकार्याने त्यांनी एक योजना आखली व तिच्यातील क्रिएटिव्ह 👇
पिरिअड हा वेद, ब्राह्मणे, उपनिषदे ह्यांच्याशी संबंधित असलेला दुसरा खंड लिहिला, संपादिला (१९२७). त्यांनी लिहिलेल्या ग्रंथांत आणि संशोधनलेखांत माठरवृत्ति (१९२४), कॅनन्स ऑफ टेक्स्च्यूअल अँड हायर क्रिटिसिझम अप्लाइड टू शाकुंतल (१९२५), वेदान्त फिलॉसफी (१९२९), बसु मलिक लेक्चर्स ऑन 👇